B12 Vitamini Yetersizliği Riski Yüksek Olan Gruplar

B12 vitamini eksikliğinin ana nedenleri, yeteri kadar B12 içeren besin tüketilememesi, pernisiyöz anemi, sindirim sisteminde yapılan cerrahiler sonrası gelişen emilim bozukluğu ve malabsorbsiyon (bağırsak emilim) bozukluklarıdır.

B12 vitamini eksikliği sık görülen gruplar ise şöyle;

1. Yaşlılar

Yaşlıların yaklaşık %10-30’unda atrofik gastrit hastalığı görülür. Atrofik gastrit mideden HCL (hidroklorik asit) salgılanmasını azaltır. Midenin asiditesi azalır ise B12 vitamini emilimi azalır. Üstelik azalan HCL seviyesi B12 vitamini kullanan doğal bakteri florasının çoğalmasına neden olabilir. Doğal bakteri florası daha fazla B12 kullanabilir. Mide asiditesinin azalması ile kan dolaşımına alınan B12 vitamini bu iki sebepten ötürü azalır. (2)

Gastrit

Atrofik gastrit hastalığı olan bireyler, gıdalarda doğal olarak bulunan B12 vitaminini ememezler. Ancak, B12 vitamini takviye edilmiş gıdalarda veya B12 vitamini içeren ilaçlarda sentetik B12 vitamini bulunduğundan, zaten serbest formdadır ve bu nedenle, midedeki bu ayrıştırma adımı gerekmez. Bu nedenle 50 yaş üzeri bireylerde B12 vitamini takviye edilmiş gıdalar tüketimi daha önemlidir.

IOM(Institute of Medicine) 50 yaşından büyük yetişkinlerin B12 vitaminlerinin çoğunu vitamin supplementleri veya B12 vitamini takviye edilmiş gıdalardan almasını önermektedir. (3)

2. Pernisiyöz anemisi olan hastalar

Pernisiyöz anemi yaşlıların %1-2’sini etkiliyen intrensek faktör eksikliği ile karakterize bir hastalıktır. İntrensek faktör B12 vitamininin emilimi için gereklidir. Bu nedenle pernisiyöz anemisi olan kişiler sindirim sistemlerinden yeteri kadar B12 vitaminini ememezler. Pernisiyöz anemide B12 vitamini eksikliğinin tedavisi genellikle kas içerisine (intramüsküler) B12 enjekte edilmesi ile olur.

Ayrıca, oral alınan B12 vitaminlerinin yaklaşık %1’i intrensek faktörden bağımsız ve pasif olarak emilir. Bu durum yüksek dozlarda oral B12 vitamini kullanımının da pernisiyöz anemi tedavisinde kullanılabileceğini düşündürmektedir.

3. Malabsorbsiyon bozukluğu olan hastalar

Çölyak hastalığı ve Crohn hastalığı gibi mide ve ince bağırsak rahatsızlıkları olan kişiler, vücutlarındaki B12 vitamini depolarını yeterli seviyede tutacak kadar B12 ememiyor olabilirler.

B12 vitamini eksikliğine bağlı kognitif (bilişsel) fonksiyonlardaki azalma ve bunu takip eden demans ile megaloblastik anemi, bağırsak emilim bozukluklarının ilk semptomu olabilir.

4. Gastrointestinal cerrahi geçirmiş kişiler

Obezite cerrahisi, midenin bir kısmının veya tamamının çıkarılması gibi gastrointestinal sistemdeki cerrahi operasyonlar genellikle HCL salgılanmasının azalmasına veya intrensek faktör azalmasına neden olur. Bu durumda B12 emilimi azalır. Özellikle emilebilmesi için intrensek faktöre ihtiyaç duyan doğal gıdalardaki B12 emilim miktarı düşer.

Eğer cerrahi operasyonla ince bağırsakta (ileum) küçültme yapıldıysa, B12 vitamininin emilim yüzey alanı azalacağından B12 eksikliği gelişebilir.

Gastrointestinal sistem ameliyatı geçirecek kişiler, B12 vitamini ve diğer besin maddeleri açısından hem ameliyattan önce hem de ameliyattan sonra takip edilmelidir.

5. Vejetaryenler

Vejetaryenler, veganlar ve lakto-ovo vejetaryenler; B12 vitamini eksikliği geliştirme risklerinden daha fazla risk altındadır.

B12 vitamininin doğal besin kaynakları hayvansal gıdalarla sınırlıdır. Bu nedenle hiç hayvansal ürün tüketmeyen vejetaryenlerde B12 eksikliği gelişme riski çok yüksektir. Gıda olarak bitkisel besinlerin yanında süt ve süt ürünleri ile yumurta da tüketen laktoz-ovo vejetaryenlerin ise B12 eksikliği gelişme riski yüksektir ancak bu risk yumurta ve süt ürünleri tükettikleri için mutlak vejetaryenler kadar yüksek değildir.

Hayvansal gıdalar tüketmeyenlerin B12 vitamini ile zenginleştirilmiş kahvaltı gevrekleri veya besin mayaları tüketmeleri B12 eksikliğinden koruyucudur. B12 vitamini ile zenginleştirilmiş besinlerin B12 içerikleri üründen ürüne değişiklikler gösterebilir. Bu besinlerin B12 içerikleri hakkında bilgi sahibi olmak adına üzerlerinde yazan “ENERJİ VE BESİN ÖĞELERİ” etiketini dikkatlice okuyunuz.

6. Vejetaryen beslenen hamile veya emziren kadınların bebekleri

B12 vitamini hamilelik sırasında plasentadan bebeğe geçer ve anne sütünde bulunur.

Hayvansal ürünler tüketmeyen vejetaryen annelerin sadece anne sütü ile beslenen bebeklerinde B12 eksikliği görülebilir. Şiddetli B12 vitamini eksikliği olan annenin bebeği doğum aylarında B12 vitamini eksikliği yaşayabilir.

Bebeklerde tespit edilmeyen ve tedavi edilmeyen B12 vitamini eksikliği, bebekte ciddi ve kalıcı nörolojik hasara neden olabilir. Bu nedenle gebe kalmak isteyen kadın B12 vitaminini kontrol ettirmelidir.

Amerikan Diyetetik Derneği, fetusa ve bebeğe yeteri kadar B12 vitamini transfer edildiğinden emin olmak için, vejetaryen ve lakto-ovo vejetaryen anne adaylarına, hamilelik ve emzirme dönemi boyunca B12 vitamini takviyesi almalarını önermektedir.

Gebe Kalmak İsteyen Kadın: Nelere Dikkat Edilmeli?

Vejetaryen ve lakto-ovo vejetaryen anne adayları bebeklerinin sağlığı için doktor kontrolünde olmalıdır.

Kaynak:
1-https://ods.od.nih.gov/factsheets/VitaminB12-HealthProfessional/
2-https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/1889697
3-Institute of Medicine. Food and Nutrition Board. Dietary Reference Intakes: Thiamin, Riboflavin, Niacin, Vitamin B6, Folate, Vitamin B12, Pantothenic Acid, Biotin, and Choline. Washington, DC: National Academy Press, 1998.