B12 Vitamini

B12 vitamini, bazı yiyeceklerde doğal olarak bulunan, diyet takviyesi ve reçeteli bir ilaç olarak da alınabilinen suda çözünür bir vitamindir. Siyanokobalamin adıylada bilinir.

B12 vitamini çeşitli şekillerde bulunur ve kobalt (Co) mineralini içerir.

B12 vitamini aktivitesine sahip bileşikler topluca “kobalaminler” olarak adlandırılır. Metilkobalamin ve 5-deoksiadenoilkobalamin, insan metabolizmasında aktif olan B12 vitamini formlarıdır.

1. B12 vitamini görevleri nelerdir?

1. Vitamin B12, ideal kırmızı kan hücresi oluşumu, nörolojik fonksiyonlar ve DNA sentezi için gereklidir.
2. Vitamin B12, metiyonin sentaz ve L-metilmalonil-CoA mutaz enzimleri için kofaktör olarak çalışır.
3. Metiyonin sentaz, homosisteinin metiyonine dönüşümünü katalize eder.
4. DNA, RNA, hormonlar, proteinler ve lipitler dahil olmak üzere neredeyse 100 farklı substrat için evrensel bir metil donör olan S-adenosilmetiyoninin oluşumu için metionin gerekir.
5. Yağ ve protein metabolizmasında önemli bir biyokimyasal reaksiyon olan propiyonatın indirgenmesi esnasında, L-metilmalonil-CoA mutaz, L-metilmalonil-CoA’yı süksinil-CoA’ya dönüştürür.

2. B12 vitamini nasıl emilir?

Gıdadaki proteinlere bağlı olarak vücuda alınan doğal B12 vitamini midede hidroklorik asit(HCL) ve gastrik proteaz enzimlerinin aktivitesi ile mide içerisinde serbest kalmaktadır. Vitamin B12 takviye edilmiş gıdalarda veya Vitamin B12 içeren ilaçlarda sentetik B12 vitamini bulunduğundan, zaten serbest formdadır ve bu nedenle, midedeki bu ayrıştırma adımı gerekmez.

Doğal besinlerden B12 vitamininin alınabilmesi için mide asiditesi önemlidir. Mide yanmaları için kullanılan ve halk arasında mide koruyucu olarak bilinen ilaçlar mide asiditesini azaltmaktadır. Azalan mide asiditesi nedeniyle doğal besinlerden B12 emilimi azalacaktır. Bu ilaçların uzun süre kullanımı B12 vitamini eksikliğine neden olabilir.

Midede serbest kalan B12 vitamini daha sonra midenin parietal hücrelerinin salgıladığı bir glikoprotein olan intrinsik faktör ile birleşir. Vitamin B12 ve intrinsik faktör birleşimi ile ortaya çıkan kompleks, reseptör aracılı endositoz tarafından distal ileum içinde (ince bağırsağın son kısmında) emilimine uğrar.

Distal ileumu tutan çeşitli hastalıklar ya da cerrahi olarak distal ileumu alınan hastalarda B12 vitamini eksikliği görülme riski artar.

1 mcg oral Vitamin B12 dozunun yaklaşık %56’sı emilir, ancak intrinsik faktörün kapasitesi aşıldığında emilen B12 vitamininin oranı şiddetli biçimde azalır.

3. B12 vitamini eksikliği nedir?

B12 vitamininin durumu tipik olarak serum veya plazma B12 vitamin seviyeleri ile değerlendirilir. Yetişkinler için yaklaşık 170-250 pg/mL’nin (120-180 picomol/L) altındaki değerler B12 vitamini eksikliğini gösterir. Bununla birlikte, kanıtlar serum B12 vitamin konsantrasyonlarının hücre içi B12 vitamin konsantrasyonlarını doğru şekilde yansıtmayabileceğini öne sürmektedir.

Ayrıca yüksek serum homosistein düzeyi (>> 13 mikromol/L) Vitamin B12 eksikliğini işaret edebilir. Ancak, serum homosistein düzeyi zayıf bir özgüllüğe sahiptir, çünkü düşük B6 vitamini veya düşük folik asit(B9 vitamini) seviyeleri gibi diğer faktörlerden etkilenir.

Yüksek metilmalonik asit seviyeleri (0.4 mikromol/L üzerindeki değerler) B12 vitamini durumunun daha güvenilir bir göstergesi olabilir çünkü, B12 vitamini eksikliğine çok özgü bir metabolik değişimi gösterirler.

4. Pernisiyöz Anemi nedir?

Mide mukozasını etkileyen ve mide atrofisine neden olan otoimmün bir hastalıktır. Mide atrofisi sonucu, parietal hücrelerin yıkımına neden olur ve mideden yeteri kadar hidroklorik asit üretilemez. Pernisiyöz anemi aklorhidri (yetersiz hidroklorik asit) nedenidir. Bu durum, Vitamin B12 emilim bozukluğu ile sonuçlanan intrensek faktör üretilememesine neden olur.

Eğer pernisiyöz anemi tedavi edilmez ise, Vitamin B12 eksikliğine neden olur. Pernisiyöz anemi tedavi edilmediği takdirde, doğal besinlere ek olarak B12 vitamini takviyeleri alınsa dahi megaloblastik anemi ve nörolojik bozukluklara neden olabilir.

Kaynak: https://ods.od.nih.gov/factsheets/VitaminB12-HealthProfessional/