
Tırnakta mantarların neden olduğu yüzeyel mantar enfeksiyonlarına onikomikoz denir. Tırnak mantarı (Tinea Ungium) tırnağın sert dokusuna yerleşmiş mantar hastalığıdır.
Tırnaklar kan damarı içermez bu nedenle ağızdan alınan haplarla tedavi olmaları pek mümkün değildir. Tırnaklar serttir. Kremlerin veya spreylerin tırnaktan emilmesi ve tedaviyi sağlaması da pek mümkün değildir. Tırnak mantarı nasıl tedavi edilir?
İçindekiler
Tırnak mantarı
- Onikomikozis tüm tırnak hastalıklarının %20’sini oluşturur.
- Onikomikozların yaklaşık %85’ine dermatofitler neden olur (Tinea ungium).
- Tinea ungium hastalığı olan hastaların büyük çoğunluğunda sıklıkla ayakta olmak üzere vücudun başka bölgelerinde de dermatofit enfeksiyonları vardır.
- Tinea pedisi olan neredeyse 3 hastadan birinde onikomikozis eşlik eder.
Onikomikozlu tırnaklar, dermatofitoz enfeksiyonlarının vücuda yayılması için rezervuar görevi görür. Tırnakta bekleyen mantarlar uygun sıcaklıkta ve nemli ayaklarda ayak mantarına neden olur. Daha sonra kaşımayala ellere ve vücudun başka yerlerine bulaşabilir. Bu sebeple onikomikoz tedavisi önemlidir.
Onikomikoz ile tırnakta sarımtırak-kahverengi bir renk değişikliği başlar. Daha sonra renk değişimi bütün tırnağı kaplayabilir. Tırnak altında keratin tabakasında kalınlaşma görülür. Artık rengi değişmiş ve daha kalın bir tırnak haline gelmiştir. Tırnağın şekli bozlulmuştur ve simetrisini, doğal şeklini kaybedebilir. Bu tırnak kolay kırılabilir, opaklaşabilir ve tırnak makasıyla kesmek artık zorlaşmıştır.

Klinik tipleri
Distal sublingual onikomikoz
Onikomikozlar içerisinde en sık görülenidir. Enfeksiyon, tırnağın distal (topuğa uzak) ucu ya da tırnağın yanlarından kahverengi-sarımtırak ya da beyazımsı renk değişikliği ile başlar. Hastalık ilerledikçe keratinizasyon gelişir ve tırnak kalınlaşır. Tırnağın doğal görünümü bozulur. Tedavi edilmezse zamanla tırnağın tamamı etkilenir.
Yüzeyel beyaz onikomikoz
Tırnak yüzeyinde yer yer beyaz/gri lekelenmeler vardır.
Proksimal subungual onikomikoz
En az sıklıkta görülür. Tırnak tabakasının proksimal (topuğa yakın) kısmında beyazımsı-kahverengi alanlar şeklinde görülür. İmmün sistemi baskılanmış hastalarda bu form daha sık görülür.
Total distrofik onikomikoz
Bu form, tüm onikomikozların son evresine verilen isimdir. Artık son evreye gelinmiştir. Tırnak mantar enfeksiyonundan tamamen etkilenmiştir. Kalın ve distrofik bir görünümü vardır.
Tedavi
Onikomikozis tedavisinde hedef mantarsız gelişen, yeni ve hastalıksız bir tırnağa sahip olmaktır. Ayak tırnakları ortalama ayda 1 mm uzar. Ayak tırnağının tamamen yenilenmesi için gereken süre yaklaşık 16-18 aydır. Bu nedenle onikomikozis tedavisinde, tedaviye başlandıktan sonra önerilen takip süresi 16-18 aydır.
El tırnağının tamamen yenilenmesi ise yaklaşık 4-6 ay sürer. Bu sebeple el tırnaklarının onikomikozisinde 4-6 ay takip yeterlidir.
Topikal tedavi
Tırnak keratini sert ve kompaktır bu nedenle krem ve solüsyon gibi ilaçların tırnağa penetrasyonu zor ve bu ilaçların başarı olasılığı düşüktür.
Topikal antifungaller, tırnak cilası şeklinde uygulandığında etkinlikleri artar. Tırnak cilası sürüldükten sonra taşıyıcılar buharlaşırlar, tırnak üzerinde ilacın etken maddesi oklüzif bir örtü gibi tırnağı kaplar. Bu durumda ilacın difüzyonunu ve etkinliğini arttırır.
Topikal onikomikozis tedavisinde kullanılabilecek ilaçlar;
- %28 Tioconazol
- %1 Bifonazol ve %40 üre kombinasyonu
- Siklopiroks
- Amorolfin %5 cila
Tırnak mantarı tedavisinde kullanılan bazı tırnak cilası ilaçları:
Tırnak Cilası Seti Nasıl Kullanılır?
Tekrarlayan onikomikozis hastalıklarında veya iyileşme süresini kısaltmak için oral antifungal tedavi kullanılabilir.
Oral antifungaller
Terbinafin: Günde 250 mgr doz ile el tırnağında 6 hafta, ayak tırnağında 12 hafta.
Itrakonazol: Günde 200mgr el tırnağında 6 hafta; ayak tırnağında 12 hafta
Flukonazol: Haftada 150 mgr doz ile iyileşme sağlanana kadar.
Cerrahi
Sistemik tedavi kullanılamayacak ya da tırnak bütünlüğü bozulmuş hastalarda cerrahi debridman ile hastalıklı tırnak ve doku bölgeleri çıkarılabilir.
Onikomikozis tedavisine özen göstermek ve sabırlı olmak gereklidir. Tedavi başarılı olsa dahi hastalığın tekrarlama ihtimali vardır.
Hastalık neden tekrarlar?
- İleri yaş
- Tekrarlayan ayak mantarı
- Ailede tırnak ya da ayak mantarı hastalığı olması sonucu yeniden bulaş
- Tırnağın yavaş büyümesi
- Tırnağa tekrarlayan travama
- Diyabetes mellitus
- Kötü kan dolaşımı (sigara kullanımı veya damar hastalıkları gibi)
Yüzeyel mantar enfeksiyonları (Dermatofitozlar – Tinea)
Yüzeyel mantar enfeksiyonları klinik olarak enfeksiyonunun görüldüğü yerlere göre;
- Ayakta görülen mantar enfeksiyonu: Tinea pedis
- Tırnaklarda görülen mantar enfeksiyonu: Onikomikoz veya Tinea ungium
- Elde görülen mantar enfeksiyonu: Tinea manum
- Vücutta görülen mantar enfeksiyonları: Tinea corporis
- Başta, saçlı deride görülen mantar enfeksiyonu: Tinea capitis
- Sakallı bölgede görülen mantar enfeksiyonu: Tinea barbae
- Kasıkta görülen mantar enfeksiyonu: Tinea inguinalis
- Steroid kullananlarda görülebilen, Tinea inkognito
şeklinde sınıflandırılabilmektedir.