Ürtiker alerjik bir durumdur. Muhtemelen çok hızlı gelişir. Bir ilaç, böcek ısırması veya yediğiniz bir besin ürtiker (kurdeşen) gelişmesine neden olabilir. Cildinize temas eden alerjen bir madde ya da hayvan tüyü de ürtiker gelişmesine neden olabilir.
Ürtiker, genellikle alerji ilaçları ile hafifletilebilecek geçici bir sorundur. Çoğu cilt kızarıklığı ve kaşıntı hızlıca iyileşir. Bununla birlikte, kronik (sık tekrarlayan) ürtikerin yanı sıra ciddi alerjik reaksiyonun eşlik ettiği ürtikerler daha büyük tıbbi endişelerdir.
İçindekiler
Ürtiker nedenleri
Ürtiker genellikle temas ettiğiniz ya da yuttuğunuz bir şeye karşı gelişen alerjik reaksiyon nedeniyle gelişir.
Normalde insan vücudu için zararlı olmayan bitki polenleri, hayvan tüyleri veya bazı gıdalar gibi alerjen şeyler bağışıklık sistemi tarafından zararlı olarak görüldüğünde gelişen savunma reaksiyonuna alerjik reaksiyon denir. Bazı alerjenler:
- Gıdalar (fındık, süt ve yumurta gibi)
- Evcil hayvan tüyü
- Polen
- Toz (akar)
- Böcek sokması
- Bazı ilaçlar
Alerjik reaksiyonda, vücut kana histamin salmaya başlar. Histamin, vücudun kendisini enfeksiyona ve diğer yabancı davetsiz misafirlere karşı savunmak amacıyla ürettiği kimyasaldır. Histamin, kan damarlarının genişlemesini ve daha fazla kan akışını sağlar. Böylece vücudun korunmasına yardımcı olur.
Bazı insanlarda kana salınan histamin; ödem, kaşıntı, kızarıklık gibi ürtiker belirtilerinin gelişmesine neden olur.
Psikojenik faktörler: Stres, üzüntü ve depresyon gibi nedenler ilk kez ürtiker gelişmesini tetikleyebilir veya var olan ürtikeri ağırlaştırabilir.
Kontakt ürtiker: Lateks, kozmetik ürünler ve cilde temas eden tüm kimyasallar temas yoluyla ürtikere neden olabilir.
Solunum alerjenleri: Polen, küf sporları, akarlar ve hayvan tüyleri solunum yoluyla alındığında ürtikere neden olabilir. Sigara içmek de ürtikeri kötüleştirebilir. Solunum alerjenlerinin neden olduğu ürtiker genellikle temastan hemen sonra ortaya çıkar. Sık sık kurdeşen yaşıyorsanız sigara dumanından uzak durmanız önerilmektedir.
Enfeksiyonlar: Hem viral hem de bakteriyel enfeksiyonlar ürtikerlere neden olabilir. Kurdeşenlere neden olan yaygın bakteriyel enfeksiyonlar arasında idrar yolu enfeksiyonları ve üst solunum yolu enfeksiyonları bulunur. Enfeksiyöz mononükleoz, hepatit ve soğuk algınlığına neden olan virüsler de ürtiker gelişmesine sıklıkla neden olur.
İlaçlar: Herhangi bir ilaç ürtikere neden olabilir. Ancak en sık karşılaşılanları penisilin, aspirin, nonsteroid antiinflamatuar ilaçlar, sülfonamidler, tiazid diüretikler, oral kontraseptifler, anjiyotensin dönüştürücü enzim inhibitörleri, vitaminler, kodein, morfin, kürar ve türevleri, sentetik adrenokortikotropik hormon ve radyokontrast maddelerdir.
Dermografizm: Soğuk, sıcak, titreşim, basınç ve güneş faktörleri. Kronik ürtikerlerin %20-30’unu oluşturur.
Bazen sıcaklıktaki değişiklikler, bu tür değişikliklere duyarlı insanlarda ürtikerlere neden olabilir. Soğuk su veya soğuk havaya maruz kalma ürtikere neden olabilir. Diğer taraftan, fiziksel aktivite nedeniyle artan vücut ısısı egzersiz kaynaklı ürtikere neden olabilir. Güneş ışığına veya bronzlaşma yataklarında ışığa maruz kalmak da bazı insanlarda ürtiker gelişmesine neden olabilir.
Dar kıyafetler ve güneş ışığı ya da solaryum ışığı da cilt üzerinde stres oluşturarak ürtiker gelişmesini tetikleyebilir.
Kimler risk altında?
- Alerjisi olduğu bilinen kişilerin ürtiker olma riski daha yüksektir.
- İlaç kullanıyorsanız, yan etki olarak ürtiker yaşayabilirsiniz.
- Bir gıdaya ya da polenlere alerjiniz varsa ürtiker riskiniz daha yüksektir.
- Daha önce ürtiker geçirdiyseniz tekrar ürtiker olma riskiniz artar.
Ürtiker nasıl görünür?
Kurdeşen (ürtiker) olan cilt bölgesi genellikle nasıl görünür? Ürtiker (kurdeşen) belirtileri:
- Kızarıktır. Genellikle cilt rengine göre daha kızarık olsa da bazen cilt ile aynı renkte olabilir.
- Kabarıktır. Ödem nedeniyle sağlıklı cilt alanına göre şişmiş ve kabarmış görünür.
- Kaşıntılıdır.
- Ürtiker bölgesine bastırıldığında kızarık cilt alanı beyazlaşabilir.
Kurdeşen vücudun etkilenen kısmında gruplar halinde ortaya çıkma eğilimindedir. Küçük veya büyük olabilirler. Büyüyerek birleşebilirler. Farklı farklı şekillerde görünebilirler. Kendiliğinden geçebilirler.
Tedavi
Hafif ürtiker vakaları basit şekilde hızlıca tedavi edilebilir. Alerjik bir reaksiyon olan ürtiker, çoğunlukla antihistaminik ilaçlar ile tedavi edilebilir.
Ancak doktorunuz, sizde alerjik reaksiyona neyin neden olduğunu tespit etmek için, kan ve cilt testleri yaptırmanızı önerebilir. Ürtiker tedavisinde kullanılabilecek bazı ilaçlar:
- Antihistaminik ilaçlar: Bu ilaçlar kaşıntı, ödem, kızarıklık ve diğer alerji belirtilerini azaltır. Reçetesiz veya reçeteyle temin edilebilirler. Bazı antihistaminikler:
- Antienflamatuvar ilaçlar: Şiddetli ürtiker tedavisi için doktorunuz ödemi, kızarıklığı ve kaşıntıyı azaltmak için prednizon gibi ağızdan alınan bir kortikosteroid ilaç reçete edebilir.
- Bağışıklık sistemini baskılayan ilaçlar: Antihistaminikler ve kortikosteroidler yeterli etkiyi göstermediyse, doktorunuz aşırı aktif bağışıklık sisteminizi sakinleştirebilecek bir ilaç reçete edebilir.
Ürtiker tedavinize yardımcı olmak için şunlara dikkat edin:
- Ürtikerden etkilenmiş bölgeyi kaşımayın ve tahriş etmeyin.
- Ürtiker alanlarını arttırabileceğinden sıcak suyla duş almayın. Ciltteki ısı artışı damarların genişlemesine, kan akışı ve ödemin artışına dolayısıyla ürtikerin şiddetlenmesine neden olabilir.
Anaflaksi (ciddi alerjik reaksiyon)
Anafilaksi, ciddi, yaşamı tehdit eden bir alerjik reaksiyondur. Bu durumda, ürtikere ek olarak genellikle nefes almakta güçlük, mide bulantısı veya kusma, şiddetli ödem ve baş dönmesi eşlik eder. Anafilaksiden şüpheleniyorsanız hemen 112’yi arayın.
Zaman kaybetmeden acil doktora başvurmanız gereken durumlar:
– Kaşıntılı, kırmızı, şişmiş, kabarmış veya soyulmuş bir cilt görünümü
– Hırıltılı nefes alma
– Göğüste veya boğazda sıkışma hissi
– Nefes almakta veya konuşmakta zorluk
– Ağzınız, yüzünüz, dudaklarınız, diliniz veya boğazınızda şişme başlarsa
Bu belirtilere sahipseniz, ciddi bir alerjik reaksiyonunuz olabilir ve hastanede derhal tedaviye ihtiyaç duyabilirsiniz.
Soru Cevap
Hayır! Ürtiker (kurdeşen) hastalığı bulaşıcı değildir.
İlk kez ürtiker olan birinde ve hafif bir ürtiker vakasında soğuk suyla yıkama ve ürtikere neden olan durumun ortadan kalkması ürtikerin kendiliğinden geçmesini sağlayabilir. Ancak ürtikere neden olan stres veya alerjen teması devam ettiğinde genelde ürtiker şiddetlenme eğilimindedir. Eğer cildinizde giderek artan kızarıklık veya kabarıklık veya kaşıntılı alanlar varsa soğuk suyla yıkayıp temizlemenize rağmen geçmiyorsa daha fazla zaman kaybetmeden bir doktora görünün.
Ürtiker (kurdeşen) genellikle yeyip içtiğiniz veya temas ettiğiniz bir şeye karşı gelişen alerjik reaksiyon nedeniyle gelişir. Ürtiker gibi alerjik hastalıklarda virüs ya da bakteri gibi sağlığımızı tehdit eden bir mikrop saldırısı yoktur. Vücudumuz aslında mikrop olmayan kedi tüyü veya şeftali kabuğu bir şeye karşı saldırıya geçer.
Evet ürtiker gelişmesine neden olan durumlardan biri de strestir. Stres tek başına kurdeşen gelişmesine neden olabileceği gibi başka bir sebeple başlayan ürtikerin şiddetlenmesine de neden olabilir.
Alerjiniz varsa ve hangi maddelerin alerjik reaksiyona neden olabileceğini biliyorsanız, bu alerjenlerden uzak durmalısınız. Ürtikere neden olan alerjenden uzak durarak engelleyebilirsiniz. Ayrıca immünoterapi (aşılama) yöntemi de alerjinizden tamamen kurtulmanıza olanak tanıyabilir.
Alerji aşıları, tekrar kurdeşen yaşama riskini azaltabilir.
Cildinize serin bir şey uygulamak alerjik reaksiyonu yavaşlatabilir ve tahrişi gidermeye yardımcı olabilir. Bir avuç buzu bir poşete koyup ağzını bağlayın. Sonra havluya sarın ve etkilenen cilt bölgesine 10 dakikaya kadar uygulayın. Gün boyunca gerektiği kadar tekrarlayın. Buzun doğrudan cildinize temas etmemesine dikkat edin. Geniş yüzeyler için soğuk suyla ıslatılmış havlu kullanabilirsiniz.
Birçok ürtiker hastası, antihistaminik ilaçlar ile hızlıca iyileşme dönemine girer. Hap, şurup veya jel formunda antihistaminik ilaçlar mevcuttur. Ciddi vakalarda acil tedavi olarak Avil gibi bir antihistaminik damardan verilebilir.
Birçok ürtiker hastasında ürtikerin gelişmesine neden olan alerjik durum veya stres ortadan kalktığında ürtiker geçer. Ancak ürtikere neden olan durum tekrarladığında ürtiker de tekrarlar, üstelik daha şiddetli olabilir. Özellikle kronik kurdeşen hastalarında ürtiker çok daha hızlı şekilde tekrarlayabilir.
Resimli kurdeşen görüntüleri
Kaynak:
YORUM YAP