Miyop Rehberi

Miyop, yakınınızdaki nesneleri net olarak görebildiğiniz ancak uzaktaki nesneleri bulanık olarak gördüğünüz veya görmekte zorlandığınız yaygın bir göz hastalığıdır. Miyopda göz kürenizin şekli değişir ve ışık ışınları retina yerine retinanın önünde odaklanır.

Bazı insanlarda yetişkinlikte göz derecesi sabit kalır. Dejeneratif miyop hastalarında ise göz dereceleri ilerlemeye ve uzağı görme yeteneği azalmaya devam eder.

Miyop Nedir?

Miyop uzağı görme zorluğudur. Yakındaki nesneleri net olarak görebilirken daha uzaktakileri göremiyorsanız miyop olabilirsiniz. Kimi insanlarda miyop yetişkinlikte sabit derece devam ederken, dejeneratif miyop hastalarının göz dereceleri ilerlemeye ve uzağı görme yeteneği azalmaya devam eder.

Basit Miyop

Basit miyop 20li yaşlardan sonra fazla ilerleme göstermeyen ve görme kalitesi ideal gözlükle kolayca sağlanabilen miyopluktur. Miyopların çoğunluğu böyledir. Genellikle çok okuma, çok bilgisayara bakma, hep gözlük takma, daha düşük numaralı gözlük takma, lens takma gibi durumlar miyopun ilerlemesinde veya gerilemesinde etkili olamaz.

Deneratif Miyop

Dejeneratif miyop ise gözün sürekli uzamasıyla numarası hep yükselen, uzama nedeniyle görme merkezinde tahribat oluşan ve ideal gözlükle dahi net görmeye ulaşılamayan miyopluktur. Yüksek miyop anne-babanın çocuğunda dejeneratif myopi ihtimali vardır.

Belirtiler

Miyop olduğunuzu anlamaya yardımcı olacak belirtiler:

• Uzaktaki nesnelere bakarken bulanık görme
• Net bir şekilde görebilmeniz için göz kapaklarını kısma veya kısmen kapatma ihtiyacı
• Göz yorgunluğunun neden olduğu baş ağrısı
• Araç sürerken görme bozukluğu

Miyop sık sık ilk çocukluk döneminde tespit edilir ve genellikle erken okul yılları arasında gençler arasında teşhis edilir. Miyopu olan bir çocuğu nasıl tanırsınız:

• Televizyona veya film ekranına daha yakın ya da sınıfın önün sıralarına oturması gerekebilir.
• Uzaktaki nesnelerin farkında değilmiş gibi davranır.
• Daha sık göz kırpabilir.
• Gözlarini daha sık ovalayabilir.

Ne zaman doktora görünmeliyim?

Şu durumları yaşıyorsanız, göz doktorunuzdan randevu almanız.

• Uzaktaki şeyleri görmekte zorlanıyorsanız,
• Uzaktaki şeyleri bulanık görüyorsanız
• Net görememeniz işinizi yapmanıza engel teşkil ediyorsa,
• Gündelik hayat veya sporsal faaliyetlerinizde ihtiyacınız olan net görüşü sağlayamıyorsanız
• Araç kullanıyor ancak tabelaları net okuyamıyorsanız
• Sık sık gözlerinizi kısıp bakmak zorunda kalıyorsanızve bu durum gözlerinizde ağrıya neden oluyorsa

Bu durumlardan biri veya birkaçını gözlük ya da kontakt lens kullanıyor olsanız dahi yaşıyorsanız göz doktorunuza randevu alabilirsiniz. Gözlük ya da kontakt lens kullanıyor olsanız bile göz dereceniz değişmiş olabilir.

Retina dekolmanı

Retina, göz küresinin içinde, 0,5 mm kalınlığında ve altındaki dokuya yapışık bir tabakadır. Retina ışığı işleyerek beyine gidecek bir sinyal haline getirir. Retina tabakanın ayrılmasına retina dekolmanı adı verilir. Retina tabakası tamamen ayrılınca görme kaybolur.

Şu durumlar miyopun nadir bir komplikasyonu olan retina dekolmanına işaret eder:

• Bir veya iki gözünde ışık parlamaları, ışık çakmaları görüyorsan
• Gözün önünde uçuşan sinekler görüyorsan
• Görme alanınız üzerinde perdeye benzer bir sis gölgesi veya
• Görüş alanınızda uçuşan parıltılar varsa

Retina dekolmanı tıbbi bir acil durumdur ve zaman önemlidir. Retina dekolmanı zaman kaybetmeden tedavi edilmezse, kısmi veya tam görme kaybına neden olabilir.

Retina dekolmanına işaret eden semptomlar ciddi ve acil bir göz problemine işaret edebilir.

Acil durumlar

Şu semptomlardan herhangi birini yaşarsanız derhal doktorunuza görünün:

• Ağrılı veya ağrısız bir gözde ani görme kaybı
• Aniden puslu veya bulanık görme
• Çift görme veya ışıkların yanıp söndüğünü, ışıkların etrafında siyah noktaların veya halelerin olduğunu görüyorsunuz.

Düzenli göz ve görme muayeneleri

Vizyonunuzla ilgili sorunlarınız her zaman açıkça farkedilmeyebileceğinden, Amerikan Oftalmoloji Akademisi düzenli göz muayeneleri için aşağıdaki aralıkları önerir:

Yetişkinler için düzenli göz muayeneleri

Glokom gibi göz hastalıkları riskiniz yüksekse, 40 yaşından başlayarak her iki yılda bir genişletilmiş göz muayenesi yapın.

Gözlük veya kontak lens kullanmıyorsanız, göz veya görme problemi yaşamıyorsanız ve glokom gibi göz hastalıkları yaşama riskiniz çok düşükse, aşağıdaki aralıklarla göz muayenesi yapın:

• 40 yaşında bir muayene
• 40 ila 54 yaş arasındaki her iki ila dört yılda bir
• 55 ila 64 yaş arasında her yıl ila her üç yılda bir
• 65 yaşından itibaren her yıl ila iki yılda bir

Gözlük veya kontakt lens kullanıyorsanız, diyabet gibi gözlerinizi etkileyebilecek bir hastalığa sahipseniz gözlerinizi düzenli olarak takip ettirmelisiniz. Ne sıklıkta takip yaptırmanız gerektiğini göz doktorunuza danışabilirsiniz.

Ancak, görüşünüzle ilgili herhangi bir sorun fark ederseniz, yakın zamanda bir göz muayenesinde olsanız bile, göz doktorunuzla en kısa sürede bir randevu alın. Örneğin bulanık görmek gözlük ya da kontakt lens derecenizi değiştirmenize veya başka bir rahatzılığa işaret edebilir.

Çocuklar ve gençler için düzenli göz muayeneleri

• 0-3 aylık bebeklere “Çocuk İzlem Protokolleri” kapsamında Aile Hekimlerince göz ve görme taraması yapılmalıdır. Bir üst merkeze sevk edilen bebek ve çocuklara ise göz hastalıkları uzmanları tarafından uygulanır.
• 36-48 aylık çocuklara Aile Sağlığı Merkezlerinde (ASM), Aile Hekimi (AH) tarafından kırmızı refle testi yapılması ve Aile Sağlığı Çalışanlarınca (ASÇ) “Lea Sembol Testi” ile ilgili ailelere eğitim verilmesi, ASÇ tarafından, annesinin kucağında, tek göz kapatılarak, 3 metre mesafeden “Lea Sembol Testi” ile görme keskinliği testinin yapılması uygundur. Teste uyum göstermeyen çocuklar, aileleri tarafından evde Lea Sembol Testi çalıştırılarak tekrar test için 1 hafta içinde ASM’ye çağrılmaları gerekir.
• İlköğretim 1. sınıf çocuklara Aile Sağlığı Merkezlerinde (ASM), Aile Hekimi (AH) tarafından kırmızı refle testi yapılması ve Aile Sağlığı Çalışanlarınca (ASÇ) “Lea Sembol Testi” ile ilgili ailelere eğitim verilmesi, ASÇ tarafından, tek göz kapatılarak, 3 metre mesafeden “Lea Sembol Testi” ile görme keskinliği testinin yapılması uygundur. Teste uyum göstermeyen çocuklar, aileleri tarafından evde Lea Sembol Testi çalıştırılarak tekrar test için 1 hafta içinde ASM’ye çağrılmaları gerekir.

Gözlerini kısarak bakan çocuktan myopi açısından şüphelenmek gerekir.

Nedenleri

Gözün dışarıdan gelen ışık ışınlarını kırıp beynin algılayabilmesi için retinada odaklanmasını sağlayan iki çok önemli bölümü vardır.

• Kornea: Gözünüzün temiz, kubbe şeklindeki ön yüzeyidir.
• Lens (mercek): İrisin arkasında 5 mm kalınlığında 9 mm çapında şeffaf damarsız mercek şeklinde bir yapıdır. 

Sağlıklı bir gözde, bu odaklama elemanlarının her biri, bir mermerin yüzeyi gibi, mükemmel ve pürüzsüz eğriliğe sahiptir. Kırıcılığa sahip kornea ve lens gözden içeriye giren tüm ışıkları kırarak, gözün gerisindeki retinaya net olarak düşürür.

Korneanın veya lensin normalden daha fazla kırıcı olduğu veya gözün ön-arka çapının artması durumunda göze gelen görüntü görme merkezine ulaşamadan, görme merkezinin önünde odaklanmış olur. Miyoplar uzağı net göremezler bu yüzden gözün kırıcılığını azaltan (-) numaralı cam veya lens ihtiyacı duyarlar.

Anatomik miyop nedenleri

• Korneanızın veya lensinizin kavisli yapısı düzgün ve pürüzsüz değilse, ışık ışınları düzgün bir şekilde kırılmaz ve kırılma kusuru yaşarsınız.
• Miyopluk genellikle göz küreniz normalden daha uzun olduğunda veya korneanız çok dik kıvrıldığında meydana gelir. Işık tam olarak retinanıza odaklanmak yerine retinanın önünde odaklanır ve uzaktaki nesneler için bulanık bir görüntü elde edilir.

Diğer ışık kırma kusurları

• Hipermetropi: Bu, göz küreniz normalden daha kısa olduğunda veya korneanız çok az kıvrıldığında meydana gelir. Yakındaki cisimler bulanık görünür.
• Astigmat: Korneanız veya lensiniz bir yönde diğer yönden daha dik bir şekilde kıvrıldığında meydana gelir. Düzeltilmemiş astigmatizm vizyonunuzu bulanıklaştırır.

Risk faktörleri

• Genetik: Miyopluk genetik geçiş özelliği olan bir hastalıktır. Ebeveynlerde miyopluk olması sizde de miyop gelişmesi riskini arttırır.
• Okuma ve yakın çalışma: Çok fazla okuma, yazma veya bilgisayar işi yapan insanlar miyop gelişmesi riski altınddır. Elektronik oyun oynamak veya televizyon izlemek için harcadığınız zamanın miyop gelişmesinde rolü olabilir. Okuma materyalini çok yakın tutmak bile miyopinin artması ile ilişkilendirilmiştir.
• Çevre koşulları: Bazı çalışmalar, açık havada geçirilen zaman eksikliğinin, miyopi gelişme olasılığını artıracağı fikrini desteklemektedir.

Komplikasyonlar

Uzağı net görememek, bazı komplikasyonlara neden olmaktadır. Bazıları:

• Azalan yaşam kalitesi: Düzeltilmemiş miyopluk yaşam kalitenizi etkileyebilir. İşlerinizi istediğiniz şekilde yerine getiremeyebilirsiniz. Sınırlı görüş kabiliyetiniz, günlük aktivitelerden memnun kalmanıza engel olabilir.
• Göz yorgunluğu: Düzeltilmemiş miyopluk, odaklanmayı sürdürmek için gözlerinizi kısmanıza veya baskıya sokmanıza neden olabilir. Bu göz yorgunluğuna ve baş ağrısına yol açabilir.
• Güvenlik zaafiyeti: Etrafı net göremiyorsanız, kendi güvenliğinizi veya başkalarının güvenliğini tehlikeye sokabilirsiniz. Özellikle araba veya ağır vasıta kullanıyorsanız bu tehlikeli olabilir.
• Mali sorunlar: Görüş kabiliyetinizle doğrudan ilgili olan mesleklerde net görememek, kazancınızı etkileyebilir.
• Ağır miyopi durumları ayrıca; retina dekolmanı, glokom, katarakt ve miyopik makülopati gelişme riskini arttırır.

Miyopik makülopati

Yüksek miyopi özellikle genç popülasyonda görme kaybının önde gelen nedenlerindendir. Miyop derecesi arttıkça, risk de artmaktadır.

-6 Dpt. üzeri miyopinin bulunduğu patolojik miyopi, aksiyel uzunlukta 26 mm’den fazla artışa neden olur.

Göz küresinin büyümesi nedeniyle arka zarda çatlamalar ve buna bağlı olarak sarı nokta altında yeni damar oluşumları görülebilir. Sarı nokta altında gelişen yeni damar oluşumları, kanama eğilimi gösterir (koroidal dejenerasyon). Kanama durumunda ani göre kaybı oluşabilir.

Tanı

Miyop tanısı ışığın kırılmasını test eden ve genel göz sağlığını içeren basit bir muayene ile konabilir.

Işığın kırılma değerlendirmesi, miyopluk veya hipermetropluk, astigmatizm veya presbiyopi gibi görme problemleriniz olup olmadığını belirler.

Tedavi

Miyop tedavisinin standart amacı, dereceli gözlükler veya kontakt lensler kullanarak ya da refraktif cerrahi ameliyatı yoluyla ışığın retinanızda odaklanmasını sağlayarak görüş kalitenizi iyileştirmektir.

Miyopi tedavisi ayrıca, glokom, katarakt, retina dekolmanı veya maküla dejenerasyonu gibi olası problemlerin takibini içerir.

Gözlükler ve kontakt lensler

Düzeltici gözlük camları veya kontakt lensler, miyoba sebep olan korneanın artan eğriliğini veya gözün uzayan ön arka çapını tolore ederek görüntünün retinada odaklanmasını sağlar.

• Gözlük: Miyoptan kaynaklanan bulanıklığı tedavi etmekte kullanılabilecek basit ve güvenli bir yoldur. Gözlük camları, tek odaklı, çift odaklı(bifokal), üç odaklı(trifokal) ve progresif multifokal gibi çeşitli varyasyonlar içerir.
• Kontakt lens: Doğrudan göze, kornea üzerine takılır. Lensler de gözlükler gibi derecelidir. Eğer astigmatınız varsa torik lensler kullanabilirsiniz. Farklı materyallerle farklı hava geçirgenliği ve su oranı olan lenler mevcuttur.

Refraktif cerrahi

Refraktif cerrahi, gözlük ve kontakt lens ihtiyacını azaltır. Göz cerrahınız lazer ışını kullanarak korneayı yeniden şekillendir. Ancak, ameliyattan sonra bile, gözlük kullanmanız gerekebilir.

• Laser-assisted in situ keratomileusis (LASIK): Bu yöntem halk arasında “göz çizdirme” olarak bilinmektedir. Bu prosedür ile göz cerrahınız korneanıza ince, menteşeli bir kapak yapar. Sonra, korneanın kubbeli şeklini düzeltmek için korneanızın iç tabakalarını bir lazer kullanarak çıkarır. LASIK ameliyatında iyileşme genellikle daha hızlıdır ve diğer kornea ameliyatlarına nazaran daha az can sıkıcı problemlere neden olur.
• Laser-assisted subepithelial keratectomy (LASEK): Cerrah, yalnızca korneanın dış koruyucu kılıfında (epitel) ultra ince bir flep oluşturur. Sonra, korneanın dış katmanlarını yeniden şekillendirmek ve korneanın eğriliğini düzeltmek için bir lazer kullanır. Son olarak epiteli yerine koyar.
• Fotorefraktif keratektomi (PRK): Lasikten farklı olarak, korneada kesi ile ince tabaka (flap) oluşturulmaz, lazer doğrudan dış yüzeyden başlar. PRK operasyonu korneanın üzerindeki ince ve canlı epitel doku sıyrılarak alttaki dokuya Excimer Lazer’in uygulanması işlemidir. Operasyonun bitiminde kornea yüzeyini koruyucu olması amacı ile birkaç gün için göze şeffaf ve numarasız kontakt lens takılır.

Göz doktorunuzla bu işlemlerin yan etkileri hakkında bilgi alın. Çünkü bu cerrahi prosedürler geri alınamaz. Miyop dereceniz stabil değilse refraktif cerrahi önerilmez!

Koruyucu hekimlik

Araştırmacılar ve klinik hekimler, yakın görüşlülüğün zaman içinde daha kötüye gitmesini önlemek için daha etkili yaklaşımlar aramaya devam ediyorlar. En çok işe yarayan öneriler:

• Topikal ilaç, “Atropin”: Topikal atropin damlaları, genellikle göz muayenelerinde ya da göz ameliyatlarında göz bebeğini dilate etmek için yaygın olarak kullanılır. Düşük dozda (% 0.01) atropin, miyopun ilerlemesini yavaşlatmaya da yardımcı olabilir. Bu etki için kesin mekanizma bilinmemektedir.
• Dışarda daha fazla zaman geçirin: Ergenlik döneminde veya yetişkinliğin erken dönemlerinde dışarda zaman geçirmek miyopinin yaşam boyu gelişme riskini azaltabilir. Araştırmacılar, güneşin ultraviyole (UV) ışınlarına maruz kalmanın, sklera ve korneanın moleküler yapısını değiştirebileceğini ve gözün normal şeklinin korunmasına yardımcı olabileceğini düşünüyor.
• Ortokeratoloji: Bu prosedürde, gözünüzün eğriliği düzelinceye kadar günde birkaç saat sert, gaz geçirgen kontakt lensler kullanırsınız. Ardından, yeni şekli korumak için lensleri daha az sıklıkta takın. Bu tedaviyi keserseniz, gözleriniz eski hallerine geri döner.

Öneriler

Miyop olmayı engelleyemezsiniz. Bazı çalımalara göre miyop ilerlemesini yavaşlatabilmek mümkündür. Bununla birlikte, aşağıdaki ipuçlarını izleyerek gözlerinizi ve görüş kalitenizi korumaya yardımcı olabilirsiniz:

• Gözlerini kontrol ettir! İyi görseniz bile bunu düzenli olarak yapın.
• Kronik hastalıklarınızı takip edin: Diyabet ve yüksek tansiyon gibi bazı durumlar, uygun tedavi alamazsanız görüşünüzü etkileyebilir.
• Gözlerinizi güneşten koruyun: Ultraviyole (UV) ışınları engelleyen güneş gözlüğü kullanın.
• Göz yaralanmalarını önleyin: Spor yapmak, çimleri biçmek, boya yapmak veya toksik dumanlı diğer ürünleri kullanmak gibi bazı şeyleri yaparken koruyucu gözlük takın.
• Sağlıklı beslenin: Çok yapraklı yeşillikler, diğer sebzeler ve meyveler yemeye çalışın. Ayrıca araştırmalar, ton balığı ve somon gibi omega-3 yağ asitlerinden zengin besinlerle beslenmenin göz sağlığına iyi geldiğini gösteriyor.
• Sigaradan uzak durun! Sigara içmek vücudunuzun geri kalanı için iyi olmadığı gibi, göz sağlığınızı da olumsuz yönde etkileyebilir.
• Kontakt lens veya gözlük numaranızın doğru olduğuna emin olun. Göz derecesinin yanlış ölçülmesi veya başka sebeplerle yanlış dereceli gözlük veya kontak lens kullanmak miyopluk ilerlemesini arttırabilir.
• Daha iyi aydınlatma kullanın. Daha fazla ışık görüşünüzü arttıracaktır.
• Gözlerinizi dinlendirin! Bilgisayarınızdan veya okuma eylemi dahil yakından bakarak yaptığınız işlere molalar verin. Her 20 dakika bir 20 saniye başınızı çevirin ve (mümkünse en az 6 metre) uzağa bakın.

Randevu öncesi

Çeşitli göz hastalıkları için yardım alabileceğiniz üç tür göz uzmanı:

• Göz doktoru: Göz doktorları, eksiksiz göz muayeneleri yapmak, düzeltici kontakt lensler veya gözlük reçete etmek, yaygın ve karmaşık göz bozukluklarını teşhis ve tedavi etmek ile göz ameliyatı yapmak için eğitilirler.
• Optometrist: Gözlük veya lens ölçüsünü alan uzman kişilerdir. Hiçbir şekilde göze cerrahi müdahalede bulunmamakla birlikte, görme bozukluğu yaşayan kişilerin sorunlarını tespit ederler.
• Optisyen: göz doktoru tarafından, gözlerinde ışığı kırma kusuru tespit edilen hastaların reçetelerini inceleyen, gözlük veya kontakt lens seçimi ve kullanımı konusunda hastalara yardımcı olan kişidir.

Hangi tür göz uzmanını seçerseniz seçin, işte randevunuza hazırlanmanıza yardımcı olacak bazı bilgiler:

• Zaten gözlük takıyorsanız,gözlüğünüzü randevunuza yanınızda getiriniz. Doktorunuzda mevcut gözlük derecenizi ölçen bir cihaz bulunmaktadır. Kontakt lens takıyorsanız, randevunuza boş bir kontakt lens kutusu getirin.
• Yakını görememek, yakın yazıları okuyamamak veya gece araba kullanırken bulanık görmek gibi karşılaştığınız problemleri listeleyin ve yanınızda getirin.
• Aldığınız tüm ilaçların, vitaminlerin veya takviyelerin bir listesini yapın.
• Doktorunuza soracağınız soruları listeleyin.

Bir soru listesi hazırlamak ziyaretinizden verimli şekilde yararlanmanıza yardımcı olacaktır. Miyop için doktorunuza sorabileceğiniz bazı temel sorular şunlardır:

• Düzeltici lensleri ne zaman kullanmam gerekir?
• Gözlüklerin yararları ve sakıncaları nelerdir?
• Kontakt lenslerin yararları ve sakıncaları nelerdir?
• Gözlerimin ne sıklıkta muayene edilmesini önerirsiniz?
• Göz ameliyatı gibi daha kalıcı tedaviler benim için iyi bir seçenek midir? Eğer öyleyse, hangisini önerirsiniz?
• Bu tedavilerden ne tür yan etkiler görülebilir?

Randevu esnasında sizin doktorunuza soracağınız sorular gibi doktorunuzun da size sorması muhtemel bazı soruları vardır. Bu sorulara hazırlıklı olun. İşte bazıları;

• Görme sorunlarını ne zaman yaşamaya başladın?
• Gözlerinizi kıstığınızda ya da nesneleri daha uzağa veya daha yakına koyduğunuzda görme kaliteniz nasıl değişiyor.
• Ailenizde gözlük veya kontakt lens kullanan var mı? Eğer var ise gözlük ya da kontakt lens kullanmaya ne zaman başladıklarını biliyor musunuz?
• Gözlük veya kontakt lens kullanmaya ne zaman başladınız?
• Diyabet veya hipertansiyon gibi herhangi bir tıbbi probleminiz var mı?
• Yeni ilaçlar, takviyeler veya bitkisel ilaçlar almaya başladınız mı?

Soru Cevap

Kaynak:

1. https://www.mayoclinic.org
2. https://nei.nih.gov
3. https://dosyaism.saglik.gov.tr/Eklenti/50704,ugtp-rehberi-17-08-2018pdf.pdf?0