Mide Yanması

Genellikle yemeklerden ve hatta yağlı, tuzlu, acılı yemeklerden sonra görülen karın ağrısı ve acı ile yanma hissi mide yanması olarak ifade edilir. Mide yanmasının yaygın görülen sebebi mide asit üretiminde artış ve midenin koruyucu mukus duvarının zayıflamasıdır.

Mide yanmasına sıklıkla neden olan sağlık durumları ve mide yanması şikayetlerine karşı alınabilecek önlemleri öğrenmek için okumaya devam edin.

Mide yanması nedir?

Mide yediğimiz besinleri asit salgılayarak sindirilmelerini sağlayan bir organdır. İçi boş balon gibi esnek bir torba düşünün, besinler içerisine girdiğinde gerilerek genişliyor ve asit salgılamaya başlayarak içerisindeki besinleri sindiriyor.

Örnek verecek olursak, yediğiniz eti sindirebiliyor ama kendisi de et olmasına rağmen kendi kendini sindirmiyor. Bu nasıl oluyor? Kendi salgıladığı asitten kendisini koruyabiliyor. Bu özelliği hayati öneme sahip.

Mide oldukça asidik sıvılar üreterek yediğimiz besinleri sindiriyor. Hatta yediğimiz etleri bile. Ancak yine bir et olan kendi dokusunu sindirmiyor. Asidik sıvı arttığında veya mide duvarının koruyuculuğu azaldığında, mide sıvısının mideye zarar vermesine neden olur.

Mide, mukus salgılıyor. Bu mukus midenin yüzeyinde ahşap üzerine sürülmüş vernik gibi, metal üzerine yapılan boya gibi, mide duvarı boyunca bir kalkan gibi mideyi koruyor. Koruyamadığı durumlar mide yanması şeklinde tarif edilen rahatsızlığa neden oluyor.

Gastrit

Gastrit kelime anlamı olarak mide enfeksiyonu demektir. Mide koruyucu duvarı ve doğal asidik dengesini bozabilen çeşitli etkenler var. Örneğin (1);

• mide asit miktarını arttıran beslenme biçimi
• yüksek protein içerikli beslenme
• bazı ilaçlar (özellikle NSAİİ gibi ağrı kesiciler)
• aşırı baharat
• yağlı-kızartmalı besinler
• acılı soslar
• alkol
• sigara

Bu etkenlere uzun süre maruz kalmak mide duvarının daha fazla zarar görmesine neden olacaktır.

Helikobakter pilori adındaki bakteri, midenin mukus duvarının yapısını bozarak mide yanması riskini arttırabilir.

Alkol, diyetle alınan aşırı tuz, helikobakter infeksiyonu, sigara, nitrit ve nitratlar, (sucuk, sosis vb.’de, turşu, salamura, beklemiş gıdalarda boldur) A, C, E vitaminleri ve selenyum eksiklikleri mide iltihabı riskini arttıran etkenlerdir.

Gastroözofageal reflü hastalığı

Gastroözofageal reflü hastalığı (GÖRH), mide asidinin sık sık mideden yemek borusuna doğru geri kaçışı ile oluşur (2).

En sık belirtisi, yemek yedikten sonra ağza acı su gelmesidir (regürjitasyon). Genellikle yemek yedikten sonra mide yanması ve mide ekşimesi görülür.

Reflü bazen ağza gıdaların ve acı suyun gelmesinin yanısıra yemek borusun asitle teması sonucu göğüs ön duvarının arkasındaki yanmaya da sebep olabilir. Bu göğüs ağrısı, yanma ve acı hisleri sıklıkla yemeklerden sonra olur.

Mide ülseri

Mide duvarının yüzey alanında mukus miktarının azalması ya da mide içeriğindeki asit oranının artması ya da bu iki faktörün birlikte olmasıyla yer yer ülserler gelişebilir.

Ülser, tahriş olmuş doku bölgesidir. Yüzeyindeki mukus hasar görmüştür. Mide asidinin mide duvarını sindirmeye başladığı durumdur ülser gelişmesine neden olabilir.

Sindirim sistemi kanamaları

Mide duvarında gelişen ülserler derinleştiklerinde kan damarlarına ulaşabilirler. Mide duvarı dokusu zarar görürken hasar gören kan damarlarından kanama gerçekleşebilir.

Eğer midede veya yemek borusunda kanama olursa, tıpkı yediklerimiz gibi midede sindirilir. Bu kanama çok hafif olduğunda çoğunlukla fark edilmez.

Ancak kanama miktarı arttığında kakanın rengi sindirilmiş kan nedeniyle koyu siyah renge yaklaşır ve daha yapışkan kıvamlı hale gelir. Bu koyu renkli ve yapış yapış kakaya melena adı verilir.

Melena oldukça koyu renktedir(neredeyse siyah) ve kötü kokuludur.

Normalden çok daha koyu renkte, normalden daha kötü kokan dışkılama yaparsanız lütfen doktorunuza başvurmayı ihmal etmeyiniz.

Eğer ülser mide içerisinde değil de midenin hemen çıkışında yani barsakların mide içeriğine en yakın pH değerlerine sahip olduğu duodenum bölgesinde olursa aynı şekilde kanama riski taşır. Bu kez kanama mideden sonraki kısımda başladığı için dışkıda kendini melena olarak belli etmez. Vişne çürüğüne yakın renkte bir dışkılama görülebilir.

Yediğiniz gıdaların da dışkı renginizi değiştirebileceğini unutmayın.

Sindirim sisteminin neresinde olursa olsun eğer ülser damar duvarını tahriş etmiş ve kanamaya sebep olmuşsa bu durum, diğer tüm kanamalar gibi kan miktarının azalmasına sebep olur.

Sindirim sistemi içerisinde dışkının rengini değiştiremeyecek kadar hafif kanamalar, fark edilememiş kan kayıplarıdır. Bu durum demir eksikliği anemisine neden olabilir. Yeterli miktarda demir alınmasına rağmen kan değerlerinin normale dönmemesi sindirim sistemindeki düşük debili kanamalara işaret eder.

Mide yanması semptomlarını azaltmak için öncelikle beslenme şeklimize dikkat etmeliyiz. Mide asit oranını düşüren ve mide duvarını koruyan ilaçlar da mevcuttur.

Mide yanmasına ne iyi gelir?

Mide yanması veya karın bölgenizde acı ve ağrı hissi mi var? İşte öneriler:

1. Az az sık sık beslenin. Mide içerisine giren besinlerin oluşturduğu ağırlık ve gerilmeyle içerisindeki bezinleri sindirecek asit ve sindirim enzimlerini salgılar. Aşırı beslenme, aşırı asit salgılanması ve midenin aşırı gerilmesi midenin kendini koruyamamasına neden olur. Beslenirken tıka basa yememeye dikkat edilmelidir.
2. Alkol, diyetle alınan aşırı tuz, yağlı-kızartmalı besinler, sigara, nitrit ve nitratlar, bazı ilaçlar (özellikle ağrı kesiciler sık görülen mide yanması sebebidir) midenin doğal duvar yapısını bozar.
3. Alkol ve sigaradan uzak durulmalıdır.
4. Aşırı tuz tüketmekten kaçınılmalıdır
5. Nitrit ve nitrat içeriği yüksek sucuk, sosis, jambon gibi kurutulmuş et ürünleri çok fazla tüketilmemelidir.
6. Mide yanması durumunda karbonat kullanmak midenin pH değerini düşürerek rahatlamasını sağlayacaktır.
7. Doktorunuz, mide duvarını doğal mukusa benzer şekilde örterek mide asidinin zararlı etkisinden koruyan ilaçlar reçete edebilir. Örneğin: sukralfat (antepsin)
8. Mide içerisindeki asiti nötralize eden ilaçlar mide yanmalarında kısa süreli yararlar sağlayabilir.
9. Mide koruyucu olarak bilinen ilaçlar günde 1 adet kullanılarak gün boyu mide asit salınımını azaltarak koruyucu etkinlik sağlayabilirler. Mide koruyucu olarak bilinen proton pompa inhibitörü ilaçlar mide yanmasını hafifletebilir.

Mide yanması şikayetleriniz varsa aile hekiminize başvurabilirsiniz. Dışkınızın renginin değiştiğini farkettiyseniz (sindirim sisteminde kanama olabileceğine işaret eder) genel cerrahi uzmanına başvurabilirsiniz.

Uyarı: Dışkıda kan görülmesi, dışkının renginin kan kırmızısına yaklaşması, yüzde ve ciltte solukluk, halsizlik ve enerji eksikliği sindirim sisteminden ciddi kan kayıplarının olabileceğine işaret eder. Bu şikayetlere sahip biri bir hasta yakını ile acil servise yetiştirilmelidir.