Kramp Nedenleri ve Çözümleri

Kas krampları, çeşitli kaslarda meydana gelen ani, istemsiz kasılmalardır. Ani, keskin ağrının yanı sıra, cildinizin altında sert bir kas dokusu hissedebilir veya görebilirsiniz.

Çoğu kas krampları bacak kaslarında, özellikle baldırda gelişir. Karın duvarı kasları ve kol kaslarında da kramp gelişebilir.

Şiddetli kas ağrısı, hareket etmenizi zorlaştırabilir ve uyuyorsanız sizi uykunuzdan uyandırabilir.

Birkaç saniye ile 15 dakika arasında sürebilen ani ve keskin bir ağrı, kas krampının en yaygın belirtisidir. Kramp ağrısına bazen, deri altında şişkin bir kas dokusu da eşlik edebilir.

Kramplar, genellikle esneme hareketleriyle geçer. Ancak sık tekrarlayan veya egzersiz ve esneme ile sıklığı azalmayan kramplarınız varsa doktorunuza danışın. Bir hastalığın belirtisi olabilir.

Nedenleri

Kas gerilmesi veya kasın uzun süre bir pozisyonda sabit olarak kalması kas kramplarına neden olabilir.

Kas yaralanmaları ve dehidrasyon da kramplara neden olabilir. Dehidrasyon vücutta yeteri kadar su olmadığı anlamına gelir.

Aşırı kas kullanımı, aşırı egzersiz ve yorgunluk kramp riskini arttırır. Bu kramplar genellikle egzersiz yaparken ortaya çıkar.

Besinlerle yeteri kadar mineral almamak da kas kramplarına neden olabilir. Kasların sağlıklı şekilde çalışması için ihtiyaç duyduğu kalsiyum, potasyum, magnezyum veya sodyum minerallerinin eksikliği kas kramplarına neden olabilir.

İdrar söktürücü olarak tanınan diüretik ilaçlar da böbreklerden daha fazla mineral atılmasına neden olarak mineral eksikliğine dolayısıyla da kramp gelişmesine neden olabilir.

Yeterli kan akışının olmayışı, kaslarda kramplara neden olabilir. Bacak kaslarınız güçsüzse, düzenli olarak egzersiz yapmıyorsanız alışkın olmadığınız tempo veya sürede yürümeye başladığınızda bacak kaslarınızda kramp gelişebilir.

Düzenli egzersiz yapmak kan dolaşımını güçlendirir. Kasların enerji ihtiyacının karşılanması krampları önleyebilir.

Bacaklarınıza kan taşıyan arterlerin daralması (ateroskleroz), egzersiz yaparken bacaklarınızda ve ayaklarınızda kramp benzeri ağrıya neden olabilir. Bunlar, genellikle siz egzersizi bıraktıktan hemen sonra geçer.

Omurganızdaki sinirlerin sıkışması (lomber stenoz) bacaklarınızda kramp benzeri ağrıya neden olabilir. Bu ağrı genellikle yürüdükçe daha da kötüleşir. Bu durumda hafifçe öne doğru bükülmüş bir pozisyonda yürümek, örneğin önde alışveriş sepetini itiyormuş gibi hafif eğilerek yürümek, kramp ağrılarını hafifletebilir veya başlamasını geciktirebilir.

Kas kramplarının nedeni şunlar gibi bir hastalık veya başka bir tıbbi durum da olabilir:

• Yürürken veya ayakta dururken bacaklarınızda kas kramplarına neden olabilen spinal sinir sıkışması
• Alkolizm
• Karaciğer sirozu
• Gebelik
• Böbrek yetmezliği
• Hipotiroidizm veya düşük tiroid bezi fonksiyonu
• Kalp ve damar hastalıkları: Kan pıhtıları veya hastalıklı kan damarlarının neden olduğu kalp rahatsızlıkları.
• Diyabet
• Düz tabanlık
• Hipokalemi: Kanda potasyum değerinin düşük olması
• Osteoartrit: Kemiklerinizi koruyan kıkırdağın aşınması ile seyreden dejeneratif eklem hastalığı.
• Motor nöron hastalığı veya periferik nöropati gibi nörolojik bozukluklar
• ALS (amyotrofik lateral skleroz): Progresif nöromüsküler hastalık.
• Parkinson hastalığı: Nörolojik hareket bozukluğu.
• Periferik arter hastalığı: Arterlerin daralması.

Kemoterapi gibi kanser tedavileri de sinir hasarına neden olabilir. Bu da bacak kramplarına neden olabilir.

Alt bacağa kramp girmesi

Alt bacak kan dolaşımının en zor olduğu yerdir. Kan kalbe ulaşana kadar uzun bir yol kateder. Üstelik uzanır pozisyonda değilseniz bunu yer çekiminin aksi yönde yapar.

Herhangi bir kasa yeterli oksijen gitmezse kas ağrısı, kas spazmı ve kramp riski artar.

Düzenli yapılan egzersiz kan dolaşımını daha iyi hale getirerek alt bacakta yani baldırda kramp riskini azaltır.

Uyurken bacağa kramp girmesi

Sağlık kuruluşlarına başvurulan kramp rahatsızlığının yaklaşık dörtte üçü geceleri meydana gelmektedir. Gece bacak krampları her yaşta herkesin başına gelebilir, ancak çoğunlukla yaşlı yetişkinlerde görülür.

Uyurken bacağa kramp girmesinin nedeni kesin olarak bilinmemekle birlikte, ayak pozisyonu ile ilgili olabilir.

Genellikle ayaklarımız ve ayak parmaklarımız vücudumuzun geri kalanından uzağa uzanan, plantar fleksiyon adı verilen bir pozisyonla uyuruz. Plantar fleksiyon, topuklu ayakkabı giyerek ayakta duran bir kadının ayak poziyonu gibidir. Bu pozisyonunda, baldır kasları kısalır. Bu pozisyonda uzun süre hareketsiz kalan kaslarda gece kramp yaşanma riski artabilir.

Yüzüstü veya sırtüstü uyumak bu pozisyonda uyumaya ve gece kramp yaşamaya neden olabilir. Ayaklarınızın daha rahat ettiği uyku pozisyonlarını deneyin.

Aşırı egzersiz

Kalbin ve vücudun dört bir yanına ulaşan kan damarı ağının çalışabileceği bir üst sınır vardır. Bu üst sınır kişiden kişiye değişir. Dolaşım sistemi kan ihtiyacını karşılayamadığında, kaslarda kramp veya şiddetli ağrı gelişebilir.

Kaslarınızı alışkın olmadığınız kadar çok kullanmanız kramp gelişmesine neden olabilir.

Hiç alışkın olmayan insanlarda, birkaç kilometre yürümek dahi kramp nedeni olabilir.

Ayrıca spor yaparken ciddi su ve elektrolit kaybedebilirsiniz. Elektrolit ve sıvı eksikliği de kramp gelişme riskini arttırır.

Bazı ilaçlar

Kullandığınız her ilacın bazı yan etki riskleri vardır. Bazı ilaçlar kas ağrısı, kas spazmı ve kramp gelişme riskini arttırabilir. Yan etki olarak bacak kramplarına neden olabilen bazı ilaçlar:

• Astım ve KOAH tedavisinde reçete edilebilen ipratropium veya salbutamol: Ventolin, Combivent, Pulmicort, Budecort, Miflonide, Rhinocort, Atrovent, Ipravent, Entocort, Ventopium, Ipralev, Salbutam…
• Menopoz dahil, hormon tedavisinde kullanılabilen konjuge östrojenler
• Epilepsi tedavisinde reçete edilebilen klonazepam veya gabapentin: Rivotril, Rivoclon, Neurontin, Neruda, Gabateva…
• Hipertansiyon tedavisinde reçete edilebilen ve idrar söktürücü olarak tanınan diüretikler
• Ağrı kesici olarak kullanılabilen naproksen: Apranax, Aprol, Aleve, Naprosyn
• Epilepsi ve nöropatik ağrı tedavisinde reçete edilebilen pregabalin: Lyrica, Paden, Gerica, Lypre, Neurica, Alyse…
• Yüksek kolesterol tedavisinde reçete edilebilen statinler: Ator, Alvastin, Cholvast, Colastin, Tarden, Lipidra, Lipitor, Lipsum…
• Uyku problemlerinin kısa süreli tedavisi için reçete edilebilen zolpidem: (Ambien, Stilnox)

Eğer bu ilaçlardan biri veya başka bir ilaç kramp yaşamanıza neden oluyorsa bunu doktorunuza belirtin. Doktorunuz, yan etki olarak kramplara neden olmayan başka bir ilaç önerebilir.

Nasıl geçer?

Ne yazık ki, kas krampı başladığı anda sizi hızlıca rahatlatabilecek bir ilaç henüz yok. Peki kas kramplarına ne iyi gelir?

Kramp anında, etkilenen kası esnetmeyi, ısı veya buz uygulamayı ve ağrılı bölgeye masaj yapmayı deneyebilirsiniz.

Etkilenen kası esnetmeyi ve gerdirmeyi deneyin. Örneğin baldırınızda kramp olduğunda, ayağınızı yukarı doğru bükerek veya üzerine basarak yürümeye çalışarak kasınızı gerin. Bacağınızı sallamayı, hareket ettirmeyi veya ılık bir duşun altına girmeyi deneyin.

Bacaklarınızda kramp varsa, ayakta durmayı ve topuklarınız üzerinde yürümeyi deneyebilirsiniz.

Kramp sıklıkla alt bacak kaslarında görülüyor. Bacağa kramp girince ne yapmalı:

1. Bacağınızı ters yöne gerdirin, düzeltin ve ardından esnetin, kasları germek için ayak parmaklarınızı öne, kaval kemiğinize, doğru gerdirin.
2. Kaslarınıza masaj yapın.
3. Ayağa kalkın. Ayaklarınızın üzerine basmaya ve ayakta durmaya çalışın.
4. Yürümeye çalışın. Sekerek de olsa yürümeye çalışın ve yürürken ayağınızı sallayın.
5. Kas spazmı hala devam ediyorsa duşa girin ve ılık suyla masaj yapmayı deneyin.
6. Havlu içerisine yerleştirdiğiniz buz ile kaslarınıza soğuk uygulama yapmayı deneyebilirsiniz. Buz doğrudan cildinize temas etmemeli.
7. Kas ağrılarınız devam ediyorsa parasetamol veya ibuprofen gibi bir ağrı kesici ağrınızı hafifletebilir.
8. Daha iyi hissetmeye başladığınızda bacağınızı yükseltin. Böylece kanın kalbe dönüşü ve kan dolaşımı hızlanabilir.

Risk faktörleri

Aşağıdaki risk faktörleri kramp gelişme riskini arttırır:

• İleri yaş: Yaşlı insanlarda kaslar erimiş ve azalmıştır. Geriye kalan kaslar daha fazla aşırı gerilme ve kramp gelişme riski taşır.
• Sıvı eksikliği (dehidrasyon): Sıcak havada yapılan spor aktivitelerinde daha fazla su kaybedilir ve sıvı eksikliği riski artar. Susuz kalan sporcularda sıklıkla kas krampları gelişir.
• Mineral eksikliği: Magnezyum, potasyum, sodyum veya kalsiyum eksikliği olanlarda kramp riski artar.
• Gebelik: Gebelik süresince kramp gelişme riski daha yüksektir. Üstelik gebeliğin erken belirtilerinden biri de kas kramplarıdır.
• Diyabet, karaciğer veya tiroid rahatsızlıkları kas krampları gelişme riskini arttırabilir.

Nasıl önlenir?

Gece kramplarını sık yaşıyorsanız rahat bir yerde uyumaya çalışın. Uyumadan önce kaslarınızı esnetin.

Her gün bol bol sıvı tüketin. İçmeniz gereken su ve almanız gereken sıvının miktarı, ne yediğinize, cinsiyetinize, aktivite seviyenize, hava durumuna, sağlığınıza, yaşınıza ve aldığınız ilaçlara bağlıdır.

Günlük İçmem Gereken Su Miktarı Ne Kadar?

Kasların kasılıp gevşemesi için minerallere ve suya ihtiyacı vardır. Eğer antrenman yapıyorsanız, bisiklet veya paten sürüyorsanız, yüzüyorsanız kısacası kas gücünüzü kullandığınız her ne yapıyorsanız egzersiz esnasında öncesinde ve sonrasında su içmeye devam edin.

Su ile birlikte mineral almak isterseniz doğal mineralli sular içmeyi tercih edebilirsiniz. Özellikle çok terlediğinizde kaybettiğiniz mineralleri yerine koymak için mineralli sular daha sağlıklı tercih olabilir.

İçerisinde bulunduğunuz mevsime ait taze ve bol sulu sebze ve meyveler de su ve mineral ihtiyacınızı karşılamaya yardım eder.

Susuzluğa Çare Olan 17 Bol Sulu Besin

Ayaklarınızı rahat ettiren ve bacaklarınızı yormayan ayakkabılar tercih edin.

Egzersiz yapın. Güçlü bir kalp ve güçlü kan dolaşımı için kardiyo antrenmanı yapmayı düşünün.

Düzenli spor yapmak sayısız sağlık faydasının yanında kalbi ve kan dolaşımını güçlendirir. Kas ağrısı, kramp ve kas spazmı riskini azaltır.

Yemekten hemen sonra egzersiz yapmayın.

Spor öncesi ısınma egzersizleri yapmayı unutmayın. Egzersiz sonrasında kaslarınızı esnetin ve yeterli sıvıyı alın.

Düzenli egzersiz yapmak kramplardan nasıl korur?

Düzenli egzersiz yapmak kan dolaşımını daha güçlü ve sağlıklı hale getirir.

Egzersiz esnasında artan kan akışı ihtiyacını karşılamak için kalp daha çok çalışarak güçlenir. Ayrıca vücut gerekli yerlerde yeni kan damarları yapar (anjiyogenez).

Kalp güçlendikçe ve kan damar ağı geliştikçe her bir kas hücresine yeterli kanı göndermek artık çok daha kolaydır.

Yeterli kanın rahatlıkla kaslara ulaştırılabilmesi, kas kramplarını hafifletebilir veya ortadan kaldırabilir.

Ne tür esneme hareketleri bacak kramplarını önlemeye yardımcı olur?

Bir duvardan yaklaşık bir metre uzakta durun. Öne doğru eğilin. Ayaklarınızı yere düz basarken kollarınızı uzatarak duvara dokunun. Beşe kadar sayın ve en az beş dakika boyunca tekrar tekrar yapın. Günde üç kez tekrarlayın.

Tanı

Kan dolaşımınız artık yeteri kadar güçlü ve kramplarınız azalmadı mı? Kramp bazen ciddi hastalıklara işaret eder. Bu nedenle hafiflemeyen kramplarda, kas kramplarına neden olan durumun bulunması gerekir. Doktorunuz size şu soruları sorabilir:

• Kas kramplarınız ne sıklıkla oluyor?
• Hangi kaslar etkilenir?
• Herhangi bir ilaç alıyor musunuz?
• Alkol kullanıyor musunuz?
• Egzersiz alışkanlıklarınız nelerdir?
• Günlük içmeniz gerektiği kadar su ve sıvı içiyor musunuz?

Doktorunuz kas kramplarınıza neyin neden olduğunu bulabilmek için sizden aşağıdakiler gibi bazı testler ve tetkikler isteyebilir:

• Kanınızdaki potasyum ve kalsiyum seviyelerinin yanı sıra tiroid fonksiyonunuzu kontrol etmek için kan testi isteyebilir.
• Gebeliğin erken belirtilerinden biri kramplar olduğu için hamilelik testi de önerebilir.
• Elektromiyografi (EMG) isteyebilir. Kas aktivitesini ölçen ve kas anormalliklerini kontrol eden bir testtir.
• MRI (emar; manyetik rezonans görüntüleme) da yardımcı bir test olabilir. Vücutta ayrıntılı resimler oluşturur.
• Miyelogram veya başka bir görüntüleme çalışması olan miyelografi yardımcı olabilir.

Zayıflık, ağrı veya his kaybı yaşıyorsanız doktorunuza bildirin. Bu belirtiler bir sinir bozukluğunun belirtileri olabilir.

Kaslarınızda zayıflık, cildinizde his kaybı, uyuşma ve karıncalanma yaşıyorsanız doktorunuza mutlaka belirtin. Bu belirtiler sinir hücreleriyle ilgili problemlere işaret eder.

Ne sıklıkta görülür?

Yaşlandıkça, bacak krampları yaşama riskiniz artar. Bunun nedeni, tendonlarınızın yaşlandıkça doğal olarak kısalmasıdır. Tendonlar, kaslarınızı kemiklerinize bağlayan dokulardır.

• 60 yaşın üzerindeki kişilerin %33’ünde en az iki ayda bir geceleri bacak krampları yaşanır.
• 50 yaş üstü yetişkinlerin neredeyse tamamı, en az bir kez gece kramp yaşar.
• Gece kramplarının çocuklardaki sıklığı ise %7’dir.
• Hamile kadınların yaklaşık %40’ı geceleri bacak krampları yaşar. Hamileliğe bağlı artan kilonun kasları daha fazla zorlaması bu kramplara neden olabilir.

Doktora ne zaman gitmeliyim?

Bazı kramplar kısa süreli ve geçicidir. Kas spazmlarına aşağıdaki belirtiler de eşlik ediyorsa hemen bir sağlık kuruluğuna başvurun:

• Şiddetli kas ağrısı ile seyreden kramplar
• Ödem, kızarıklık veya diğer cilt değişiklikleri eşlik ediyorsa
• Kas zayıflığı ile ilişkili kramplar
• Sık tekrarlayan kramplar
• Aşırı egzersiz yapmak gibi bariz ve geçici bir neden ile açıklanamayan kramplar
• Esneme hareketleri, düzenli egzersiz ve diğer kramptan korunma önerileriyle iyileşmeyen kramplar
• Mide bulantısı, kemik kırılması, bayılma veya hissizlik eşlik ediyorsa

Kramplarınızın ciddi bir tıbbi durumun belirtisi olduğunu düşünüyorsanız, daima sağlık uzmanınıza danışın.

• Bir bacak krampı 10 dakikadan uzun sürerse veya dayanılmaz derecede ağrılı hale gelirse
• Zehirli veya bulaşıcı olabilecek bir madde veya böcek ile temastan sonra kramp başladıysa
• Paslı bir kesici delici alet ile yaralandıysanız (tetanoz riski taşır)
• Cıva, kurşun veya diğer toksik maddelere maruz kaldıysanız

zaman kaybetmeden acil servise gidin.

Tedavi

Şu anda, kas kramplarını %100 oranında önleyebilecek bir ilaç bulunmamaktadır. Bununla birlikte, aşağıdakiler gibi bazı ilaçlar, doktor gözetiminde, kramplarını önleme konusunda denenebilir.

• Bir kas gevşetici olan karisoprodol (Soma): Kas-iskelet ağrısı için kullanılabilir. Yalnızca üç haftaya kadar kullanımı onaylanmıştır. Genellikle yarım saat içinde etki etmeye başlar ve etkisi altı saate kadar sürer.
• Kalsiyum kanal blokerleri olan diltiazem (Altizem, Diltizem) veya verapamil (Isoptin, Ormil, Veroptin): Yüksek tansiyon, anjina ve bazı kalp aritmilerini tedavi etmek için reçete edilebilen bir ilaç.
• Orfenadrin: Kas spazmlarını tedavi eder ve kaslardaki ağrı ve sertliği giderir.

Magnezyum eksikliğinde kas yorgunluğu, kaslarda spazm ve kramp görülme riski artar. Eğer magnezyum değeriniz düşük ise doktorunuz size magnezyum takviyesi almanızı önerebilir veya magnezyum oksit içeren ilaçlar reçete edebilir.

Ancak kramplarınızın nedeni magnezyum eksikliği değil ise takviye olarak magnezyum almak kramplarınızı tedavi edemez.

Kalsiyum, potasyum veya sodyum eksikliğine bağlı kramp gelişiyorsa bu mineral eksikliğini tedavi etmek krampları geçirir.

Magnezyum

Kalsiyum, sodyum, potasyum ve magnezyum kasların kasılma ve gevşemesinde önemli rolleri olan minerallerdir. Bunlara elektrolit de denir. Elektrolitler, elektrik akımlarının iletilmesinde ve kas kasılmasında gerekli minerallerdir.

Bu elektrolitlerden herhangi birinde eksiklik kas ağrısı ve kramp riskini arttırır. Bu eksikliği tamamlamak ise kas ağrılarınızı tedavi edebilir. Ancak elektrolit eksikliğiniz yoksa kramplarınızın nedeni başka bir durumdur ve fazladan elektrolit almak sizi tedavi etmez.

Dolayısıyla magnezyum eksikliğiniz varsa, magnezyum tedavisi aldığınızda kramplarınızın hafiflemesi beklenir.

Vitaminler

Hiçbir vitaminin bacak kramplarına %100 yardımcı olması mümkün değildir. Bununla birlikte, bazı uzmanlar B12 vitamini kompleksi almanızı önerebilir.

Kaynak:

• mayoclinic
• clevelandclinic
• healthline