Gastrit aniden ortaya çıkabilir (akut gastrit) veya zamanla yavaşça ortaya çıkabilir (kronik gastrit). Gastrit, ülser veya mide kanseri riskinde artışa neden olabilir.

Gastrite neden olan Helicobacter pylori isimli bakteri aynı zamanda mide ülserlerine de neden olabilmektedir. Fazla ağrı kesici kullanmak veya fazla alkol tüketmekte gastrit gelişmesine katkı sağlayabilir.

Mide kendi kendini hızla yenileyen organlardan biridir. Birçok insan için gastrit ciddi değildir ve tedavi ile hızla iyileşir.

Belirtiler

Bazı gastrit belirti ve semptomları şöyledir:

Karnın üst kısmında yanma ve acı hissi ile karın ağrısı. Bu ağrı, yemeğin asit-baz içeriğine bağlı olarak, yemekle birlikte daha kötü veya daha iyi hale gelebilir.
Mide bulantısı
Kusma
Yedikten sonra üst karnınızda dolgunluk hissi

Gastrit her zaman belirti ve semptomlara neden olmaz.

Gastrit: Mide mukozasının enfekte olmasıdır.

Ne zaman doktora görünmeliyim?

Neredeyse herkes karın ağrısı, hazımsızlık ve mide tahrişi geçirir. Mide kendi kendini tamir etme kabiliyetine sahiptir. Hazımsızlık, karın ağrısı ve mide yanması şikayetlerinin çoğu kısa ömürlüdür ve tıbbi bakım gerektirmez.

Bir hafta veya daha uzun bir süre gastrit belirtileri ve semptomlarınız varsa doktorunuza danışın. Gastrit belirtilerinizin ağrı kesici ilaç kullanımından sonra olup olmadığını doktorunuza belirtin.

Nedenleri

Mide, yediğimiz besinleri sindirmemizi sağlayan kuvvetli bir asit üretir. Mide mukozası, bu asitin besinleri sindirirken, midenin kendisini koruyan bir bariyer oluşturur.

İlaç, asitli besinler, alkol veya aşırı baharat tüketimi gibi nedenlerle mide mukozasının zayıflaması, hasarlanması veya yaralanması durumunda mide daha korunmasız hale gelir. Mide yanması ve acı hissi ile karın ağrısı gelişebilir.

Mide mukozası enfekte olabilir. Gastrit mide mukozasının enfekte olmasıdır. Mide mukozası en sık Helicobacter pylori adındaki bakteri ile enfekte olmaktadır.

Crohn hastalığı ve sarkoidoz gibi bazı durumlar, gastrit gelişme riskini arttırır.

Mide mukozasının Helicobacter pylori ile enfekte olması sonucu gastrit gelişir.

Risk faktörleri

Gastrit riskini artıran bazı faktörler:

Bakteriyel enfeksiyon

Dünya çapında düşünüldüğünde insanlar arasında en yaygın görülen enfeksiyon, Helicobacter pylori enfeksiyonudur. Ancak bu enfeksiyona sahip olan birçok kişide gastrit belirtileri görülmez.

Mide mukozası, Helicobacter pylori enfeksiyonuna sahip birçok kişide mideyi koruyabilmeye devam eder. Ancak sigara ve alkol tüketen, acı ve asiti bol tüketen veya genetik olarak zaafiyeti olan bazı insanlarda Helicobacter pylori enfeksiyonuna karşı yeterli korunma sağlanamayabilir.

Ağrı kesici hapların fazla kullanımı

Aspirin, ibuprofen (Advil, Brufen, Motrin IB gibi) ve naproksen (Aleve, Apranax, Aprol, Apranax, Naprosyn gibi) gibi yaygın ağrı kesiciler hem akut gastrite hem de kronik gastrite neden olabilir.

Bu ağrı kesicilerin düzenli olarak kullanılması veya bu ilaçların çok fazla alınması, midenizin koruyucu mukozası için önemli olan bir maddeyi azaltabilir. Mide mukozasının koruyucu etkisi azalabilir.

Yaşlıllık

Mide mukozası yaşla birlikte incelme eğilimi gösterir. İleri yaştaki yetişkinlerin, Helicobacter pylori enfeksiyonu veya otoimmün bozukluklara sahip olma olasılığı genç insanlardan daha fazladır. Bu nedenlerle, yaşla birlikte gastrit riski artar.

Aşırı alkol kullanımı

Alkol, mide mukozasını tahriş edebilir ve aşındırabilir. Mukozası zarar görmüş mide, asitli sindirim sularına karşı daha savunmasızdır. Aşırı alkol kullanımının akut gastrite neden olması daha olasıdır.

Stres

Majör cerrahi, yaralanma, yanıklar veya ciddi enfeksiyonlar nedeniyle gelişen şiddetli stres akut gastrite neden olabilir.

Otoimmün gastrit: Kendi vücudunuzun, kendi midenize saldırması

Kendi bağışıklık sistemi elemanlarınızın (immün sistem) kendi vücudunuza saldırmasıyla otoimmün hastalıklar gelişir.

Otoimmün gastrit, kendi vücudunuzun, kendi mide mukozanızı oluşturan hücrelere saldırmasıyla ortaya çıkar. Zarar gören mide mukozası gastrit gelişmesine zemin hazırlar.

Otoimmün gastrit, Hashimoto hastalığı ve tip 1 diyabet dahil olmak üzere diğer otoimmün hastalıkları olan kişilerde daha yaygındır. Otoimmün gastrit ayrıca B12 vitamini eksikliği ile de ilişkilendirilebilir.

Diğer hastalıklar ve durumlar

Gastrit, HIV / AIDS, Crohn hastalığı ve paraziter enfeksiyonlar gibi diğer tıbbi durumlarla ilişkili olabilir.

Komplikasyonlar

Tedavi edilmediği takdirde gastrit, mide ülseri ve mide kanamasına yol açabilir.

Nadiren, bazı kronik gastrit çeşitleri, özellikle mide mukozasında ve mide mukozası hücrelerinde değişiklikler varsa, mide kanseri riskinizi artırabilir.

Gastrit tedavisine rağmen belirtileriniz ve semptomlarınız düzelmiyorsa doktorunuza danışın.

Koruyucu hekimlik

Gastrit hastalığına yakalanmamak ve gastritten korunmak için neler yapılabilir?

Helicobacter pylori enfeksiyonunun önlenmesi

Helicobacter pylorinin nasıl yayıldığı açık değildir, ancak bunun kişiden kişiye veya Helicobacter pylori ile kontamine yiyecekler ve su yoluyla bulaşabileceğine dair bazı kanıtlar vardır.

Ellerinizi sık sık sabun ve su ile yıkamak koruyucu olabilir. Özellikle yemeklerden önce ellerinizi iyice yıkamalasınız.

Çiğ besinlere nazaran, pişirilmiş besinler daha az canlı mikrop barındırır. Tamamen pişirilmiş yiyecekler yemek H. pylori gibi enfeksiyonlardan korumaya yardımcı olur.

Lüzumsuz ağrı kesici ilaç kullanmayın

Ağrı kesici ilaçlar mide mukozasına zarar verebilirler. Başta NSAİİ ağrı kesici ilaçlar olmak üzere doktorunuzun reçete etmediği her ilaca karşı dikkatli olun.

Özellikle gerekmediğinde ağrı kesici kullanmayın. Gereğinden fazla ağrı kesici kullanmayın.

Mide mukozanızı koruyun

Aşırı baharat, yüksek protein içerikli beslenme, yağlı-kızartmalı besinler, acılı soslar, alkol ve sigara mide mukozanıza zarar verebilir veya mide asiditesini arttırarak midenize zarar verebilir.

Tanı

Doktorunuz, tıbbi geçmişiniz, muayene ve birkaç soru ardından gastrit olduğunuz sonucuna varabilir. Ancak gastrite neden olan asıl problemin ne olduğunu anlamak ve midenin kontrol edilmesi için birkaç test gerekebilir. Bazıları:

Helicobacter pylori testi

Doktorunuz H. pylori bakterisine sahip olup olmadığınızı belirlemek için testler önerebilir. Helicobacter pylori kan testinde, dışkı testinde veya nefes testiyle tespit edilebilir.

Nefes testi için, radyoaktif karbon içeren küçük bir bardak berrak, tatsız sıvı içersiniz. H. pylori bakterileri midenizdeki test sıvısını parçalar. Daha sonra, bir torbaya üflenir. Bu nefes örneği incelenir. Eğer H. pylori ile enfekteyseniz, nefes örneğiniz radyoaktif karbon içerecektir.

Endoskopi

Ucunda kamera ve ışık bulunan esnek bir tüp (endoskop) ile üst sindirim sisteminin incelenmesine endoskopi denir. Endoskop ile doktorunuz gastrit belirtileri arar.

Şüpheli bir alan bulunursa, doktorunuz laboratuvar incelemesi için küçük doku örneği (biyopsi) çıkarabilir. Biyopsi, mide duvarınızdaki H. pylori varlığını da belirleyebilir.

Üst sindirim sisteminizin röntgeni

Mide ve ince bağırsak anormallikleri aramak için, röntgen çekilebilir. Bu röntgen serisi özofagusunuzun görüntülerini çeker.

Ülseri daha görünür hale getirmek için sindirim sisteminizi kaplayan beyaz, metalik bir sıvıyı (baryum içeren) içmeniz gerekebilir. Baryum içilirken radyoloğun floroskopide baryumun aşağıya yemek borusuna ve mideye seyahatini inceler.

Tedavi

Gastrit tedavisi, gastrite neden olan duruma göre yapılır. NSAİİ ağrı kesicilerin neden olduğu akut gastritte tedavi ağrı kesici kullanımının bırakılmasıdır. Alkolün neden olduğu akut gastritte tedavi alkol kullanımının bırakılmasıdır.

Gastrit tedavisinde kullanılan bazı ilaçlar şöyledir:

Antibiyotik: Helicobacter pylori’yi öldürmek için

Sindirim sisteminizdeki H. pylori için doktorunuz antibiyotik kombinasyonu önerebilir. Bakteriyi öldürmek için;

klaritromisin (Macrol, Klamer, Biaxin…)
amoksisilin (Largopen, Klavunat, Klamoks, Amoxil, Augmentin…)
metronidazol (Flagyl, Nidazol…)

gibi antibiyotikler kullanılabilir.

Proton Pompa İnhibitörleri

Bu ilaçlar mide içeriğindeki asit üretimini azaltarak, mide duvarının kendi kendini iyileştirmesini hızlandırırlar. Bazıları:

lansoprazol (Lansor, Lansoter, Degastrol, Aprazol, Helicol, Opagis …)
pantoprazol (Panto, Pantpas, Pulcet, Protinum, Panthec, Protonix, Arinna …)
rabeprazol (Rabelis, Prabex, Raneks, Rabby-d, Razogen, Rabiza …)
esomeprazol (Nexium, Nexstep, Esom, Esopro …)

Proton pompa inhibitörlerinin, özellikle yüksek dozlarda uzun süreli kullanımı, kalça, bilek ve omurga kırığı riskinizi artırabilir. Doktorunuza kalsiyum takviyesinin bu riski azaltıp azaltamayacağını sorun.

H2-reseptör antagonistleri

Asit üretimini azaltan ilaçlardır. H₂-reseptör antagonistleri, midenin asit üretimini inhibe ederek, mide içerisine salınan asit miktarını azaltır. Böylece gastrit ağrısını hafifletir. Midenin kendi kendini iyileştirmesini hızlandırır. Bazıları:

ranitidin (Ranitab, Zantac, Ranitine, Zandid …)
famotidin (Famodin, Famoser, Gastrofam, Duovel, Neotab, Pepcid …)
simetidin (Tagamet HB)
nizatidin (Nizatidin, Axid AR)

Mide asidini nötralize eden antasitler

Doktorunuz reçetenize antasit ilaç ekleyebilir. Antasitler mevcut mide asidini nötralize eder ve ağrının hızla azalmasını sağlar. Etki süresi kısadır. İlacın ana bileşenlerine bağlı olarak kabızlık veya ishal gibi yan etkilere neden olabilirler.

Anti-asit özellikli bazı ilaçlar:

Gaviscon
Rennie
Digestan
Gastopal
Gastren
Pronat
Ranisit
Refcon
Gasvin

Gastrit için ilaç dışı tedavi önerileri

Gastrit belirtilerinizin hafiflemesine yardımcı olacak basit yaşam önerileri şöyledir:

Az az ama sık sık yeyin

Mide, içerisindeki besinleri sindirmek için asit salgılar. Mide besinlerle ne kadar çok dolarsa, o besinleri sindirebilmek için o kadar çok asit üretilmesi gerekir.

Ne kadar çok yerseniz, mideniz o kadar çok büyür ve genişler. Büyüyüp genişledikçe mide duvarı gerilir ve gerginleşir. Genişleyen mide duvarı üzerindeki mukoza tabakasının da incelmesine neden olur.

İncelen mide mukozası artan asit karşısında daha korunmasız hale gelir.

Az az ama sık aralıklarla yemek yemek gastrit semptomlarını azaltır.

Alkolden ve tütün dumanından kaçının

Alkol ve sigara midenizin mukoza zarını tahriş edebilir. Mide mukozanızı korumak için sigara ve alkolü bırakın.

Ağrı kesici ilaçlarınızı azaltmayı deneyin

Ağrı kesici ilaçlar kullnıyorsanız, bu ilaçaları gastriti daha az şiddetlendiren ilaçlarla değiştirmeyi deneyin.

Vücudunuzun sadece belirli bir bölgesinde ağrı varsa, sınırlı sayıda eklem veya ekstremite ağrınız varsa ağızdan alınan ağrı kesici haplar yerine ağrı kesici kremler kullanmayı deneyin.

Gerekli olmayan hallerde, ağrı kesici kullanmayın.

Doktorla olan randevunuzdan önce

Karnın üst kısmında yanma ve acı hissi ile karın ağrısı şikayetleriniz var ise:

Hangi doktora randevu almalıyım?

Yeni başlayan mide yanması ve karın ağrısı şikayetleriniz var ise aile hekiminize danışabilirsiniz. Aile hekiminiz gerektiğinde sizi iç hastalıkları (dahiliye) bölümüne yönlendirebilir. İç hastalıkları uzmanı gerektiğinde sizi yan dal yapmış iç hastalıkları uzmanına (gastroenterolog) yönlendirebilir.

Doktora gitmeden önce,

Acılı, baharatlı, tuzlu, yağlı-kızartmalı ve asitli gıdalardan uzak durduğunuzdan emin olun.

Karın ağrısı ve mide yanması şikayetlerinizin yemeklerle ilişkisini not edin. Mide yanması ve karın ağrısını nelerin şiddetlendirdiğini not edin.

Kullandığınız tüm ilaçların, özellikle kullandığınız tüm ağrı kesici ilaçların listesini hazırlayın.

Randevunuzda size eşlik edecek bir arkadaşınızın veya ailenizden birinin olmasını isteyebilirsiniz. Hastalığınız hakkında doktorunuzu dinlerken iki kişi bir kişiden daha çok şey anlayacaktır. Size yardımcı olabilecek bilgileri not alın.