Kodein

Kodein güçlü bir ağrı kesicidir. Ameliyat veya bir travmadan sonra oluşan ağrı gibi durumlarda ağrı hissini azaltmak için ağrı kesici olarak kullanılır. Aspirin, ibuprofen ve parasetamol gibi ağrı kesicilerin yeterli olmadığı uzun süre devam eden ağrı durumunda da kodein kullanılabilir.

Ayrıca ishal veya öksürük tedavisinde de kullanılabilir.

Kodein reçeteli temin edilebilen ilaçlardandır. Reçetesiz alınamaz.

Hap, şurup veya iğne (enjeksiyon) formunda ilaçlar vardır. Enjeksiyon formları sadece hastanelerde yapılır.

Kodein nedir?

Kodeinin etki mekanizmasına dair bazı önemli bilgiler şöyledir:

• Kodein, sinir sistemi boyunca beyne giden ağrı sinyallerini durdurarak ağrı kesici etkisini gösterir.
• Kodeinin en yaygın yan etkileri kabızlık, bulantı ve uykulu hissetmedir.
• Bağımlılık yapabilir. Ancak, düşük dozda ağrı kesici olarak doktor kontrolünde alıyorsanız bağımlılık yapma ihtimali düşüktür.
• Uykulu hissetmek gibi yan etkilere yakalanma olasılığınız daha yüksek olduğu için kodein alırken alkol almamak en iyisi olabilir.
• Doktor reçetesi olmadan kullanmayın. 12 yaşın altındaki çocuklarda kodein kullanılmamalıdır. Sadece parasetamol ve ibuprofen gibi günlük ağrı kesiciler yeterli gelmediğinde 12 ila 18 yaş arası çocuklarda da kullanılabilir.

Kimler kullanabilir?

Yetişkinler kodein kullanabilir.

12 ila 18 yaş arası çocuklarda, sadece parasetamol ve ibuprofen gibi günlük ağrı kesiciler yeterli gelmediğinde kodein kullanılabilir.

Ancak herkes için iyi bir tercih değildir. Kodein kullanmadan önce doktoruna danışması gereken bazı hastalar:

• Geçmişte kodein ya da başka ilaçlara karşı alerjisi olanlar
• Akciğer rahatsızlıkları (bronşit, astım, KOAH, zatürre…)
• Kafa travması
• Adrenal bez problemleri
• Nöbetlere neden olan bir hastalık (epilepsi…)
• Alkol bağımlılığı
• Hipotiroidi
• Böbrek veya karaciğer rahatsızlıkları
• Safra kesesi taşları
• Prostat büyümesi
• Düşük kan basıncı (hipotansiyon)
• Myastenia gravis (kas güçsüzlüğüne neden olan nadir bir hastalık)
• Ülseratif kolit belirtileri (bağırsak rahatsızlıkları)

18 yaşın altında olan ve bademcik veya adenoidleri tıkayıcı uyku apnesi adı verilen bir uyku problemi nedeniyle çıkarılmış olanlar kodein kullanmamalıdır.

Kodein genellikle hamilelikte önerilmez. Hamile kalmaya çalışıyorsanız, zaten hamile iseniz veya emziriyorsanız doktorunuza danışın.

Nasıl kullanılır?

Kodein içeren ilaçları ağız yoluyla almadan önce tok olmak veya bir miktar atıştırmalık ile almak mide bulantısı hissini azaltır.

Günün herhangi bir saatinde alabilirsiniz. Ancak her gün aynı saatlerde almaya çalışın. Eşit zaman aralıklarıyla kodein almaya çalışın.

Doktorunuzun önerdiği şekilde kullanın.

Türleri

• Tabletler (haplar): Bunlar genellikle 15mg, 30mg veya 60mg kodein içerir.
• Şurup (sıvı): Bunlar genellikle 5 ml kaşık içinde 25 mg kodein içerir.
• Öksürük şurubu: Bunlar genellikle 5 ml kaşık içinde 15 mg kodein içerir.
• Enjeksiyon: Genellikle hastanede verilir.

Sıvı formda alıyorsanız (şurup, süspansiyon, likit…) doğru miktarda ölçmeye çalışın. Enjektör (şırınga) kullanmak doğru ölçmenize yardımcı olur. Eczaneden enjektör temin edebilirsiniz.

Yemek, tatlı ya da çay kaşığı ile sıvı ilaçları ölçmeye çalışmak hatalı ilaç kullanmanıza neden olabilir!

Dozu

Standart kodein dozu 15mg ila 60mg’dir. Bu dozu günde 4 defaya kadar alabilirsiniz.

Ağrı tedavisi için

• Yetişkinler genellikle her 4 saatte bir veya iki 30mg tablet alır.
• Çocuklar (12 ila 18 yaş arası) genellikle 6 saatte bir veya iki 30 mg tablet (veya sıvı ilaçlarda bir veya iki ölçek – bir ölçek 5 ml) alır.
• yaşlı insanlar veya böbrek veya karaciğer problemi olan kişiler genellikle her 4 saatte bir 15 mg tablet alır.

İshali tedavi etmek için

• Yetişkinler genellikle her 4 saatte bir veya iki 30 mg tablet (veya bir veya iki 5 ml kaşık sıvı) alır.
• Çocuklar (12 ila 18 yaş arası) genellikle 6 saatte bir veya iki 30 mg tablet (veya sıvı ilaçlarda bir veya iki ölçek – bir ölçek 5 ml) alır.
• Yaşlı insanlar veya böbrek veya karaciğer problemi olan kişiler genellikle her 4 saatte bir 15 mg tablet alır.

Öksürüğü tedavi etmek için

Yetişkinler ve çocuklar genellikle her 4 ila 6 saatte bir veya iki ölçek (5ml kaşık dolusu) öksürük şurubu alırlar.

Aşağıdaki durumlarda 24 saat içinde 4 dozdan fazla kodein almayın:

* 12-18 yaş arasındaki çocuklar
** 60 mg dozlarla kodein almak

İlaç dozum artacak mı veya azalacak mı?

Kodeine bağlı yan etkiler yaşarsanız doktorunuz ilaç dozunuzu azaltabilir veya ilacı kesebilir.

Düzenli ilaç kullanmanıza rağmen iyileşemezseniz doktorunuz ilaç dozunu arttırabilir veya ilacınızı değiştirebilir.

Ağrı veya ishal tedavisi için aldığınız kodein yeterli iyileşmeyi sağlayamadıysa veya çeşitli yan etkiler yaşadıysanız doktorunuza danışın.

Ne kadar süre kodein alacağım?

Sadece birkaç gün veya daha uzun süre kodein kullanmanız gerekebilir.

Ancak genellikle uzun süreli ağrı veya ishal tedavisinde kodein dışında ilaç reçete edilir, özellikle sizde kabızlık gibi yan etkiler yapıyorsa.

İlacımı almayı unutursam ne olur?

Bir doz almayı unutursanız, ilaç kutusundan çıkan prospektus bilgilerini kontrol edin ya da eczacınızdan veya doktorunuzdan ne yapmanız gerektiği konusunda tavsiye isteyin.

Unuttuğunuz dozları telafi etmek için, kesinlikle aynı anda 2 doz kullanmayın.

Kodein almayı bırakırsam ne olur?

Uzun süre kodein kullanıldığında vücutta tolerans oluşturabilir. Genellikle toleransa bağlı problem yaşamazsınız.

Kullanmayı bırakmak istiyorsanız doktorunuza danışın. Doktorunuz ilaç dozunuzu kademeli olarak azaltabilir. Böylece kodeini bir anda bırakmaya bağlı hoş olmayan durumlar yaşamaktan korunabilirsiniz.

Kodein kullanmayı bir anda bırakmak şu durumların yaşanmasına neden olabilir:

• Tedirgin hissetmek
• Kaygılı hissetmek
• Titreme
• Terleme

Birkaç hafta veya daha uzun süredir kodein kullanıyorsanız, kullanmayı bırakmadan önce doktorunuza danışın.

Çok fazla kodein alırsam ne olur?

Çok fazla kodein kullandıktan sonra, eğer hastaneye gitmek isterseniz, kendiniz araç kullanmayın. Ambulans çağırın ya da bir yakınınızdan sizi hastaneye götürmesini isteyin.

Hastaneye giderken kullandığınız ilacı, kalan ilaçları ve kutudan çıkan prospektusu yanınıza alın.

Kodein nasıl muhafaza edilir?

Size kodein reçete edildiğinde, şunlara özellikle dikkat edin:

• Evde uygun sıcaklıkta ve güvenli bir şekilde saklayın
• Çocukların göremeyeceği ve erişemeyeceği yerlerde saklayın
• Bu ilacı asla kimseye vermeyin – bağımlılık yapabiliyor

Kullanılmayan kodeini eczacınıza iade edin.

Diğer ağrı kesicilerle birlikte kullanmak

Parasetamol, ibuprofen veya aspirin ile birlikte kodein kullanmak güvenlidir (aspirin, 16 yaş ve üstü çoğu insan için uygundur).

Yan etkiler

Tüm ilaçlar gibi, kodein de bazı kişilerde yan etkilere neden olabilir. Ancak genellikle ya yan etki yapmaz ya da küçük bir yan etkiye neden olur.

Kodein dozu arttıkça yan etki gelişme riski de artar.

Sık görülen yan etkileri

Yaygın yan etkiler, 100 kişiden 1’inde görülür. Aşağıdakiler dahil sizi rahatsız eden bir yan etki yaşarsanız doktorunuza veya eczacınıza danışın.

• Kabızlık
• Bulantı ve Kusma
• Uyku hali
• Konfüzyon, sersemlik veya baş dönmesi
• Ağızda kuruluk
• Baş ağrısı

Kodeine bağlı olası ciddi yan etkiler

Ciddi yan etkiler 100 kişiden 1’inde görülür. Aşağıdaki durumlarda hemen bir doktora başvurun:

• Nefes almada zorluk veya kısa sığ nefes alma
• Kas sertliği (özellikle dinlendikten sonra hareket etmeyi genellikle normalden daha zor buluyorsunuz)
• Baş dönmesi ve yorgun hissetme dahil düşük tansiyon belirtileri
• Nöbet geçirme

Ciddi alerjik reaksiyon

Nadir durumlarda, kodeine karşı ciddi bir alerjik reaksiyon (anafilaksi) gelişmesi mümkündür.

Zaman kaybetmeden acil doktora başvurmanız gereken durumlar:

– Kaşıntılı, kırmızı, şişmiş, kabarmış veya soyulmuş bir cilt görünümü
– Hırıltılı nefes alma
– Göğüste veya boğazda sıkışma hissi
– Nefes almakta veya konuşmakta zorluk
– Ağzınız, yüzünüz, dudaklarınız, diliniz veya boğazınızda şişme başlarsa

Bu belirtilere sahipseniz, ciddi bir alerjik reaksiyonunuz olabilir ve hastanede derhal tedaviye ihtiyaç duyabilirsiniz.

Bunlar kodeinin neden olabileceği tüm yan etkiler değildir. Daha fazla bilgi için kodein içeren ilacınızın içerisinden çıkan prospektüs bakabilirsiniz.

Yan etkilerle nasıl başa çıkılır?

Kabızlık: Taze meyve, sebze ve tahıllar gibi diyetinize daha fazla lif katmaya çalışın. Her gün birkaç bardak su veya alkolsüz sıvı içmeye çalışın. Yapabiliyorsanız, hafif bir egzersiz yapmak da yardımcı olabilir. Kabızlığınız geçmezse müshil kullanmak güvenlidir. Genellikle, laktuloz en iyisidir, ancak önce bir eczacıya veya doktora danışın.

Bulantı ve Kusma: Bulantı veya kusma hissine engel olmak için ilacınızı tok karnına almaya çalışın. Yemeklerden sonra veya bir miktar atıştırmakla birlikte kodein almak bulantı hissini azaltacaktır. Bu his birkaç gün içinde normalleşmelidir. Bulantı veya kusma hissiniz varsa az az su için. Eğer bulantı veya kusma hissi devam ederse doktorunuza danışın. Doktorunuz bulantı önleyici ilaç önerebilir veya ilacınızı değiştirebilir.

Uyku hali: Vücudunuz kodeine alıştıkça bu yan etki birkaç gün içinde kaybolmalıdır. Daha uzun süre devam ederse doktorunuzla konuşun.

Konfüzyon, sersemlik veya baş dönmesi: Eğer ayağa kalktığınızda baş dönmesi yaşıyorsanız ayağa yavaş yavaş kalkmayı deneyin veya kendinizi iyi hissedene kadar oturmaya devam edin. Başınız dönmeye başlarsa, bayılmamanız için uzanın, daha iyi hissedene kadar oturun. Vücudunuz kodeine alıştıkça birkaç gün içinde bu yan etki kaybolmalıdır. Daha uzun süre devam ederse doktorunuza danışın.

Ağız kuruluğu: Şekersiz sakız çiğnemeyi veya şekersiz tatlılar emcüklemeyi deneyin. Doktorunuz ayrıca ağzınızı nemli tutmak için yapay tükürük ikamesi reçete edebilir. Bu bir sprey, jel veya pastil olarak gelir.

Baş ağrısı: Parasetamol veya ibuprofen gibi günlük bir ağrı kesici almak güvenlidir. Baş ağrıları kötüleşirse veya bir haftadan uzun sürerse doktorunuzla konuşun.

Gebelik ve emzirme

Eğer gebe kalmak için çabalıyorsanız, gebeyseniz veya emziriyorsanız mutlaka doktorunuza belirtin.

Gebelik

Kodeinin hamilelik ve emzirme döneminde kullanılması önerilmez. Gebeliğin başlangıcında kullanımı doğacak bebekte rahatsızlıklara neden olabilir.

Gebeliğin sonlarında kodein kullanırsanız, yeni doğan bebeğinizde şu risklerin görülme ihtimali vardır:

• Yoksunluk belirtileri yaşama
• Kodeine bağımlı olarak doğma

Bununla birlikte, hamilelikte ağrıyı tedavi etmek önemlidir. Şiddetli ağrısı olan bazı hamile kadınlar için kodein en iyi seçenek olabilir. Doktorunuz sizin ve doğacak bebeğiniz için neyin en iyi olduğu konusunda size en iyi bilgiyi verecek kişidir.

Emzirme

Emziren kadınlarda kodein kullanılması önerilmez.

Emziren kadının kullanması durumunda, bir miktar kodein süt ile bebeğe geçebilir ve bebekte solunum zorluğuna neden olabilir. Doktorunuza kullanabileceğiniz başka ağrı kesiciler olup olmadığını sorun.

Diğer ilaçlarla birlikte kullanmak

Bazı ilaçlar kodeini etkiler ve yan etki gelişmesi riskini arttırır.

Aşağıdakiler dahil herhangi bir ilaç alıyorsanız doktorunuza söyleyin:

• Uyumaya yardım eden ilaçlar
• Depresyon ilaçları
• Yüksek tansiyon için kullanılan ilaçlar
• Alerji ilaçları
• Anksiyete ve kaygı ilaçları
• Ruh sağlığı için kullanılan ilaçlar

Bitkisel ilaçlar ve takviyelerle karıştırılması

Takviye besinlerin veya bitkisel ilaçların kodein ile birlikte kullanılması bazı sorunlara yol açabilir. Takviye besinler veya bitkisel ilaçlar genellikle eczanelerde satılan medikal ilaçlar gibi diğer ilaçlara ile olan ilişkileri test edilmez.

Bitkisel ilaçlar veya takviyeler alıyorsanız doktorunuza veya eczacınıza belirtin.

Kaynak: https://www.nhs.uk/medicines/codeine/