Kronik Öksürük Nedir?

Öksürük nedir? Kronik öksürük nedenleri nelerdir? Öksürük, yabancı maddelerin alt solunum yolları mukozasına oturmasını engelleyen, bronş ve akciğer sekresyonalırının birikmesini önleyen bir savunma mekanizmasıdır. 8 haftadan daha fazla süren öksürük kronik öksürük olarak kabul görmektedir. 

Öksürük solunum yollarının açık ve sağlıklı kalmasını sağlar.

Akciğerlerdeki hava, yüksek basınçla şiddetli şekilde dışarı atılır. Böylece solunum yollarındaki istenmeyen şeyler dışarıya atılmış olur. Öksürük ile kötü duman, balgam ya da havadaki toz ve partiküllerin öksürük ile akciğerler ve solunum yollarından uzaklaştırılması sağlanır.

Öksürme refleksinin gerçekleşmesi için akciğerlerin sıkıştırılıp sıkışan havanın dışarı atılması sağlanmalıdır. Bu hava çıkışının temizleyici olması için bir anda gerçekleşmesi gerekir. Göğüs kafesinde kaburgalar arasındaki kaslar akciğerleri sıkıştırarak öksürük eyleminin gerçekleşmesine yardım eder. Sık sık öksürmek göğüs kafesindeki kasların yorulmasına neden olabilir. Sık öksürüklerden sonra başlayan göğüs ağrısınının muhtemel nedeni bu kas yorgunluğudur.

Ssağlıklı kişilerde ve özellikle akciğer hastalığı olanlarda, öksürük önemli bir savunma mekanizmasıdır. 

Öksürük beklenen amacı sağladığı takdirde etkili ve yararlıdır. Ancak, özellikle kronik ve tekrarlayan öksürük, beklenen amacı sağlamazsa birçok komplikasyonlara yol açar ve en önemlisi yaşam kalitesini bozar. 

Kronik öksürük; kişileri rahatsız eden, tanı ve tedavide problem olan bir durumdur.

Kronik öksürük araştırılırken süresinin bilinmesi önemlidir. Klasik olarak; 3 haftadan daha az süren öksürük akut, 3 haftadan daha uzun süren öksürük kronik olarak tanımlanır. Ancak yakın zamanlarda yapılan inceleme ve değişiklikler ile 8 haftadan daha fazla süren öksürük kronik öksürük olarak kabul görmektedir. 

Nedenleri

Çocuklarda kronik öksürüğün en sık nedenleri üst hava yolu viral enfeksiyonları, astım ve öksürükle seyreden astım. Soğuk algınlığı ve astım ile ilişkisiz, ev içi rutubet, hava kirliliği ve sosyo-ekonomik durum gibi çevresel faktörler çocukların yaklaşık %10’unda kronik öksürüğe yol açmaktadır. Diğer önemli bir neden ev içi ortamında sigara içimidir.

Kronik öksürükte patojenik üçlü

Yetişkinlerinde kronik öksürüğün en sık nedenleri:

1. Post nazal akıntı sendromu (halk arasında ki tabiri geniz akıntısı),
2. Astım
3. Gastro özofageal reflü (GÖR).

Astım, post nazal akıntı sendromu ve GÖR, “patojenik üçlü” olarak adlandırılır ve yetişkin hastalarda görülen kronik öksürüğün %93’ünden sorumludur.

Sigara içmeyen, anjiotensin dönüştürücü enzim (ACE) inhibitörü (toplumda sık kullanılan bir hipertansiyon ilacı) kullanmayan ve akciğer grafisi normal kişilerdeki kronik öksürük yakınmasının tamamına yakını bu patojenik üçlüye bağlı gelişmektedir. 

Patojenik üçlü dışındaki kronik öksürük nedenleri

Akciğer grafisi normal olan yetişkinlerde kronik öksürüğün diğer nedenleri ACE inhibitörü kullanımı, postenfeksiyöz öksürük ve nadir görülen psikojenik öksürüktür.

Anormal akciğer grafisine sahip hastalarda kronik öksürüğün başlıca nedenleri; kronik bronşit, bronşektazi, akciğer kanseri, sarkoidoz, interstisyel akciğer hastalıkları, tüberküloz ve sol kalp yetmezliği olup bu hastalarda öksürük hemen daima hastalık döneminde görülür. 

En sık nedenleri

1. Post nazal akıntı sendromu, kronik öksürüğün en sık nedenidir. Bu geniz akıntısının ise başlıca nedenleri; alerjik ve nonallerjik rinit, çevresel faktörler ve sinüzittir. Hasta geniz akıntısını, boğazı temizleme gereksinimi, burun akıntısı ve tıkanıklığı, yüz üzerinde ağrı olarak tanımlayabilir. 
2. Astım, kronik öksürüğün ikinci sıklıkta görülen nedenidir. Astım hastalarda kronik öksürük tek semptom olarak ortaya çıkabilir. Astım nefes alırken hırlama, nefes darlığı, göğüste sıkışma hissi, öksürük varlığı ile anlaşılabilmektedir. 
3. Gastroözefageal reflü, mide ve barsak içeriğinin (asit, pepsin, pankreas ve safra sekresyonları) özefagusa geçmesi olayıdır. Çocuk ve erişkin grupta astım ve geniz akıntısından sonra en sık görülen kronik öksürük nedeni GÖR’dür. Bizim toplumuzun yemek yeme alışkanlığından dolayı bu sıralama değişebilmektedir. GÖR’ün en önemli semptomları mide ve göğüs bölgesinde yanma; sıklıkla yemekle ilişkili ve ağza acı, ekşi su, yenilen, içilen gıdaların gelmesidir. Bunlara ek olarak yutma sırasında lokmaların boğaza takılması ve ağrı hissi, ses bozuklukları, kronik farenjit, horlama, nefes darlığı ve öksürük görülebilir. Öksürük bu semptomlarla birlikte olabileceği gibi tek semptom olarak da ortaya çıkabilir. GÖR semptomu olan hastada tedavi önerilirken semptomsuz olgularda (sessiz GÖR) tanı için ileri tetkikler gereklidir.

Enfeksiyon sonrası gelişen kronik öksürük tipik olarak gece uyurken görülmez ve enfeksiyon iyileştikten sonra kendiliğinden geçmesi beklenir.

Enfeksiyon sonrası öksürük

Akut üst ve alt solunum yolu enfeksiyonu geçirdikten sonra 3 haftadan daha uzun süren öksürüğü olan ve akciğer grafisi normal olan bir hastadaki öksürüğe enfeksiyon sonrası öksürük denir. %11-25 oranında görülen bu öksürüğün en önemli özelliği kendiliğinden düzelmesidir. Nisbeten daha çok çocuklarda görülür, yetişkinlerde seyrektir. Tipik şekli boğazı temizleme istemi ile havlama ya da klakson sesine benzer bir ses çıkarma şeklindedir. Uyurken görülmez. 

Psikojenik öksürük

Psikojenik öksürük için tanı testleri ve klinik bulgu olmadığından tüm diğer öksürük nedenleri dışlandıktan sonra psikojenik öksürük düşünülmelidir.

Kronik Öksürük:
1- Kronik Öksürük Nedir? (buradasınız)
2- Kronik Öksürük Tanısı Nasıl Konur
3- Kronik Öksürük Tedavisi Nasıl Yapılır?