Yabancı Cisim Aspirasyonu

Yabancı cisim aspirasyonu; ağız ile alınan yabancı cisim veya gıdaların yemek borusu ile mideye gitmek yerine soluk borusuna kaçıp akciğerlere ilerlemesine verilen isimdir.

Çocuklarda yabancı cisim aspirasyonu

Özellikle 1-3 yaş arasındaki çocuklarda oyuncak ya da gıdaların akciğere kaçması olayı nadir değildir. Tavuk yemeği yedirilen çocuğun akciğerine tavuğun kemiği kaçabilir. Bu nedenle çocuklara yutmakta zorluk çekmeyecekleri gıdalar hazırlanmalıdır.

Soluk borusuna kaçabilecek cisimler çocuğun ulaşabileceği yerlerde bulunmamalıdır.

Küçük çocuklar ağızlarında gıda ya da başka bir cisim varken konuşabilirler, koşabilirler, gülebilirler veya ağlayabilirler. Tüm bu hareketlilik hali, ağız içerisindeki gıdaların soluk borusuna kaçmasına neden olabilir.

Yabancı cisim aspirasyonunu ifade edemeyen çocuklarda iyileşmeyen öksürük, hırıltı, nefes darlığı, tekrarlayan bronşit ya da zatürre şikayetleri gelişebilir.

Yemek yerken ya da oyun oynarken ansızın başlayan öksürük yabancı cisim aspirasyonu düşündürür.

Çocuklarda Kuru Öksürük

Soluk borusuna kaçan yabancı cisim akciğer içi hava yollarında herhangi bir doğru ilerleyebilir. Soluk borusunda ilerleyeceği rotayı cismin şekli ve havayollarının genişliği belirler. Yabancı cisim tıkadığı alveol ağaçlarının havalanmasını bozar. Eğer yabancı cisim akciğerin çoğunluğunda tıkanmaya neden olursa soluk alıp vermede güçlük ve morarma gözlenir. Bu acil bir durumdur!

Morarma ve nefes almanın güçleştiği durumlarda Heimlich manevrası uygulanmalıdır.

Hava yollarına kaçan cisim nasıl çıkarılır?

1. Heimlich Manevrası

1. Arkadan sarılarak gövdesi yabancı cisim aspirasyonu olan kişi kavranır,
2. Bir elin başparmağı midenin üst kısmı ile göğüs kemiği altı arasına gelecek şekilde yumruk yaparak konur.
3. Diğer el ile yumruk yapılan el kavranır,
4. Kuvvetle arkaya ve yukarı doğru basınç uygulanır,
5. Bu hareket 5-7 kez yabancı cisim çıkıncaya kadar tekrarlanır,

Heimlich manevrası 1 yaşından küçükler için önerilmez. Bir yaşından küçük çocuklar için göğse ve sırta yapılacak yumuşak vuruşlar faydalı olabilir. Heimlich manevrasında: Ayakta, hastanın arkasına geçilir göğse doğru hızlı itme hareketi uygulanır.

Yabancı cisim ağızda görünemeden parmaklar ile çıkarmaya çalışmak oldukça risklidir. Yabancı cismin soluk borusunu tamamen kapatmasına neden olabilir.

2. Bronkoskopi

Hava yollarına yabancı cisim kaçtığı düşünülen çocuklara ve yabancı cismin manevra ile çıkarılamadığı düşünülen yetişkinlerde hava yollarının açık olup olmadığı değerlendirilmelidir. Akciğer grafisi opak cisimlerin görüntülenmesini sağlasada non-opak cisimler için yetersiz kalır.

Hava yollarının doğrudan görüntülenmesini sağlayan tıbbi alete bronkoskopi denir. Bronkoskopiye kabaca endoskopi ya da kolonoskopi benzeri boş bir hortum diyebiliriz. Rijid bronkoskopi ile akciğer hava yolları görüntülenebilir ve varsa yabancı cisim çıkarılabilir.

Yabancı cisim aspirasyonlarında erken müdahale ile cismin çıkarılması çok önemlidir.

Öneriler

Yabancı cisim aspirasyonu yaşamaktan

• Küçük çocuklar ilk tanıştıkları hemen herseyi ağızlarına koymaya meyillidir. Bu nedenle özellikle 3 yaşına kadar çocukların ulaşabileceği yerlere, ulaşabilecekleri küçük cisimleri/oyuncakları/ev eşyaları koymayınız.
• Küçük çocukların beslenmesi için hazırlanan gıdalarda sert tahılların olmamasına dikkat edilmelidir.
• Çocuklara yedirilmesi halinde et yemeklerinde yutabilecekleri kemik kalmadığından emin olunmalıdır.
• Çocuğun yeme esnasındaki konsantrasyonu bozulmamalıdır. Dikkati dağıtılan, hareket eden çocuğun gıdayı aspire etme riski daha yüksektir.