Bebek Beslenmesi: Birinci Yıl (0-12 Ay)

Bebek beslenme rehberi ile doğumun hemen ardından bebeğiniz 12 aylık olana kadar onu nasıl besleyeceğini adım adım öğreneceksiniz.

Cevap arayan çok fazla sorunuz var. Büyükanneler çok ısrarlı olsalar da, sizin bebek olduğunuz günler üzerinden çok zaman geçti. Bebekler, mama ile beslenseler dahi ihtiyaçları kadar besin almalıdır. Az ya da çok değil!

Tüm yeni doğanların, mamayla beslenenlerin bile, 4-6 aylık olana kadar katı gıdalara başlamaması önerilir.

Bebeklerin zamanla besin ihtiyacı artar

Yeni doğan bir bebeğin midesi sadece bir kiraz büyüklüğündedir. Bir kerede en fazla 1 ila 1,5 çay kaşığı sıvıyı tutabilir. Bebeğin yaşı ilerledikçe midesi büyür.

Mide büyüdükçe tek seferde daha fazla besin alır ve beslenme aralarındaki süre daha da uzar. Yenidoğan bir bebek birkaç saatte bir beslenme ihtiyacı duyarken aylar sonra bu iki beslenme arasındaki süre gittikçe uzar.

Bebeği emzirirken ne kadar emdiğini anlamak pek mümkün değildir. Ancak geçerli bir sebeple bebeğinizi biberonla besliyorsanız ne kadar hacimde süt/mama tükettiğini tahmin edebilirsiniz.

Biberonla beslenen bebekler için Amerikan Pediatri Akademisi‘nin (AAP) tipik beslenme programı:

(tablo için yatay/geniş ekran kullanın)

Bebeğiniz ne sıklıkla beslenmeli?

Her bebek beslenme konusunda benzersizdir. Ancak emzirilen bebekler biberonla beslenenlerden daha sık yemek yerler. Çünkü anne sütü bebeğin sindirim sisteminde çok daha hızlı sindirilir ve sindirim sistemleri çok daha kolay boşaltılır.

Emzirilen bebekler

Doğumda yorulsanız da dinlenmek yok! Bebeğinizi doğumdan sonraki 1 saat içerisinde emzirmeye başlamalısınız ve bebeğiniz birkaç haftalık olana kadar günde yaklaşık 8 ila 12 defa onu emzirmelisiniz.

Erken dönemlerde bir bebek en geç 4 saatte bir emzirilmelidir. Gerekiyorsa, iyi bir emzirme rutini oluşana kadar ve bebeğinizi uyandırın ve emzirin.

Bebeğiniz büyüdükçe; bebeğinizin midesi büyüyecek, memelerinizden daha fazla süt gelecek ve bebeğiniz tek seferde daha fazla sütü emebilecektir. Bu gerçekleştiğinde, zamanla, bebeğinize daha uzun aralıklarla emzirme rutini uygulayabilirsiniz.

• 1. ay ile 3. ay arasında bebeğinizi 24 saatte 7-9 kez emzirin.
• 3. aydan sonra bebeğinizi 24 saatte 6-8 kez emzirin.
• 6. aydan sonra bebeğinizi 24 saatte 6 kez emzirin.
• 12. aylara gelindiğinde 24 saatteki emzirme sayısı 4’e düşebilir. Ayrıca 6.aydan sonra bebeğin ek gıda tüketmeye başlaması, bebeğin ek besin ihtiyacını karşılamaya yardımcı olur.

Bunlar sadece ortalama bir bebek örneğidir. Bazı çocuklar daha sık aralıklarla bazıları ise daha seyrek aralıklarla beslenme ihtiyacı duyabilir. Bebeğin beslenme sıklığını etkileyen başka faktörler de olabilir.

Biberonla beslenen bebekler

Emzirilen bebekler gibi, biberonla beslenen bebekler de bebeğin ihtiyacına göre beslenmelidir. Bu ortalama olarak yeni doğan bir bebekte 2 ila 3 saatte 1 beslenmek demektir. Tipik bir beslenme programı şöyle görünebilir:

• Yeni doğanlarda ortalama 2 ila 3 saatte 1 kez
• İkinci ayına giren bebeklerde 3 ila 4 saatte 1 kez
• 4. ay ile 6. ay arasında: her 4 ila 5 saatte 1 kez
• 6. aydan sonra: Her 4 ila 5 saatte 1 kez

Hem emzirilen hem de biberonla beslenen bebekler

Bir yaşından küçük bebeklerde anne sütü, mama veya su dışında sıvı vermemeye çalışın. Meyve suları, insek sütü veya diğer sıvılar bebekte hazımsızlığa yol açabilir.

6 ay civarına gelen bebeklerde su verilebilir.

Biberona bisküvi veya gevrek gibi tahıl ürünleri eklemeyin. Çünkü;

• Boğulma tehlikesi oluşturabilir.
• Bebeklerin sindirim sistemi yaklaşık 4 ila 6. aya kadar tahılları sindirebilecek güçte değildir.
• Bebeğin aşırı kalori almasına neden olabilirsiniz.

Bebeğinize ilk bir yıl bal vermeyin. Bal, bebeklerde tehlikeli olabilir ve bazen bebek botulizmi olarak adlandırılan rahatsızlığa neden olabilir.

Bebeklerin sizin beklentilerinize göre değil, bebeğin ihtiyaçlarına göre beslenmesi gerekir. Prematüre bebebeklerin, bebeğe özel belirlenmiş bir beslenme programını takip etmesi gerekir.

Bebeğinizde reflü veya büyüme geriliği gibi durumlar varsa, bebeğinizin beslenmesi gereken miktar ve alması gereken besinler konusunda doktorunuza danışın.

Bebek beslenme rutini oluşturun

Çocuğunuz ay ay büyüdükçe sindirim sistemi gelişecek ve midesi büyüyecektir ve tek bir öğünde daha fazla besin almaya başlayacaktır. Bu durumu yaklaşık 2 ila 4.aylar arasında farkedersiniz. Tek seferde daha çok anne sütü veya mama aldıkça bebeğin beslenme rutini belirginleşir.

Bebeğiniz birkaç aylık olduğunda, sizin için uygun olacak şekilde bir beslenme ve uyuma rutini planlayabilirsiniz.

Diyelim ki 4 aylık bebeğiniz her 5 saatte bir beslenme için uyanıyor. Eğer bebeğinizi akşam 9’da emzirir (besler) ve uyutursanız muhtemelen gece 02:00 ‘de uyanacak ve sizi de uyandıracaktır. Ancak bebeğinizi gece siz uyumadan hemen önce emzirirseniz (veya mamasını verirseniz) 5 saat boyunca kesintisiz uyuma şansınız olur.

Bebeğin acıktığını nasıl anlarsınız?

• Bebeğiniz ağzıyla memenizde rotalar çiziyor ve meme ucu arıyorsa
• Bebeğiniz elini veya yumruğunu ağzına sokuyorsa
• Şapır şupur kendi dudaklarını yalıyorsa
• Hızla artan huzursuzluk yaşıyorsa

bebeğiniz acıkmış demektir. Bebek beslenmesi için onun acıkmasını ve huzursuzlanmasını beklemeyin.

Bebeğiniz hala aç olabilir mi?

Beslemenize rağmen bebeğiniz hala aç ise ne olacak? Bebeğiniz aç görünüyorsa onu besleyin.

Yeterli beslenme, bebeğin işeme ve dışkılama düzenine bakılarak değerlendirilebilir. Yeteri kadar sıvı almış bebek bebek günde 6 ile 8 kez çiş yapar. Bebeğin her işemesi bezini sadece nemlendirme şeklinde değil, ıslatma şeklinde olmalıdır ve bebeğin çişi renksiz olmalıdır. Bebeğin 5 ile 7. günlerinde günde en az 4 kere yumuşak sarı dışkı yapması gerekir.

Bebeğin kilo alım hızı yeterli beslenip beslenmediğini gösterebilecek en güvenilir veriyi verir.

• Doğumdan sonra bebeğin doğum ağırlığının %7’den fazlasını kaybetmesi gerekir.
• Daha sonra bebek 10. günde doğum ağırlığına tekrar ulaşmalıdır.
• Doğum sonrası ilk haftalarda bebek günde 8 ila 12 kez beslenmelidir.

Bebeğinizin cinsiyetine göre olması gereken ortalama boy ve kilo değerlerini ay ay öğrenin.

Bebek Gelişimi: 0-12 Ay Boy ve Kilo Değerleri

Bebekler tipik olarak 3 haftalık olduklarında, 3 aylık olduklarında ve 6 aylık olduklarında büyümeye bağlı olarak iştahları belirgin artar.

Bazı bebekler belirli dönemlerde daha sık beslenirler. Örneğin gündüz daha sık aralıklarla beslenirken gece daha uzun süre uyuyabilirler. Bu emzirilerek beslenen bebeklerde, biberonla beslenen bebeklere göre daha sık görülen bir durumdur.

Bebeğinizi aşırı beslemek gibi bir endişeniz mi var?

Bu durum emzirilen bebeklerde pek mümkün değilken biberonla beslenen bebeklerde olası bir durumdur. Özellikle çocuğun rahatlaması, ağlamaması veya susması için biberonu emmeye devam eden çocuklarda aşırı besleme ve aşırı kalori alımı gerçekleşebilir.

Bebeğinizin acıktığını anladığınızda onu besleyin. Daha fazla ya da daha az değil. Yine de eğer bebeğinizin aşırı veya yetersiz beslendiğini düşünüyorsanız doktorunuza danışın.

Katı ek gıdalara nasıl başlanır?

Büyüyen ve giderek hareket yeteneği artan bebeğin, altıncı aydan itibaren sadece anne sütü ile beslenmesi, bebeğin enerji ve besin ögeleri ihtiyaçlarını tek başına karşılayamamaktadır.

6 aylık olan bir bebek;

• başını dik tutma ve baş hareketleri konusunda yeterli gelişimi sağlamıştır
• sizin yeyip içtiklerinizle ilgilenmeye başlamıştır
• besinlere uzanabilir
• yaklaşık 6 kg ağırlığa ulaşmıştır

(tablo için yatay/geniş ekran kullanın)

Bebeğin nöromüskuler gelişimi, onun belirli kıvamda yiyecekleri almaya hazır olduğu yaş sınırını belirler.

• Başlangıçta (6-7. aylarda) besinler yumuşak kıvamda ezme şeklinde verilmeli, 7-8. aylarda püre şeklinde çok pütürlü olmayan besinler ile devam edilmeli ve bebekteki çiğneme hareketleri ve sıvı içme becerileri izlenmelidir. Püre şeklindeki yiyeceklere bebeğin çiğneme yeteneğinin kazanıldığı döneme kadar devam edilmeli
• Daha sonra (8-12. aylarda) kıvam dereceli olarak (püre kıvamında çatalla ezilmiş besinler) artırılmalıdır. Bu aylarda bebeklerde verilen besini ağızda döndürme becerileri gelişir.
• Bebek bir yaşında aile yemeklerini yemeğe hazır duruma gelmeli ve aile sofrasında yerini almalıdır.

Bebeklerin dişlerinin çıkması, çiğneme işleminin başlamasına katkıda bulunmaktadır. Eğer, tamamlayıcı besinin kıvamı bebeğin gelişimine uygun değilse, bebek yeterli miktarda besini tüketemez ya da gereken miktarın çok üstünde alır.

Bebeğin katı besinlere geçişi 10. aya kadar geciktirilirse, bu dönemde gelişen beslenme ile ilgili davranış bozuklukları, daha sonraki dönemlerde devam etmektedir. Bu nedenle, yaş ile birlikte besin kıvamının dereceli olarak arttırılması önerilmektedir.

Ek gıdayı ne sıklıkta vermeliyim?

Sağlıklı beslenen anne tarafından emzirilen süt çocuğunun tamamlayıcı besinlerden alması gereken günlük öğün sayısı;

• 6-8. aylar arasında 2-3 kez,
• 9-11. aylar arasında 3-4 kez,
• 12-24. aylar arasında 3-4 kez olmalıdır.

Eğer her öğünde alınan besinin kalorisi düşükse veya bebek emzirilmiyorsa öğün sıklığı arttırılmalıdır. Öğün sıklığının gerekenden daha fazla olması, anne sütünün daha az alınmasına yol açar.

Kalori ayarlaması

Anne sütüne ek olarak günlük beslenme planı içinde tamamlayıcı besinlerle şu miktarlarda kalori alınması önerilmektedir;

• 6-8 ayda 200 kalori/gün
• 9-11 ayda 300 kalori/gün
• 12-18 ayda 500 kalori/gün

Hangi sırayla katı gıdalara başlamalıyız?

Amerikan Pediatri Akademisi, bebeğe önce hangi katı gıdaları tanıttığınızın bir önemi olmadığını söylüyor. Tek önemli kural; ek gıdalara tek tek başlayın!

Bir bebek, bir ek gıda ile tanıştığında birkaç gün başka ek gıda vermeyin. Böylece, eğer bebeğinizde allerjik bir durum gelişirse buna hangi gıdanın neden olduğunu rahatlıkla bulabilirsiniz. Bebeğinizde döküntü, ishal ve kusma allerjik belirtiler başlarsa buna sebep olan gıdanın son başladığınız gıda olduğunu anlarsınız.

Eğer bebeklere bir anda birçok gıda başlarsanız ve bebeğinizde alerjik durum gelişirse, bebeğinizin hangi gıdaya alerjisi olduğunu anlayamazsınız.

Bebeğiniz büyüdükçe (yaklaşık 8 ila 10. aylarda) saf bebek mamaları yerine daha fazla ek gıda içeren bebek mamalarına geçebilirsiniz. Örneğin, püre haline getirilmiş muz, iyice çırpılarak tavada pişirilmiş yumurta veya iyi pişirilmiş ve doğranmış makarnaya başlayabilirsiniz.

Süpermarketlerden veya online alışveriş sitelerinden bebek maması satın alabilirsiniz. Ancak evde kendiniz mama hazırlamak isterseniz şekersiz ve tuzsuz hazırlamaya gayret edin. Ayrıca kendi hazırlayacağınız bebek mamasında şunlara dikkat etmelisiniz:

• fındık gibi sert ve yutması zor gıdalar kullanmayın
• elma gibi sert taze meyveler kullanmayın ancak çok küçük parçalara ayırıp yumuşatmak için biraz pişirebilirsiniz
• iyi pişmemiş ve çok iyi doğranmamış etler vermeyin (sosisli sandviçler dahil)
• daha sert ve katı peynirler vermeyin
• yer fıstığı ezmesi vermeyin (ancak yinede seyreltilmiş ve bebeğin yutması kolay yumuşak fıstık ezmeleri bir yaşından önce faydalı olabilir. Yine de fıstık ezmesinin faydaları ve olası fıstık alerjisi hakkında doktorunuza danışın.)

Bebekler 1 yaşına ulaştıklarında;

• Birkaç katı ek gıdayı tüketebiliyor olmalıdır.
• Her bir öğünde yaklaşık 100-120 gram ek gıda tüketmelidir.

İlk 6 ay sadece anne sütü vermeye özen gösterin. Ayrıca 6 aydan sonra da emzirmeye devam edin. Eğer emziremiyorsanız anne sütü yerine mama kullanmaya devam edin.

Ek gıda olarak ne verebilirim?

1- Süt

Altıncı aydan önce sindirim sisteminde mikro düzeyde kanamalara yol açması, düşük demir içeriğine, yüksek protein ve sodyum içeriğine sahip olması (anne sütüne göre 2-3 kat daha fazla), anne sütünün yerini almaması gibi özellikleri nedeniyle inek sütü bazı ülkelerde dokuzuncu aydan önce önerilmemektedir.

Ancak inek sütünün demir yetersizliği anemisine neden olmaması için diyetin geri kalanının demir içeriği ve günlük verilen süt miktarı da önem taşımaktadır. İnek sütü Amerika ve İngiltere’de yaşamın ilk 1 yılından sonra, Kanada ve Danimarka’da 9. aydan sonra, İsveç’te ise 10. aydan sonra önerilmektedir.

Anne sütü miktarı yeterli (>500 ml/gün) ise 6. aydan sonra, bebeklere ek olarak inek sütü vermeye gerek yoktur. Anne sütünün azaldığı durumlarda veya ticari mamaların satın alınamadığı durumlarda ailenin ekonomik durumu göz önüne alınarak 6. aydan itibaren diğer besinlerle birlikte bebeğe inek sütü verilebilir.

İnek sütü tek başına, başka hiçbir tamamlayıcı besin verilmediğinde, kansızlık yapabilir.

İnek sütünün geç süt çocukluğu döneminde aşırı tüketimi, bebeklerin yeni tat ve lezzetlere alışmasını ve besinlerin çeşitlenmesini engeller, yeme işlevlerinin gelişimini geciktirir.

Olumlu yönleri

• Bol miktarda kaliteli protein içerir.
• Bebeğinize hayvansal protein veremiyorsanız sütteki protein büyümeyi destekler.
• Bol miktarda retinol, β karoten, fosfolipidler, riboflavin ve fosfor içerir.
• Çok iyi kalsiyum kaynağıdır.
• Potansiyel olarak olumlu etkileri olduğu düşünülen peptidleri, konjuge linoleik asidi içermektedir.

Olumsuz yönleri

• Bağırsaklardan emilme oranı düşük olan demir içerir. (demir eksikliğine neden olabilir)
• Gastrointestinal kanamalara neden olabilir. (bebek yaşı arttıkça bu risk düşer)
• Protein ve bazı mineralleri bol miktarlarda içerdiği için bebeğin küçük böbreklerine ek iş yükü oluşturur. (bebek yaşı arttıkça bu zarar düşer)
• Doymuş yağ içeriği yüksektir.
• Eğer bebeğe bol bol inek sütü verilirse, bebek doyacağı için diğer gıdalara karşı iştahı azalır. Daha az çeşit gıda alması bebeğin bazı besin değerleri ihtiyacını karşılayamamasına neden olabilir.

İnek sütünde esansiyel yağ asitleri, C vitamini, çinko ve niyasin (B₃ vitamini) düzeyleri düşüktür.

• Düşük yağ içerikli sütler (1.5-1.8 g/1000 ml), bir yaş öncesi önerilmez. Bazı ülkelerde 2-3 yaş öncesi önerilmez.
• Yağsız sütler ise (<0.3 g/1000 ml) ise 5 yaş öncesi önerilmez.

Yağı azaltılmış inek sütünün enerji, yağ asitleri ve yağda eriyen vitaminlerden A ve D vitaminleri içeriklerinin düşük olması nedeniyle bebeklerde kullanılması uygun değildir.

2- Yoğurt

Yoğurt, kefir, peynir fermente süt ürünüdür. Fermente süt ürünlerinin, sıvı süt ile besin içeriği aynıdır. Bol miktarda protein, kalsiyum, fosfor, riboflavin içerir.

Yoğurttaki laktoz miktarı süte kıyasla daha düşüktür. Mayalanma (fermantasyon) ile sütteki laktozun yaklaşık %20’si parçalanarak yoğurtta laktik aside dönüşmektedir. Oluşan laktik asit ile pH düşer. Düşük pH, demirin emilimini kolaylaştırır.

Laktobasillus bulgaricus sütten yoğurt oluşumunu yani mayalanmayı sağlayan bakterilerden biridir ve insan vücudu için faydalı bir bakteridir. Barsak mukozasını koruyucu işlevi vardır. Bağışıklık sisteminin güçlenmesine yardımcı olacak antiviral özelliğe sahip sitokinlerden interferon-α ve β üretimini arttırır.

3- Peynir

Bebek beslenmesinde peynir pastörize sütten yapılmış ve tuzsuz olması koşuluyla, 9. aydan sonra küçük miktarlarda kullanılabilir.

4- Et

Et bol miktarda ve kaliteli protein içerir. Ayrıca iyi emilen demir, çinko, B6 ve B12 vitaminleri yönüyle zengindir. Et ne kadar yağlıysa o kadar çok kalori verirken besin değerleri de o kadar düşer.

Tavuk ve hindi gibi kanatlı kümes hayvanlarının etleri, koyun ve sığır etine göre;

• Daha az: Yağ, doymuş yağ, kolesterol ve demir içerir.
• Daha fazla: Protein, riboflavin, niasin, B6 ve B12 vitamini içer.

Etin lifli yapısı nedeniyle, bebekler tarafından çiğnenmeleri, yutulmaları ve sindirilmeleri daha zor olabilir. Bu nedenle et, bebeğe, küçük parçalar ve sebze püreleri gibi diğer ek besinlerle birlikte verilebilir.

5- Karaciğer

Karaciğer bebeklere ek besin olarak önerilen nadir gıdalardandır. Çok zengin protein ve mikro besin öğeleri kaynağıdır. Yağ oranı düşüktür. Kolay pişer. Kolaylıkla püre haline gelir. Bebeğin çiğneyip yutması daha kolaydır. Karaciğer çok iyi bir B12 vitamini kaynağıdır. Sağlıklı hayvanlardan sağlıklı koşullarda elde edilmesi şartıyla bebeklere 1 yaş sonrası az miktarda verilmesi önerilir.

6- Balık

Balık, kaliteli ve bol miktarda protein ve esansiyel aminoasit kaynağıdır. Bol miktarda A, K ve B grubu vitaminleri, fosfor ve çinko içerir. Somon, tuna, sardalya, uskumru, ringa balığı gibi yağlı balıklar bol miktarda omega-3 içerir. Omega-3 bebeğin sinir sisteminin gelişimi için önemlidir.

7- Yumurta

Yumurtanın en büyük üstünlüğü kolay ulaşılabilir ve ucuz olmasına rağmen harika besin değerlerine sahip olmasıdır.

Yumurta bol miktarda ve kaliteli protein içerir. Yumurtada çok çok az karbonhidrat vardır. Yumurtanın sarısı demir, A vitamini ve B grubu vitaminlerden zengindir.

Yumurta bebeklerde alerjiye neden olabileceği için 6 aydan önce bebeklere verilmesi önerilmez.

Altıncı aydan itibaren yumurta sarısı az miktarlarda başlanmalı ve her gün verilmelidir. Yumurta beyazı alerjen etki gösterebileceği için 8 ila 9. aylarda başlanabilir.

8- Tahıllar

Buğday, arpa, pirinç, çavdar, yulaf ve mısır…

Büyük oranda karbonhidrat (%65 – 70) içerirler. Karbonhidrat içeriğinin büyük kısmı nişastadan oluşur ve iyi bir enerji kaynağıdır.

Bebek beslenmesinde tahıl kaynağı olarak hem protein kalitesinin yüksek hem de sindiriminin kolay olmasından dolayı pirinç kullanılması önerilmektedir.

Tahıllar A ve C vitaminleri yönünden fakirdir. B12 dışındaki B grubu vitaminlerinden (özellikle tiaminden) zengindir.

Bebeklerin nişasta ile beslenmesi önerilmez!

9- Kurubaklagiller

Kuru fasulye, nohut, mercimek, barbunya, soya fasülyesi…

Kurubaklagiller, tahıllarla birlikte tüketildiğinde iyi bir besin kaynağıdır.

Kurubaklagiller olgunlaşmış tohumlar olduklarından bolca protein, “kompleks” karbonhidratlar ve lif içerir. Kurubaklagillerin protein kalitesi düşüktür.

Kurubaklagiller aynı zamanda demir, çinko, kalsiyum ve magnezyum bakımından da zengindir.

Kurubaklagiller B12 vitamini dışındaki B grubu vitaminlerden ve E vitamini yönünden de zengindir.

10- Sebzeler ve meyveler

Meyve ve sebzeler, çok sayıda vitamin, mineral, antioksidan ve lif içerir.

Sebze ve meyveler B grubu vitaminleri açısından da zengindir. Koyu yeşil yapraklı sebzeler; A vitamini, folat, magnezyum, potasyumdan zengindir. Havuç gibi turuncu renkli sebze ve meyveler A vitamini yönünden zengindir.

Sebzelerdeki vitamin kayıplarını en aza indirmek için öneriler;

• yeneceği veya pişirilceği zaman kesin (doğrayın)
• az suda kısa sürede pişirin
• pişirme suyunun dökmeyin
• pişirildikten sonra hemen tüketin

11- Patates

Nişastadan zengin olması dolayısıyla enerji sağlar. Proteinden fakirdir. Önemli oranda C vitamini ve tiamin içermektedir.

12- Meyve suyu

Taze sıkılmış meyve suları iyi bir C vitamini kaynağıdır. Bitki kaynaklı besinlerdeki demirin emilimini artırır.

Ancak fazla miktarda tüketilmesi anne sütünün yerini almasına ve besin değeri yüksek diğer besinlere karşı iştahsızlığa neden olabilmektedir.

Meyve suyunun günde 250 ml’den daha fazla tüketilmesi önerilmemektedir.

C vitamini içeriğinden en fazla faydalanmak için, sıktıktan hemen sonra bekletilmeden içilmelidir.

Öğünlerle birlikte verilmesi veya öğünlerden hemen sonra verilmesi öğündeki vitaminin emilimini arttırır.

Bebeklerde ilk başlanacak meyve suyu kış mevsimi için elma, yaz mevsimi için ise şeftali suyudur. Turunçgillerin suyu bebekte gaza neden olabileceği düşüncesiyle 6-9. aylardan sonra verilmelidir.

13- Pekmez

Pekmez karbonhidrat (glukoz ve fruktoz), demir, potasyum ve kalsiyumdan zengindir.

İki yemek kaşığı pekmezde (20 g) 2 mg demir ve 80 mg kalsiyum bulunmaktadır. Az miktarlarda karotenoidler, flavonoidler ve B grubu vitaminleri içerir.

Ek gıda olarak ne vermemeliyim?

Çay, bitki çayları, bal, bakla gibi besinlerin 0-1 Yaş Döneminde verilmesi uygun değildir.

Çay: İçeriğinde tanin vardır. Demir ve diğer minerallerin emilimini azaltır. Demir eksikliğine neden olabilir. Çaya eklenen şeker ise iştahsızlığa ve diş çürüklerine neden olur.

Bitki Çayları: Papatya çayı, yeşil çay v.s bitki çaylarının da demir emilimini azaltıcı etkisi vardır.

Bal: Clostridium botulinum sporlarını içerebilmesi nedeni ile botulizm riski taşır. 0-1 yaş bebeklerin mide asidi düzeyi düşük olduğundan bu Clostridium botulinum sporlarını öldüremez. Bu nedenle bir yaşından küçük çocukların bal ile beslenmeleri önerilmez.

Şeker: Şeker vücuda enerji sağlar, başka bir besin değeri bulunmamaktadır. Boş enerji kaynağı olduğu için bebek beslenmesinde şeker yerine pekmez kullanılması daha uygun olacaktır. Ayrıca çocuklarda fazla şeker tüketilmesi iştahsızlığa, diş çürüklerine, ileriye dönük hatalı beslenme davranışlarının gelişmesine ve dolayısıyla şişmanlığa neden olmaktadır.

Bakla: Toksinli baklanın neden olduğu zehirlenme anemi, hemoglobinüri ve yüksek ateşle karakterizedir. Toksinli bakla yenildikten 24-48 saat sonra etkisi görülür. Zehirlenme taze çiğ baklanın yenmesi ile olur. Bakla pişirildiği zaman toksinin etkisi kalmaz.

Favizme neden olabileceği düşünüldüğünden süt çocukluğu döneminde bakla önerilmez.

Ay ay önerilen ek gıdalar

0 ile 6. Ay Arası

SADECE ANNE SÜTÜ

6. Ay

• Anne sütüne devam
• Yoğurt
• Meyve suyu, sebze suyu ve püresi
• Pekmez
• Şekersiz muhallebi (süt + pirinç unu)
• Yumurta sarısı (1/4 oranında)

Besinlerin hazırlanmasında inek sütü küçük miktarlarda kullanılabilir.

7. Ay

• Anne sütüne devam
• Yoğurt
• Meyve suyu, sebze suyu
• Pekmez
• Pirinç unu, pirinç
• Yumurta sarısı (tam)
• Et (balık, tavuk etleri ve kırmızı et)
• Bitkisel yağlar
• Sebze püre veya sebze çorba

8. Ay

• Anne sütüne devam
• Yoğurt
• Meyve suyu, sebze suyu
• Pekmez
• Et (balık, tavuk etleri ve kırmızı et), kuzu veya tavuk karaciğeri
• Bitkisel yağlar
• İyi ezilmiş ev yemekleri (kıymalı ve sebzeli)
• Tam yumurta veya pastörize peynir
• Tahıl – kırmızı mercimek, kurufasulye, nohut ezmeleri

12. Ay

• Anne sütüne devam
• Yoğurt
• Meyve veya taze sıkılmış meyve suyu, sebze suyu
• Pekmez
• Yumurta (tam) veya pastörize peynir

Bebeği aile sofrasına oturtun ve bebeğin deneyimlerine göre seçim yaparak besleyin (ev yemekleri, dolmalar, kıymalı sebze yemekleri, tarhana, mercimek, unlu ve yoğurtlu çorbalar, makarna, pilav vs)

Çocuk altı aylık iken tamamlayıcı besinlerden elde edilen enerji toplam enerjinin % 50’sini aşmamalıdır.

Uyarılar

• Çocuk altı aylık iken tamamlayıcı besinlerden elde edilen enerji toplam enerjinin % 50’sini aşmamalıdır.
• Gluten içeren tahıllı besinler altı aydan önce verilmemelidir, altı aydan sonra verilmesi uygundur.
• Alerji öyküsü olan ailelerin bebeklerine yumurta, balık, domates, çilek gibi alerjen olma olasılığı yüksek olan besinler dikkatli başlanmalıdır.
• Herhangi bir alerjisi farkedilen bebeklerde daha önce başlanmadıysa, yumurta, fındık, fıstık, balık ve soyalı besinlere 12. aydan önce başlanmamalıdır.
• Botulismustan korunmak için 12. aydan önce bal verilmemelidir.

Diğer endişeler

Bebekler kurabiye veya bebe bisküvisi öğütme makinesi değildir. Fazla verilen kaloriler bebeğin şişman olmasına neden olabilir. Bir bebeğin kilo alımını etkileyebilecek diğer bazı faktörler:

• yarık dudak veya damak gibi doğum kusuruna sahip olmak, beslenme sorunları yaratır
• süte karşı intolerans (hazımsızlık – sindirememe) gelişebilir
• erken doğum (prematür doğum)
• biberonla beslenmesi gerekebilir

2012 yılında yapılan bir çalışmada, içerisinde süt veya mama olup olmadığına bakılmaksızın biberonla beslenen bebeklerin ilk 1 yılda, sadece annesinin emzirerek (biberonsuz) beslediği bebeklere nazaran daha fazla kilo almıştır.

Bir bebeğin ne zaman acıkacağı ve ne kadar aç olduğu hemen her ebeveyn için önemli bir endişe kaynağıdır. İyi haber, bebekler ne zaman ve ne kadar acıktıklarını belli etme konusunda çok başarılıdır, size beslenme gereksinimlerini farkettireceklerdir.

Bebeğinizi iyi gözlemleyin ve ihtiyaçları konusunda bilgilenmeye gayret edin Eğer bir problem farkederseniz çocuk doktoruna danışmaya çekinmeyin.

Soru Cevap

Bebekler neden sık sık acıkır?

Bebeğinizin minicik parmaklarına bakın. O parmaklar muhtemelen sizinkiler kadar olacaklar. Şu an sadece büyüme aşamasındalar. Aynı büyüme ihtiyacı mideleri için de geçerli. Anne karnında içine besin dolmayan mide küçüktür. Çok küçük. Zamanla, büyüdükçe, beslendikçe, sindirdikçe ve kaka yaptıkça daha sağlıklı çalışan bir sindirim sistemleri ve daha büyük bir mideleri olacak. Sabırlı olun.