Sinüzit ve Akut Rinosinüzit

Akut sinüzit paranazal sinüslerin enfeksiyonudur. Paranazal sinüsler burun etrafında bulunan kafa kemikleri içerisindeki hava boşluklarıdır.

Sinüsler içerisinde enfeksiyon olmasına sinüzit denir. Genelde Rinit ile beraber görülür. Bu birlikteliğe rinosinüzit denir. Üst solunum yolu enfeksiyonları (ÜSYE) grubundandır.

Belirtiler

Sinüzitte görülebilen belirti ve bulgulardan bazıları:

• Baş ağrısı
• Yüz ağrısı
• Burun akıntısı veya burun tıkanıklığı
• Öksürük
• Nazal konuşma (genizden konuşma – ses tonunun değişmesi),
• Göz çevresinde şişlikler görülebilir.

Akut sinüzit, subakut sinüzit ve kronik sinüzit nedir?

• Belirti ve bulgularının: 4 haftaya kadar sürmesine akut sinüzit denir.
• Belirti ve bulgularının: 4-12 hafta arasında sürmesine subakut sinüzit denir.
• Belirti ve bulgularının: 12 haftadan uzun sürmesine ise kronik sinüzit denir.

Alerjik rinit ile sinüzit ilişkisi nedir?

Alerjik rinit mukus artışına neden olur. Artan mukus tabaka, paranazal sinüslerin havalanmasını zorlaştırır. Havalanması ve sirkülasyonu bozulan, içeriğindeki mukusu dışarıya çıkarmakta zorlanan paranazal sinüslerde enfeksiyon görülmesi riski artar.

Sinüs ağzının inflamasyonu veya anatomik bozuklukları sonucu tıkanması ve sekresyonların birikmesi ile sinüzit ortaya çıkar. Bu kapalı ortam mikroorganizmaların üremesi için iyi bir vasat oluşturur.

Tanı

Çocuklarda bağışıklık sistemi olgunlaşmadığı için ÜSYE hastalıkları sık görülür. Çocuklardaki ÜSYE (=üst solunum yolu enfeksiyonu) hastalıklarına %10 oranında akut sinüzit eşlik eder.

Akut sinüzit sıklıkla viral ÜSYE’yi takiben oluşur. Viral ÜSYE genellikle 7-10 gün içerisinde kendiliğinden iyileşir. Bir haftadan uzun süren ÜSYE semptomlarının varlığında veya 5. günden sonra semptomların artması halinde akut sinüzit düşünülmelidir.

Direkt grafiler frontal ve maksiller sinüzit tanısında yardımcıdır. Direkt grafide hava-sıvı seviyesi, opasite, mukozal kalınlaşma (erişkinde > 5 mm, çocukta > 4 mm) olması sinüziti düşündürür.

Bilgisayarlı tomografi osteomeatal yapıların gösterilmesi ve altta yatan anatomik anormalliklerin gösterilmesi açısından direkt grafiye göre daha duyarlıdır. %73-97 olguda tanı koydurucudur.

Allerjik rinit oluşmasını kolaylaştıran faktörler nelerdir?

• Viral enfeksiyonlar,
• Kuru hava,
• Topikal dekonjestanlar gibi mukosilier fonksiyonu bozan durumlar,
• Yabancı cisim,
• Yüzme ve dalma,
• Septum deviasyonu, koanal atrezi, polip, tümör, kraniofasial anomaliler ve travma gibi anatomik obstruksiyonlar,
• Komşu organ enfeksiyonları,
• İmmunyetmezlik,
• Astım, kistik fibrosis gibi solunum sistemi enfeksiyonları

Tedavi

Sinüzit antibiyotik tedavisi verilmeden de kendi kendine iyileşebilir. Ancak tedavi süresinin kısaltılması için antibiyotik verilebilir. Akut otitis media ile rinosinüzite neden olan bakteriler benzer olduğundan antibiyoterapi de benzerlik gösterir.

Sinüzit için antibiyotik tedavisi

İlk seçenek olarak penislinler veya amoklavin, yeterli gelmez ise sefelosporinler kullanılabilir. Penisilin allerjisi olanlarda makrolid grubu antibiyotikler denenebilir. 

• Akut sinüzitte tedavi süresi 10-14 gündür.
• Kronik sinüzitin akut atakları akut enfeksiyona benzer şekilde tedavi edilir. Kronik sinüzitte antibiyotik tedavisi 3-4 hafta sürdürülür.

Şiddetli enfeksiyon, periorbital sellülit, intrakranial yayılım bulguları gibi komplikasyonlar mevcut ise mutlaka kulak burun boğaz, göz, beyin cerrahi ile enfeksiyon hastalıkları ve klnik mikrobiyoloji uzmanları tarafından değerlendirilmelidir.

Burun spreyleri

Sinüslerin havalanması sağlanmalıdır. Dekonjestanlar α-adrenerjik reseptör stimülasyonu yaparlar. Dekonjestanlar mukozal ödemi azaltır, mukusun dışarıya akışını kolaylaştırır ve havalanmayı arttırarak semptomatik iyileşme sağlar. Bununla birlikte silier disfonksiyona neden olurlar. Silialar mukusu dışarıya doğru hareket ettiren ayaksı yapılardır.

Uzun süreli dekonjestan kullanımı sonrası mukusun dışarıya atılmasını sağlayamayan silialar mukozalarda mukus birikimine yani persistan mukozal konjesyona neden olur. Bu nedenle dekonjestanlar kısa süreli (3-5 gün) kullanılmalıdır.

Oral dekonjestanlar topikal olanlara tercih edilir. Oral dekonjestanlarda topikal dekonjestan kullanımında gelişen rebound vazodilatasyon (rhinitis medicamentosa), obstrüksiyon ve farengeal irritasyon görülmez.

Antihistaminikler sinüs sekresyonlarının viskozitesini artırırlar ve direnajı bozarlar. Bu nedenle kullanılmaları önerilmez.

Neler öğrendik?

1. Çocuklardaki ÜSYE hastalıklarına %10 oranında akut sinüzit eşlik eder.
2. Antibiyotik tedavisi verilmeden de kendi kendine iyileşebilme ihtimali vardır.
3. Bulgu ve belirtilerin 12 haftadan daha uzun sürmesine kronik sinüzit denir
4. Dekonjestanlar 3-5 gün kullanıldıklarında burun mukozası ödemini azaltarak sinüslerin açılması sağlar ve hastayı rahatlatır.
5. Dekonjestanların 5 günden uzun süre kullanılması silier disfonksiyon sebebiyle mukus birikimine neden olur ve rahatsızlığı şiddetlendirebilir.

Neler yapmalıyız?

1. Baş ağrısı, yüz ağrısı, burun akıntısı veya burun tıkanıklığı, öksürük, nazal konuşma(genizden konuşma – ses tonunun değişmesi), göz çevresinde şişlikler olması durumunda aile hekiminize ya da kulak burun boğaz uzmanına randevu alabilirsiniz.
2. Bir haftadan uzun süren ÜSYE semptomlarının varlığında veya 5. günden sonra semptomların artması halinde akut sinüzit düşünülmelidir.
3. Burun spreyinizi kaç gün kullanabileceğiniz hakkında doktorunuza ya da eczacınıza danışmayı unutmayınız.