Epilepsi Rehberi

Epilepsi herkeste görülebilir. Epilepsi tüm etnik kökenlerde, tüm yaşlarda ve hem erkeklerde hem de kadınlarda görülebilir.

Epilepsinin nöbet semptomları çok çeşitlidir ve hastadan hastaya değişiklik gösterebilir. Bazı epilepsi hastaları birkaç saniye dalgınlık yaşarken bazıları tekrar tekrar kollarını ve bacaklarını sallayabilir, kasılmalar yaşayabilir.

Tek bir nöbet geçirmeniz kesin olarak epilepsi hastası olduğunuz anlamına gelmez. Genellikle epilepsi tanısı koyabilmek için, proveke edilmemiş en az 2 epilepsi atağı geçirmeniz gerekmektedir.

İlaçlarla yapılan epilepsi tedavileri veya bazen cerrahi operasyonlar, epilepsili kişilerin çoğunda nöbetleri kontrol altına alabilir. Bazı hastalar için yaşam boyu epilepsi ilacı kullanmak gerekli iken bazı hastalarda nöbetler tamamen bitebilir.

Belirtiler

Epilepsi nöbetleri beyindeki anormal aktivitelerden kaynaklanır vebeynin koordine ettiği her işlemi etkileyebilir. Epilepsi nöbetleri şunları içerebilir:

• Geçici bilinç bulanıklığı
• Kolların ve bacakların kontrol edilemez sarsıntı hareketleri
• Bilinç kaybı ya da farkındalığı kaybetme
• Korku, kaygı veya deja vu gibi pisişik belirtiler

Ne zaman doktora görünmeliyim?

Aşağıdakilerden herhangi biri meydana gelirse derhal tıbbi yardım arayın:

• Nöbet 5 dakikadan daha uzun sürerse
• Nöbet durduktan sonra bilinç geri gelmezse
• Nöbet esnasında solunum durmuş ve nöbetin bitmesine rağmen solunum normalleşmiyor ise
• Birinci nöbetin ardından derhal ikinci bir nöbet başlıyor ise
• Yüksek ateş var ise
• Yüksek vücut ısısı nedeniyle bitkinlik var ise
• Hamile ve nöbet geçitiyorsan
• Diyabet hastasıysan ve nöbet geçiriyorsan
• Nöbet esnasında kırık, çıkık veya yara oluştuysa – tıbbi yardım ihtiyacın varsa

Hayatınızda ilk kez nöbet geçirirseniz, lütfen nöroloji doktorunuza danışın ve tıbbi yardım alın.

Epilepsiniz varsa ve hamile kalmayı düşünüyorsanız, hamileliğinizi planlarken, gebe kalmadan önce, lütfen nöroloji doktorunuzla konuşun.

Epileptik nöbet çeşitleri

Belirtiler nöbet tipine göre değişir. Çoğu kez, epilepsi hastası birbirine benzer ve aynı tip nöbetler geçirecektir.

Doktorlar nöbetleri fokal ve jeneralize nöbetler olarak sınıflandırırlar. Bu sınıflamada nöbetin nasıl başladığı önemlidir.

Fokal Nöbetler

Nöbetler beyninizin sadece bir bölgesinin anormal aktivitesinden kaynaklanıyor ise fokal (kısmi) nöbetler denir. Bu nöbetleri ikiye ayırabiliriz.

1. Basit parsiyel nöbetler

Basit parsiyal nöbetler, bilinç kaybına neden olmaz. Duygular değişebilir. Cisimlerin görünüşü rengi kokusu, yemeklerin tadı, duyulan seslerde değişiklik olabilir. Ayrıca, kol veya bacak gibi bir vücut kısmının istemsiz sarsılması ve karıncalanma, baş dönmesi ve yanıp sönen ışıklar gibi kendiliğinden duyusal semptomlarla sonuçlanabilir.

2. Kompleks parsiyel nöbetler

Kompleks parsiyel nöbette bilinç kaybı vardır. Kompleks parsiyel nöbet esnasında boşluğa dalgın dalgın bakmalar görülebilir. Çevreye normal yanıtlar vermeyebilir. El ovalama, çiğneme, yutma veya dairelerde yürüme gibi tekrarlayan hareketler yapabilir.

Kompleks parsiyel nöbetler ile basit parsiyel nöbetlerin farkı, basit parsiyel nöbetlerde bilincin tümüyle açık olmasıdır. Ancak bu, basit parsiyel nöbeti olan kişinin nöbetini durdurabileceği veya kontrol altına alabileceği anlamına gelmez.

Fokal nöbet belirtileri, migren, narkolepsi veya akıl hastalıkları gibi diğer nörolojik bozukluklarla karıştırılabilir. Epilepsiyi diğer hastalıklardan ayırt etmek için kapsamlı bir inceleme ve test gereklidir.

Jeneralize nöbetler

Jeneralize nöbetler tüm beyne yayılırlar. En sık rastlanan tipi jeneralize tonik-klonik nöbetlerdir. Halk arasında sara nöbeti denince bu nöbet şekli akla gelir. Kısaca kişi önce kaskatı kesilir ve yere düşer. Tüm vücut kaslarında kasılıp gevşemeler bunu izler. 6 tür jeneralize nöbet tanımlanmıştır.

1. Absans nöbetleri

Genellikle çocuklarda görülür. Boşluğu bakmak, dalgınlık, göz kırpma, dudak şapırdatma gibi ince vücut hareketleriyle karakterizedir. Ancak absans nöbet sırasında kişi, uyarıları algılayamaz ve çevresinden haberdar değildir. Absans nöbetinde kısa süreli bilinç kaybı mevcuttur.

Absans nöbetleri erişkinlerde de görülebilir ama nispeten nadirdir. Sıklıkla 6-12 yaş arasında görülür. Kızlarda daha sık rastlanır. İlaç tedavisine iyi cevap verir. Bazı çocuklarda daha ileri yaşlarda tonik-klonik nöbetler ortaya çıkabilir Çocukların ailelerinin % 25-40’ında benzer nöbetler görüldüğü bildirilmiştir.

Nöbet esnasında, nöbet geçiren kişiyi gözlemleyenler, hastanın hayale daldığını düşünebilirler. Çocukların zaman zaman hayallere dalmaları bu nöbetlerin çocuklarda fark edilmesini zorlaştırmaktadır. Bazen günde yüzlerce kez böyle nöbetler görülebilir. Bu okulda öğrenmeyi ve çeşitli aktivitelere katılımı engelleyici olabilir. Öğrencinin başarısı düşebilir. Cümlenin başını duyup sonunu duymayabilir ve bunun sonucunda çocukta davranış bozukluğu olduğu sanılabilir.

Derin derin soluk alıp verme sırasında bu tip nöbetlerde artma görülmektedir. Bu nedenle tanı amacıyla yapılan EEG’de hastaya derin nefes alıp verdirilerek nöbet kaydedilmeye çalışılır. Nöbet sırasında EEG çekilmesinin tanının kesinleştirilmesinde en önemli anahtar olduğu unutulmamalıdır.

2. Tonik nöbetler

Tonik nöbet kaslarınızı sertleştirir. Bu nöbetler genellikle sırtınızdaki kasları, kollarınızı ve bacaklarınızı etkiler ve yere düşmenize neden olabilir.

3. Atonik nöbetler

Atonik nöbetler, birdenbire çökmenize veya düşmenize neden olabilecek kas kontrol kaybına neden olur.

4. Klonik nöbetler

Klonik nöbetler tekrarlayan veya ritmik, sarsıntılı kas hareketleriyle ilişkilidir. Bu nöbetler genellikle boynu, yüzü ve kolları etkiler.

5. Myoklinik nöbetler

Myoklinik nöbetler, ani kısa sarsıntılar gibi ya da kol veya bacaklarınızın seğirmesi gibi görülebilir.

6. Tonik-klonik nöbetler

Tonik-klonik nöbetler, en dramatik epileptik nöbet tipidir ve ani bir bilinç kaybına, vücudun sertleşmesine ve titremesine ve bazen de mesane kontrolünün kaybolmasına ve hatta dilin ısırılmasına neden olabilir.

Nedenleri

Epilepsi hastalarının yaklaşık yarısında tanımlanabilir bir neden yoktur. Diğer yarısında ise epilepsinin nedenleri şunlar olabilir:

• Genetik etki: Yaşadığınız nöbet tipine veya etkilenen beynin bir kısmına göre sınıflandırılmış olan bazı epilepsi türleri genetik olarak ebeveynlerden çocuklara geçiş gösterebilir. Araştırmacılar bazı epilepsi türlerini belirli genlerle ilişkilendirdiler. Ancak, çoğu insan için, genler epilepsi hastalığının oluşmasında ve şiddetinde sadece bir parçadır. Bazı genler, bir kişiyi nöbetleri tetikleyen çevresel koşullara karşı daha hassas hale getirebilir.
• Kafa travması: Bir araba kazası veya başka bir travmatik yaralanma sonucu oluşan kafa travması epilepsiye neden olabilir.
• Beyin hasarı: Beyin tümörleri veya felç gibi beyinde hasara neden olan durumlar epilepsiye neden olabilir. İnme, 35 yaşından büyük yetişkinlerde epilepsinin önemli bir nedenidir.
• Bulaşıcı hastalıklar: Menenjit, AIDS ve viral ensefalit gibi bulaşıcı hastalıklar epilepsiye neden olabilir.
• Doğum öncesi yaralanma: Doğumdan önce, bebekler, annede enfeksiyon, zayıf beslenme veya oksijen eksiklikleri gibi çeşitli faktörlerin neden olabileceği beyin hasarlarına karşı hassastır. Bu beyin hasarı epilepsi veya beyin felci ile sonuçlanabilir.
• Gelişimsel bozukluklar: Epilepsi bazen otizm ve nörofibromatozis gibi gelişimsel bozukluklarla ilişkilendirilebilir.

Risk faktörleri

• Yaş: Epilepsi çocuklarda ve yaşlılarda yaygındır. Ancak her yaşta görülebilir.
• Aile öyküsü: Eğer ailenizde epilepsi hastası varsa, epilepsi nöbeti görülme riskiniz artmıştır.
• Kafa yaralanmaları: Bazı epilepsi vakalarından kafa travmaları sorumludur. Araba sürerken emniyet kemeri takmak, bisiklet ya da motorsiklet sürerken veya kayak yaparken kask takmak kafa travması riskinizi azaltır.
• İnme ve diğer damar hastalıkları: İnme ve diğer kan damarı (vasküler) hastalıkları, epilepsiyi tetikleyebilecek beyin hasarına neden olabilir. Alkol alımınızı sınırlandırmak, sigara içmekten kaçınmak, sağlıklı beslenmek ve düzenli egzersiz inme ve vasküler damar hastalıklarından korur.
• Demans: Demans yaşlı yetişkinlerde epilepsi riskini artırabilir.
• Beyin enfeksiyonları: Beyninizde veya omuriliğinizde iltihaplanmaya neden olan menenjit gibi enfeksiyonlar epilepsi riskinizi artırabilir.
• Çocukluk çağında nöbetler: Çocukluk çağında yüksek ateş bazen nöbetlerle ilişkilendirilebilir. Yüksek ateş nedeniyle nöbet geçiren çocuklarda genellikle epilepsi gelişmez. Bir çocuğun uzun bir nöbet geçirmesi durumunda ya da başka bir sinir sistemi problemi veya ailesinde epilepsi öyküsü varsa epilepsi riski artar.

Komplikasyonlar

Belirli zamanlarda nöbet geçirilmesi, kendiniz veya başkaları için tehlikeli olan durumlara yol açabilir.

• Düşme: Bir nöbet sırasında düşerseniz, başınızı zedeleyebilir veya bir kemiği kırabilirsiniz.
• Boğulmak: Epilepsiniz varsa, sudayken nöbet geçirme olasılığı nedeniyle, yüzerken veya banyo yaparken suda boğulma olasılığınız, popülasyonun geri kalanından 15 ila 19 kat daha yüksektir.
• Araba kazaları: Epilepsi nedeniyle ansızın nöbet ve bilinç kaybı yaşamak, ciddi taşıt kazalarına neden olabilir.
• Hamilelik komplikasyonları: Hamilelik sırasındaki nöbetler hem anne hem de bebek için tehlike arz eder ve bazı anti-epileptik ilaçlar doğum kusurları riskini arttırır. Epilepsiniz varsa ve hamile kalmayı düşünüyorsanız, hamileliğinizi planlarken, gebe kalmadan önce, lütfen nöroloji doktorunuzla konuşun. Epilepsili çoğu kadın hamile kalabilir ve sağlıklı bebeklere sahip olabilir. Ancak, doktor gözetiminde olmak ve takipleri ciddiye almak önemlidir.
• Duygusal sağlık sorunları: Epilepsili kişilerin, depresyon, anksiyete ve intihar düşünceleri ve davranışları gibi psikolojik sorunları olma olasılığı daha yüksektir. Bu, epilepsi hastalığının kendisiyle ilgili olabilir veya epilepsi için kullanılan ilaçların yan etkileriyle ilgili de olabilir.

Epilepsinin hayatı tehdit eden diğer komplikasyonları nadirdir, ancak:

• Status epileptikus: 5 dakikadan uzun süren tek nöbet veya hastanın tam bilinci yerine gelmeden sık sık tekrarlayan nöbetlerdir. Status epileptikusu olan kişilerde kalıcı beyin hasarı ve ölüm riski artar. Acil bir tıbbi durumdur.
• Epilepside beklenmeyen ani ölüm: Epilepsili kişilerde ayrıca beklenmedik ani ölüm riski de vardır. Nedeni bilinmemekle birlikte, bazı araştırmalar kalp veya solunum koşulları nedeniyle oluşabileceğini gösteriyor. Sık tonik-klonik nöbet geçiren kişiler veya nöbetleri ilaçlar tarafından kontrol edilemeyen kişilerde ani ölüm riski daha yüksek olabilir. Genel olarak, epilepsili kişilerin yaklaşık yüzde 1’i bu şekilde ölmektedir.

Tanı

Epilepsi tanısı, hastanın şikayetleri ve nöbetinin nasıl gerçekleştiğine dair ilgili hikayesiyle beraber aşağıdaki testlerin yardımıyla konabilir.

• Kan analizi: Doktorunuz enfeksiyon belirtileri, genetik koşullar veya nöbetlerle ilişkili diğer durumları kontrol etmek için kan örneği alabilir.
• EEG (Elektroensefalografi): Bu, epilepsiyi teşhis etmek için kullanılan en yaygın testtir. Bu testte, elektrotlar kafa derinize macun benzeri bir madde veya kapakla tutturulur. Elektrotlar beyninizin elektriksel aktivitesini kaydeder. Epilepsiniz varsa, nöbet geçirmiyor olsanız bile normal beyin dalgaları düzeninizde değişiklik olması sık görülür. Doktorunuz uyanık ya da uyurken EEG uygularken sizi videoda izleyebilir, yaşadığınız nöbetleri kaydetmek için. Nöbetleri kaydetmek, doktorun ne tür nöbet geçireceğinizi belirlemesine veya diğer koşulları ekarte etmesine yardımcı olabilir.
• Bilgisayarlı Tomografi (BT): BT taraması beyninizin enine kesit görüntülerini elde etmek için X ışınları kullanır. BT taramaları beyninizde, tümörler, kanama ve kistler gibi nöbetlerinize neden olabilecek anormallikleri ortaya çıkarabilir.
• Manyetik rezonans görüntüleme (MRG): Bir MRG beyninizin ayrıntılı bir görünümünü oluşturmak için güçlü mıknatıslar ve radyo dalgaları kullanır. Doktorunuz beyninizdeki, nöbetlerinize neden olabilecek lezyonları veya anormallikleri tespit edebilir.
• Fonksiyonel MRG (fMRG): Fonksiyonel bir MRG, beyninizin belirli bölümleri çalışırken meydana gelen kan akışındaki değişiklikleri ölçer. Doktorlar, konuşma ve hareket gibi kritik fonksiyonların kesin yerlerini belirlemek için ameliyattan önce bir fMRG kullanabilir, böylece cerrahlar ameliyat sırasında bu yerlere zarar vermekten kaçınabilirler.
• Pozitron emisyon tomografisi (PET): PET taramaları, beynin aktif alanlarını görselleştirmek ve anormallikleri tespit etmek için damar içine enjekte edilen az miktarda düşük doz radyoaktif madde kullanır.
• Tek foton emisyonlu bilgisayarlı tomografi (SPECT): Bu tür testler öncelikle, beyninizdeki nöbetlerin ortaya çıktığı yeri belirleyemeyen bir MRG ve EEG’niz varsa kullanılır. Bir SPECT testi, nöbetler sırasında beyninizdeki kan akış aktivitesinin ayrıntılı bir 3-D haritasını oluşturmak için damar içine enjekte edilen az miktarda düşük doz radyoaktif madde kullanır.
• Nöropsikolojik testler: Bu testlerde doktorlar düşünme, hafıza ve konuşma becerilerinizi değerlendirir. Test sonuçları, doktorların beyninizin hangi alanlarının etkilendiğini belirlemelerine yardımcı olur.

Doktorunuz, test sonuçlarınızla birlikte, beyinde nöbetlerin nerede başladığını saptamaya yardımcı olmak için çeşitli analiz tekniklerinin kombinasyonunu kullanabilir.

• İstatistiksel parametrik haritalama (SPM): SPM, beynin alanlarını karşılaştırma yöntemidir. SPM, beyin bölgelerinin normal metabolizması ile nöbet sırasında metabolizma artışı görülen yerleri kıyaslamayı sağlar ve doktorlara nöbetlerin nerede başladığı hakkında bir fikir verebilir.
• Manyetoensefalografi (MEG): MEG, potansiyel nöbet alanlarını belirlemek için beyin aktivitesinin ürettiği manyetik alanları ölçer.

Nöbet tipinizin doğru teşhisi ve nöbetlerin başladığı yer, size etkili bir tedavi bulmak için en iyi şansı verir.

Tedavi

Epilepsi tedavisi için öncelikle ilaçlar kullanılır ancak ilaçların tedavi için yeterli olmadığı durumlarda cerrahi tedavi seçeneği veya başka bir tedavi yöntemi uygulanabilir.

İlaç tedavisi

Epilepsi hastalığı olan çoğu kişi bir anti-epilepsi ilacı kullandığında nöbet geçirmediği bir hayata kavuşabilir. Hastalığı daha ağır seyreden bazı hastalar ise anti-epilepsi ilaçlarını kombinasyonlar şeklinde kullanarak nöbet geçirme sıklıklarını veya geçirdikleri nöbetlerin şiddetlerini azaltabiliriler.

Doğru ilacı ve dozu bulmak karmaşık olabilir. Doktorunuz hangi ilacı yazacağınızı seçerken durumunuzu, nöbet sıklığını, yaşınızı ve diğer faktörleri göz önüne alacaktır.

Doktorunuz muhtemelen tek bir ilacı nispeten düşük bir dozajda reçete eder ve nöbetleriniz iyice kontrol altına alınana kadar dozu kademeli olarak artırabilir.

Epilepsi semptomları yaşamamış olan epilepsili birçok çocuk, doktor tavsiyesi ile ilaçları bırakabilir ve nöbetsiz bir yaşam sürdürebilir. Birçok yetişkin, nöbetsiz geçirilen iki veya daha fazla yıl sonra yine doktor tavsiyesi ile ilaçları kullanmayı bırakabilir.

Doktorunuz size ilaç almayı bırakmanız için uygun süre konusunda tavsiyede bulunacaktır. Doktorunuz ayrıca, anti-epileptik ilaçların onlarla etkileşime girmemesini sağlamak için alabileceğiniz diğer ilaçları da gözden geçirecektir.

1. Epilepsi ilaçlarının bazı olası “yan etkileri”

Hafif yan etkiler:

• Yorgunluk
• Baş dönmesi
• Kilo almak
• Kemik kitlesinde kayıp (kemiklerde erime)
• Deri döküntüleri
• Koordinasyon kaybı
• Konuşma problemleri
• Hafıza ve düşünme problemleri

Daha şiddetli fakat daha nadir yan etkiler ise şunlardır:

• Depresyon
• İntihar düşünceleri ve davranışları
• Şiddetli deri döküntüleri
• Karaciğeriniz gibi bazı organların iltihaplanması

2. Yan etkileriyle nasıl baş edilir?

İlaçla mümkün olan en iyi nöbet kontrolünü elde etmek için aşağıdaki adımları izleyin:

• İlaçları aynen belirtildiği şekilde alın.
• İlaçlarınızın eşdeğer(muadil) versiyonuna geçmeden veya başka reçeteli ilaçlar, reçetesiz ilaçlar veya bitkisel ilaçlar kullanmadan önce doktorunuza mutlaka danışın.
• Doktorunuza danışmadan ilacınızı almayı asla bırakmayın.
• Yeni veya artmış depresyon duyguları, intihar düşünceleri veya ruh halinizde veya davranışlarınızda olağandışı değişiklikler olduğunu fark ederseniz derhal doktorunuzu bilgilendirin.
• Migreniniz varsa doktorunuza söyleyin. Doktorunuz, migren ataklarınızı önleyebilen anti-epileptik ilaçlardan birini reçete edebilir ve epilepsiyi bu şekilde tedavi edebilir.

Yeni epilepsi tanısı alan kişilerin yarısı ilk ilaçlarıyla epilepsi nöbetlerinden kurtulabilir. Anti-epileptik ilaçlar tatmin edici sonuçlar vermezse, doktorunuz ameliyat veya başka tedaviler önerebilir. Durumunuzu ve ilaçlarınızı değerlendirmek için doktorunuzla takiplerinize düzenli olarak devam etmelisiniz.

Cerrahi tedavi

İlaçlar nöbetler üzerinde yeterli kontrol sağlayamadığında, cerrahi operasyonlar tedavi için sıradaki seçenek olabilir. Cerrah, epilepsi ameliyatı ile, beyninizin nöbetlere neden olan bölgesini temizler.

Doktorlar genellikle testler şu sonuçları gösterdiğinde ameliyat yaparlar:

• Nöbetleriniz beyninizin yeri iyi tanımlanmış, küçük bir bölgesinden ortaya çıkıyorsa,
• Beyindeki ameliyat ile temizlenecek bu iyi tanımlanmış küçük bölge, konuşma, dil, hareket sistemi, görme veya işitme gibi hayati fonksiyonların yönetildiği beyin alanlarıyla ilişkili değilse,

Başarılı cerrahi operasyonlardan sonra bile birçok kişi epilepsi nöbetleri yaşamamak için hala ilaç kullanmak zorunda kalır. Ancak cerrahi sonrası daha az ilaç kullanmak zorunda kalabilir ve kullanılacak ilaçların dozu azaltılabilir.

Az sayıda vakada epilepsi ameliyatı, düşünme (bilişsel) yeteneklerinizi kalıcı olarak değiştirme gibi sonuçlara neden olabilir. Cerrahınızla deneyimleri, başarı oranları ve oluşabilecek negatif sonuçları hakkında konuşun.

Terapi

Epilepsi tedavisinde terapiler, anti-epileptik ilaçlara ve cerrahilere alternatif öneriler sunar.

1. Vagus sinir stimülasyonu

Vagus sinir stimülasyonunda doktorlar, kalp piline benzer şekilde göğsünüzün derisinin altına vagus sinir stimülatörü adı verilen bir cihazı implante eder. Stimülatörden çıkan teller boynunuzdaki vagus sinire bağlanır.

Pille çalışan cihaz, vagus siniri ve beyninize elektrik enerjisi patlamaları gönderir. Bunun nöbetleri nasıl engellediği açık değildir, ancak cihaz nöbetleri genellikle yüzde 20 ila 40 oranında azaltabilir. Her ne kadar bazı insanlar ilaç dozlarını düşürebilse de çoğu insan hala anti-epileptik ilaç almaya devam etmelidir.

Vagus sinir stimülasyonunun boğaz ağrısı, kısık ses, nefes darlığı veya öksürük gibi yan etkileri olabilir.

2. Ketojenik diyet

Epilepsili bazı çocuklar, yağ oranı yüksek ve karbonhidrat düzeyi düşük sıkı bir diyet uygulayarak epilepsi nöbetlerini azaltabildiler.

Ketojenik diyet olarak adlandırılan bu diyette, vücut enerji için karbonhidratlar yerine yağları parçalar. Birkaç yıl sonra, epilepsi nöbeti yaşamayan çocuklar doktor gözetimi altında ketojenik diyeti durdurabilirler.

Siz veya çocuğunuz ketojenik diyete başlamayı düşünüyorsanız doktorunuza danışın ve diyeti uygularken yetersiz beslenmeye karşı dikkatli olun.

Ketojenik diyetin yan etkileri:

• dehidrasyon,
• kabızlık,
• beslenme yetersizlikleri nedeniyle yavaş büyüme,
• kanda böbrek taşlarına neden olabilecek ürik asit birikimi içerebilir.

Diyetiniz doğru ve tıbbi olarak denetlendiyse, bu yan etkiler oldukça nadirdir.

Ketojenik bir diyeti takip etmek zor olabilir. “Düşük glisemik indeks” ve “modifiye Atkins diyetleri”, nöbet kontrolünde hala bazı faydalar sağlayabilecek daha az kısıtlayıcı alternatifler sunar.

Epilepsi ve Ketojenik Diyet

3. Derin beyin uyarımı

Derin beyin stimülasyonunda, cerrahlar elektrotları beyninizin belirli bir yerine, tipik olarak talamusunuza yerleştirir. Elektrotlar beyninize veya kafanıza yerleştirilen medikal bir jeneratöre bağlanır ve beyninize elektrik darbeleri gönderir ve nöbetlerinizi azaltabilir.

Epilepsi için Gelecekte Uygulanabilecek Potansiyel Tedavi Yöntemleri

1. Duyarlı nörostimülasyon

Nöbetleri önlemeye yardımcı olan implante edilebilir, kalp pili benzeri cihazlar araştırılmaktadır. Bu duyarlı stimülasyon veya kapalı döngü cihazları, nöbetleri gerçekleşmeden önce tespit etmek için beyin aktivite düzenlerini analiz eder ve nöbeti durdurmak için elektrik yükü veya ilaç iletir.

2. Nöbet başlangıç bölgesinin sürekli stimülasyonu (eşik altı stimülasyon)

Beyninizin bir bölgesine fiziksel olarak farkedilebilir bir seviyenin altında sürekli stimülasyon verilir. Bu eşik altı stimülasyon, nöbet geçiren bazı insanlar için, nöbet sonuçlarını ve yaşam kalitesini iyileştirecek gibi görünüyor.

Bu tedavi yöntemi, epilepsi nöbetinin kaynaklandığı yer belli olan ancak motor ve konuşma fonksiyonlarını etkilediği için cerrahi uygulanamayan beyin bölgelerinde kullanılabilir.

3. Minimal invaziv cerrahi

Manyetik rezonans görüntüleme (MRG) kılavuzluğunda, lazer ablasyonu (hasta bölgenin lazer ile yok edilmesi) gibi minimal invaziv cerrahi teknikler, epilepsi için geleneksel açık beyin ameliyatından daha az riskle nöbetlerin azaltılmasını vadediyor.

4. Stereotaktik lazer ablasyonu veya stereotaktik radyocerrahi

Bazı epilepsi türleri için cerrahi operasyonlar çok risklidir. Böyle durumlarda stereotaktik lazer ablasyonu veya stereotaktik radyocerrahi etkili bir tedavi sağlayabilir.

Bu tedavi yönteminde doktorlar, beyinde nöbetlere neden olan dokuyu yok etmek için o bölgeye doğrudan radyasyon verirler. Böylece nöbetleri daha iyi kontrol altına almayı hedeflerler.

5. Vagus dışı sinir stimülasyon cihazı

Vagus sinir stimülasyonuna benzer şekilde, bu cihaz nöbet sıklığını azaltmak için spesifik sinirleri uyarır. Ancak vagus sinir stimülasyonundan farklı olarak, bu cihaz harici olarak takılır, böylece cihazı implante edilecek bir ameliyat gerekmez.

Öneriler

Epilepsinizin durumunu doğru anlamanız hastalığınızı kontrol altında tutmanıza yardımcı olacaktır.

• İlacınızı doğru şekilde alın: Doktorunuzla konuşmadan önce dozajınızı ayarlamayın. İlacınızın değişmesi gerektiğini düşünüyorsanız, doktorunuzla görüşün.
• Yeterli uyku almak: Uyku eksikliği nöbetleri tetikleyebilir. Her gece yeterince dinlendiğinizden emin olun.
• Egzersiz: Egzersiz yapmak sizi fiziksel olarak sağlıklı tutar ve depresyonu azaltmanıza yardımcı olabilir. Yeterince su içtiğinizden emin olun ve egzersiz sırasında yorulursanız dinlenin.
• Acil durumlar için yakınlarınızın haberdar olmasını sağlayacak akıllı bileklikler kullanmak sizi ciddi sağlık sonuçlarından koruyabilir.

Stres yönetimi, alkollü içeceklerin sınırlandırılması ve sigaradan kaçınma gibi tercihlerle sağlığınıza katkıda bulunun.

• Aşırı alkol alımından kaçınmalısın. Mümkün olduğunca az alkol.
• Nikotin kullanımından kaçınmalısın. Sigara, nargile veya pasif içicilik… tamamından uzak durmalısın.
• Yeteri kadar uyumayı ihmal etme
• Stresi azalt.
• Ayrıca, doktorunuzu ziyaret etmeden önce nöbet günlüğünü tutmaya başlamak önemlidir.

Kontrolsüz nöbetler ve yaşamınızdaki etkileri zaman zaman çok zor olabilir ve depresyona neden olabilir. Epilepsinin sizi engellemesine izin vermemelisiniz. Hala aktif ve dolu bir hayat yaşayabilirsiniz. Epilepsi ile başa çıkmak için:

• Epilepsi konusunda bilinçlenin. HekimimYanimda.com ihtiyaç duyacağınız tüm bilgiler için yanınızda olacak.
• Durumu anlayabilmeleri için arkadaşlarınızı ve ailenizi epilepsi konusunda eğitin.
• İnsanların tutumlarını önemsemeyin. Bu sadece bir hastalık. Ayağa kalkın ve mizahınızı muhafaza edin. Epilepsi ayağa kalkmayı öğreten iyi bir öğretmendir.
• Mümkün olduğunca yapabileceklerinize odaklanın ve kendinize güvenin. Mümkünse çalışmaya devam edin. Nöbetleriniz yüzünden araba kullanamazsanız, yakınınızdaki toplu taşıma araçlarını araştırın. Araba kullanmanıza izin verilmiyorsa, iyi toplu taşıma seçeneklerine sahip bir şehre taşınmayı düşünebilirsiniz.
• Hoşunuza giden ve rahat hissettiğiniz bir doktor bulun.
• Sürekli nöbet geçirme konusunda endişelenmeyin.
• Yaşadıklarınızı anlayan insanlarla tanışmak için epilepsi destek grubu bulun.
• Eğer nöbetleriniz çok şiddetli ise evinizden çalışabileceğiniz işler bulmayı deneyin.

Çevrenizdeki insanlara epilepsi nöbeti durumunda ne yapmaları gerektiğini öğretin

Nöbet geçiren bir epilepsi hastasına nasıl davranılmalıdır?

• Dikkatlice yan tarafı üzerine yuvarlayın.
• Başının altına yumuşak bir şeyler yerleştirin.
• Boyun etrafındakini kıyafetlerini, varsa kravatını vs gevşeterek boynun rahatlamasını sağlayın.
• Parmaklarınızı veya kişinin ağzına başka hiçbir şeyi sokmaya çalışmayın.
• Nöbet geçiren birine engel olmaya çalışmayın. Nöbet kontrol dışıdır. başın ve başka yerlerin sert cisimlere, kesici aletlere temasını engelemeniz önemlidir. Başlayan bir nöbeti durdurmaya çalışmayın. Nöbet bitene kadar kişinin fiziksel bir hasar almasına engel olun.
• Kişi hareket ediyorsa tehlikeli nesneleri temizleyin. Araç trafiğindeyseniz yolu mutlaka kapatın.
• Sağlık personeli gelene kadar kişiyle birlikte kalın.
• Olanları yakından takip edebilmek için kişiyi yakından takip edin. Sakin olun.

Randevudan önce

Epilepsi hastalığınız için aile hekiminize muayene olabilir veya nöroloji doktorunuza randevu alabilirsiniz. Çoğu kere randevu süreleri kısadır. İşte doktorunuzla olan randevunuzda en fazla fayda görmenizi sağlayacak öneriler:

• Ayrıntılı bir nöbet takvimi tutun: Bir nöbet her meydana geldiğinde, zamanı, yaşadığınız nöbet tipini ve ne kadar sürdüğünü yazın. Ayrıca, almayı unuttuğunuz ilaçlar, uyku yoksunluğu, artan stres, adet veya nöbet aktivitesini tetikleyebilecek diğer olaylar gibi durumları not edin.
• Aileniz, arkadaşlarınız ve iş arkadaşlarınız dahil, nöbetlerinizi gözlemleyebilecek kişilerden nöbetlerinizin nasıl seyrettiğini anlatmalarını isteyin, bunları not edin. Böylece nöbetlerinizi kaydedebilirsiniz ve doktorunuzun size daha fazla yardımcı olmasını sağlayabilirsiniz.
• Randevu öncesi kısıtlamaların farkında olun. Randevu alırken, diyetinizi kısıtlamak gibi önceden yapmanız gereken bir şey olup olmadığını sorun.
• Önemli stresler veya son yaşam değişiklikleri de dahil olmak üzere önemli kişisel bilgileri not edin.
• Aldığınız tüm ilaçların, vitaminlerin veya takviyelerin bir listesini yapın.
• Doktora, siz nöbet geçirirken sizi gözlemleyebilen bir yakınınızla gidin. Doktorunuz yakınlarınıza nöbet esnasında yaşadıklarınız hakkında bilgi talep edebilir, soru sorabilir.
• Hastalığınız hakkında doktorunuza sormak istediğiniz soruların bir listesini yapın. Randevu esnasında merak ettiklerinizi öğrenin ve mümkünse önemli cevapları da not alın.

Epilepsi için doktorunuza soracağınız bazı temel sorular şunlar olabilir:

• Neler nöbet görmeme neden olabilir?
• Epilepsim geçici mi yoksa kronik mi?
• Başka bir nöbet geçirirsem kendime zarar vermediğimden nasıl emin olabilirim?
• Epilepsi dışında … bu sağlık sorunlarım var ve … bu ilaçları kullanıyorum. Epilepsi ve bunları beraber nasıl yönetebilirim.
• Uymam gereken herhangi bir kısıtlama var mı?
• Doktorunuza sormaya hazırladığınız sorulara ek olarak, randevunuz sırasında anlamadığınız konularda soru sormaktan çekinmeyin.

Randevu esnasında sizin doktorunuza soracağınız sorular gibi doktorunuzun da size sorması muhtemel bazı soruları vardır. Bu sorulara hazırlıklı olun. İşte bazıları;

• Ne zaman nöbet geçirmeye başladınız?
• Nöbetleriniz belli olaylar veya koşullar tarafından tetiklenmiş gibi görünüyor mu? Stres kaynaklı olabilir mi? Nöbetinizi tetikleyen bir şey yaşamış olabilir misiniz?
• Epilepsi nöbetleriniz başlamadan önce her defasında yaşadığınız benzer hisler oluyor mu? Örnek verecek olursak; her nöbet öncesi benzer vapur sesi duyuyor musunuz ya da benzer kavun kokusu alıyor musunuz? Bir sonraki nöbet başlamadan hemen önce, nöbet geçireceğinizi hissedebiliyor musunuz?
• Nöbetleriniz sık sık mı yoksa nadir aralıklarla mı oldu? Mümkünse nöbet tarihlerini ve sürelerini söyleyebilir misiniz?
• Neler nöbetini daha iyi hale getirebilir ya da neler nöbetlerini daha kötü hale getirebilir?

Kaynak:

1. http://www.turkepilepsi.org.tr/
2. https://www.mayoclinic.org/
3. https://www.epilepsy.com/
4. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/
5. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/