Migren Rehberi

Migren zonklayıcı ve şiddetli bir baş ağrısıdır. Genellikle mide bulantısı, kusma ve ışığa veya sese karşı aşırı hassasiyet eşlik eder. Migren atakları saatlerce veya günlerce sürebilir ve ağrı o kadar şiddetli olabilir ki günlük aktivitelerinizi engelleyebilir.

Kesin nedeni bilinmemekle birlikte, beyindeki kimyasallar, sinirler ve kan damarlarındaki geçici değişikliklerin sonucu migren geliştiği düşünülmektedir. Genellikle çocukluk, ergenlik veya erken yetişkinlik döneminde başlar.

Birkaç farklı formu vardır:

• Auralı migren: Baş ağrısı başlamadan hemen önce yanıp sönen ışıklar görmek gibi belirli uyarı işaretleri (aura) vardır.
• Aurasız migren: Baş ağrısı atağının belirli uyarı işaretleri olmadan meydana geldiği en yaygın tip
• Sessiz migren olarak da bilinen baş ağrısız migren auraları: Yanıp sönen ışıklar görmek gibi bir aura veya bulantı, kusma gibi diğer migren belirtilerinin yaşandığı ancak baş ağrısının gelişmediği durum

Baş ağrısı atakları bazı insanlarda haftada birkaç kez meydana gelebilir. Bazı insanlarda ise yılda birkaç kez de ortaya çıkabilir. Migren ilaçları ve baş ağrısı tetikleyicilerinden uzak durmak migren ataklarını önleyebilir veya baş ağrısı şiddetini hafifletebilir.

Belirtiler

Migrenin ana belirtisi genellikle başın bir tarafında şiddetli baş ağrısıdır. Ağrı genellikle, hareket ettiğinizde kötüleşen ve normal aktiviteleri yapmanızı engelleyen orta veya şiddetli bir zonklama hissidir. Bazı durumlarda ağrı başınızın her iki tarafında da oluşabilir ve yüzünüzü veya boynunuzu etkileyebilir.

Migrene işaret eden diğer belirtiler:

• Bulantı
• Kusma
• Işığa veya sese karşı artan hassasiyet. Bu nedenle birçok kişi sessiz ve karanlık bir odada dinlenmek ister.

Bazı hastalarda bazı migren ataklarında şu belirtiler de görülebilir:

• Terleme
• Konsantrasyonda güçlük
• Çok sıcak veya çok soğuk hissetmek
• Karın ağrısı (abdominal ağrı)
• İshal

Migreni olan herkes bu ek belirtileri yaşamaz. Bazı hastalarda ise bu ek belirtiler vardır ancak baş ağrısı yoktur.

Migren belirtileri genellikle 4 saat ile 3 gün arasında sürer, ancak sonrasında bir haftaya kadar çok yorgun hissedebilirsiniz.

Aura belirtileri

Migreni olan yaklaşık her 3 kişiden 1’inde, migrenden önce aura olarak adlandırılan geçici uyarı işaretleri vardır. Bu işaretler:

• Görsel sorunlar; yanıp sönen ışıklar, zikzak desenler veya kör noktalar görme gibi
• Uyuşma veya iğne batması gibi karıncalanma hissi; genellikle bir elde başlar ve koldan yukarı doğru çıkarak yüzü dudakları veya dili etkileyebilir
• Baş dönmesi veya dengede durma problemi
• Konuşma bozukluğu
• Bilinç kaybı (nadirdir)

Aura belirtileri tipik olarak yaklaşık 5 dakika içinde gelişir ve bir saate kadar sürer.

Bazı insanlar aura yaşadıktan sonra hafif bir baş ağrısı yaşayabilir veya hiç baş ağrısı yaşamayabilir.

Ne zaman doktora gitmeliyim?

Eğer migren belirtileri yaşıyorsanız, aura ve baş ağrısı dönemlerinde neler yaşadığınızı not alın. Baş ağrınızı hafifletmek için neler yaptığınızı ve ağrınızın ne kadar sürdüğünü de not alın. Baş ağrısı yaşama sıklığınızı ve ağrınızın karakterine dair bir şablon çıkardıktan sonra bunu hekiminizle paylaşın.

Parasetamol içeren (Parol tablet, Minoset tablet, Panadol tablet, Vermidon Tablet gibi) ağrı kesici ilaçlarla kontrol altına alamadığınız baş ağrıları için bir hekime görünmenizde fayda vardır.

Ağrı kesici ilaçların fazla kullanılması, zamanla ağrı eşiğinin düşmesine ve ağrı kesici ilacın eskisi kadar etki etmemesine neden olabilir. Bu nedenle ağrı kesici ilaçları ağrıyı tamamen geçirecek kadar yüksek dozda veya sık sık kullanmak yerine ağrıyı katlanabilecek kadar hafifletecek dozda kullanmak daha akıllıca olabilir.

Ağrı kesici ilaçlarla hafiflese bile, sık sık (ayda 5 günden fazla) migren ağrınız varsa, önleyici tedaviden fayda görebileceğiniz için bir nöroloji uzmanına görünmenizde fayda vardır.

Daha ciddi bir tıbbi soruna işaret edebilecek aşağıdaki belirti ve semptomlardan herhangi birine sahipseniz hemen doktorunuza görünün veya acil servise (112) gidin:

• Gök gürültüsü gibi bir anda gelen, ani, şiddetli bir baş ağrısı
• Kafa travması sonrası baş ağrısı, özellikle baş ağrısı git gide kötüleşiyorsa
• Öksürme, efor, zorlama veya ani bir hareketten sonra daha kötü hale gelen kronik bir baş ağrısı
• Bir veya iki kolda ya da yüzün bir veya iki tarafında his kaybı (paralizi); felç
• Geveleyerek veya bozuk konuşma
• Daha önce yaşadığınız hiçbir şeye benzemeyecek kadar şiddetli ağrı
• Baş ağrısına eşlik eden; yüksek ateş, boyun tutulması, nöbet geçirme, zihin bulanıklığı, çift görme veya cilt kızarıklığı

Bu semptomlar inme (felç) veya menenjit gibi daha ciddi bir durumun belirtisi olabilir ve mümkün olan en kısa sürede bir doktor tarafından değerlendirilmelidir.

Evreleri

Bir migren atağında başlıca dört evre vardır. Ancak migren tipi baş ağrısı yaşayan herkes bu 4 evrenin tamamını yaşamaz.

Prodrom evresi

Prodrom evresi, migrene kadar geçen dönemdir. Migrenden bir veya iki gün önce, baş ağrısı atağının yaklaşmakta olduğuna işaret eden bazı değişiklikler fark edebilirsiniz:

• Kabızlık
• Depresif veya çok enerjik hissetmek
• Yemek isteği
• Boyun tutulması
• Artan susuzluk hissi ve sık idrara çıkma
• Sık sık esneme

Prodrom evresinde auralar oluşabilir. Prodrom evresi; konsantrasyonu, ruh halini ve iştahı etkileyebilir.

Aura evresi

Migren aurası, bir atağın öncesinde veya migren esnasında ve nadiren de baş ağrısı atağının sonrasında görülen bazı nörolojik belirtilerdir.

Sinir sistemi ile ilişkili olan bu auralar geçicidir, kalıcı etki bırakmaz.

Her semptom genellikle yavaş yavaş başlar, birkaç dakika içinde oluşur ve 20 ila 60 dakika sürer.

Genellikle görseldirler, ancak başka rahatsızlıkları da içerebilirler. Bazı migren aura örnekleri:

• Çeşitli şekilleri, parlak noktaları veya ışık parlamalarını görme gibi görsel durumlar
• Görme kaybı veya görüşün azalması
• Kol veya bacakta iğne batması hissi
• Yüzde veya vücudun bir tarafında zayıflık veya uyuşukluk
• Konuşma zorluğu
• Sesler veya müzik duymak
• Kontrol edilemeyen titreme, sıçrama veya diğer hareketler

Baş ağrısı (migren ağrısı atağı)

Baş ağrısının en şiddetli olduğu dönemdir. Tipik migren baş ağrısının tek taraflı, baş arkasından başlayan, zonklayıcı karakterde ağrısının yaşandığı dönemdir.

Bir migren atağı, tedavi edilmezse genellikle 4 ila 72 saat sürer.

Migrenin ne sıklıkla meydana geldiği kişiden kişiye değişir. Nadiren veya ayda birkaç kez ortaya çıkabilir.

Migren sırasında şunları yaşayabilirsiniz:

• Baş ağrısı genellikle başın bir tarafındadır ancak bazen her iki tarafı da ağrıyabilir.
• Zonklayıcı ve darbelerin peş peşe gelip gittiği karakterde ağrı
• Işığa, sese ve bazen kokuya ve dokunmaya karşı hassasiyet
• Mide bulantısı ve kusma

Postdrome (ağrı sonrası evre)

Migrenden sonraki 24 saatlik dönemdir. Migren atağından sonraki gün yorgun, uykulu, bitkin, huzursuz veya karmakarışık hissedebilirsiniz. Bazı hastalar, bu evrede mutlu hissettiklerini belirtiyor.

Ani baş hareketi kısa süreliğine tekrar ağrıya neden olabilir.

Bu evrelerin tümü her atakta olmayabilir. Ağrı çoğu zaman 4-72 saat içinde sonlanır ve ataklar arasında kişi normal hayatına devam edebilir.

Nedenleri

Migrenin kesin nedeni bilinmemektedir, ancak beyindeki sinir sinyallerini, kimyasalları ve kan damarlarını geçici olarak etkileyen anormal beyin aktivitesinin sonucu olduğu düşünülmektedir.

Beyin sapındaki değişiklikler ve bunun önemli bir ağrı yolu olan trigeminal sinir ile etkileşimi söz konusu olabilir. Sinir sisteminizdeki ağrıyı düzenlemeye yardımcı olan serotonin de dahil olmak üzere beyin kimyasallarındaki dengesizlikler de olabilir.

Araştırmacılar migrende serotoninin rolünü araştırıyorlar. Kalsitonin geni ile ilişkili peptit (CGRP) dahil olmak üzere diğer nörotransmitterler de migren ağrısında rol oynar.

Migreni tetikleyen şeyler nelerdir?

Hormonal durumunuz, duyularınız, beslenmeniz ve uyku durumunuz dahil olmak üzere birçok şey migreni tetikleme potansiyeline sahiptir. Ancak migren tetikleyicileri kişiden kişiye farklılık gösterebilir.

Sizin migreninizi tetikleyen şeyleri bulmanız için bir günlük tutabilirsiniz. Migren atağından önce neler olduğunu not edin. Baş ağrısı ataklarından önce yaşadığınız ortak durumlar sizin migren tetikleyicileriniz olabilir.

Regl ilişkili migren

Bazı kadınlar regl dönemlerinde, muhtemelen östrojen hormonu gibi hormon seviyelerindeki değişiklikler nedeniyle migren yaşarlar.

Bu tür migrenler genellikle reglin başlamasından 2 gün öncesi ile 3 gün sonrası arasında ortaya çıkar.

Bazı kadınlar, yalnızca bu süre zarfında, saf menstrüel migren olarak bilinen migren yaşarlar. Ancak çoğu kadın migren ataklarını başka zamanlarda da yaşar ve buna regl ilişkili migren denir.

Diğer hormonal değişiklikler

Regl dönemleri gibi hamilelik ve menopoz öncesi veya menopoz sırasındaki östrojen hormonu dalgalanmaları da migren gelişmesine katkı sağlıyor olabilir.

Menopoz, bazı kadınlarda migreni tetikleyebilir veya daha da kötüleştirebilir. Birçok kadın menopozdan sonra migrenlerinin düzeldiğini fark eder.

Bir doğum kontrolü yöntemi olarak kullanılan oral kontraseptifler ya da hormon replasman tedavisinde kullanılan ilaçlar gibi hormonal ilaçlar da migreni kötüleştirebilir. Bununla birlikte, bazı kadınlar, bu ilaçları alırken migrenlerinin daha az meydana geldiğini belirtiyor.

Duygusal tetikleyiciler

• Stres. İşyerinde veya evde stres migrene neden olabilir.
• Kaygı. Endişe, kaygı ve anksiyete migreni tetikleyebilir.
• Gerginlik
• Depresyon
• Heyecan

Fiziksel tetikleyiciler

• Yorgunluk
• Kalitesiz uyku. Yeterli süre veya yeterli kalitede uyuyamamak migreni tetikleyebilir. Kaliteli uyku için gerekli bilgileri edinin.
• Vardiyalı iş hayatı
• Kötü duruş. Vücut pozisyonunun ve duruşunun yanlış olması.
• Boyun veya omuzda gerginlik
• Jet lag
• Düşük kan şekeri (hipoglisemi)
• Efor. Cinsel aktivite de dahil olmak üzere yoğun fiziksel efor migreni tetikleyebilir.
• Yorucu egzeriz (eğer düzenli egzersiz yapmıyorsanız, alışkın değilseniz)

Beslenme tetikleyicileri

• Yiyecekler. Eskitilmiş peynirler veya tuzlu ve işlenmiş gıdalar migreni tetikleyebilir.
• Açlık. Öğün atlamak, aç kalmak veya oruç tutmak da migreni tetikleyebilir. Anormal derecede düşük kan şekeri (hipoglisemi) migreni tetikleyebilir.
• Gıda katkı maddeleri. Birçok gıdada bulunan bazı katkı maddeleri de migreni tetikleyebilir. Örneğin bir tatlandırıcı olan aspartam ve raf ömrünü uzatan monosodyum glutamat.
• Alkol. Alkol, özellikle kırmızı şarap migreni tetikleyebilir.
• Kafein. Kahve türleri ve çay ile kola gibi kafein içeren içecekler de migreni tetikleyebilir.
• Dehidrasyon. Sıvı eksikliği (dehidrasyon) migreni tetikleyebilir. Günlük içmeniz gereken su miktarı hakkında daha fazla bilgi edinin.
• Çikolata ve narenciye gibi belirli yiyecekler
• Tiramin maddesini içeren yiyecekler. kurutulmuş etler, maya özleri, salamura ringa balığı, füme balık (somon füme gibi) ve bazı peynirler (çedar, stilton ve camembert gibi)

Ayrıca, buzdolabında veya donmuş olarak bekletilmek yerine, oda sıcaklığında bekleyen yiyeceklerde tiramin seviyesi yükselebilir.

Çevresel tetikleyiciler

• Işık veya ses. Parlak ışıklar, parlak gün ışığı veya yüksek ses migreni tetikleyebilir.
• Televizyon veya bilgisayar ekranı gibi titreyen ekranlar
• Koku. Parfüm kokusu, tiner kokusu veya sigara dumanı kokusu gibi güçlü kokular da bazı insanlarda migreni tetikler.
• Sigara içmek veya sigara dumanına maruz kalmak
• Hava durumu. Hava durumu, hava sıcaklığı veya barometrik basınç değişikliği migreni tetikleyebilir.
• Yetersiz oksijen veya havasız ortamda bulunmak

Migreni tetikleyen ilaçlar

• Bazı uyku ilaçları
• Doğum kontrol hapı, doğum kontrol yöntemi olarak kullanılan bazı oral kontraseptifler
• Yüksek tansiyon tedavisinde kullanılan damar genişletici olan nitrogliserin
• Hormon replasman tedavisi (HRT), menopozla ilişkili semptomları hafifletmek için kullanılır.

Risk faktörleri

Aşağıdakiler de dahil olmak üzere çeşitli faktörler sizi migren hastası olmaya daha yatkın hale getirir:

• Aile öyküsü. Eğer migren hastası olan bir yakınınız varsa sizde de migren başlama riski artar. (genetik)
• Yaş. Migren her yaşta başlayabilir, ancak ilk migren atağı genellikle ergenlik döneminde ortaya çıkar. Migren 30’lu yaşlarda zirve yapma eğilimindedir ve sonraki on yıllarda giderek daha az şiddetli ve daha az sıklıkta görülür.
• Cinsiyet. Migren kadınlarda 3 kat daha sık görülmektedir.
• Hormonal değişiklikler. Migreni olan kadınlar için baş ağrıları reglin başlangıcından hemen önce veya kısa bir süre sonra başlayabilir. Migren sıklığı ve şiddeti hamilelik veya menopoz sırasında değişiklik gösterebilir. Migren, genellikle menopozdan sonra düzelir.

Migren ağrılarını azaltmak için çok fazla ağrı kesici kullanılması, aşırı ilaç kullanımına bağlı baş ağrısı gelişmesine neden olabilir.

Tanı

Migreni teşhis etmek için özel bir test yoktur. Migren tanısının doğru konması için, migrenle ilişkili belirtilerle birlikte tekrarlayan baş ağrılarının yani migren modelinin tanımlanması gerekir.

Migren herkeste aynı şekilde görülmemektedir. Her migren hastasının ve her migren atağının baş ağrısı şiddeti aynı değildir. Kimi hastalarda aura veya baş ağrısındaki migren belirtileri yoktur kimi hastalardaysa baş ağrısı dışındaki bulantı ve kusma gibi migren belirtileri vardır ama baş ağrısı yoktur. Tüm bu nedenlerden dolayı migren tanısının konması zaman alabilir.

Doktorunuzun yanına ilk kez gittiğinizde size şu soruları sorabilir:

• Baş ağrınız tek taraflı mı?
• Ağrınız dalgalar halinde artıp azalıyor mu?
• Günlük aktiviteleri gerçekleştirmenizi engelleyecek kadar şiddetli mi?
• Fiziksel aktivite veya hareket etme şiddetini arttırıyor mu?
• Baş ağrısına eşlik eden mide bulantısı veya kusma var mı?
• Baş ağrısına eşlik eden ışık veya gürültü hassasiyeti var mı?

Migren günlüğü

Tanıya yardımcı olması için migren ataklarınızı öncesinde ve sonrasında neler yaşadığınızı not almanızda fayda vardır. Migren hastadan hastaya farklılık gösterir ve tanısı bir test ile konmadığı için yaşadığınız baş ağrısı ataklarını dikkatli şekilde takip edip not alın.

Şu bilgileri eklediğinizden emin olun:

• Tarih ve saat
• Regl ile ilişkili mi? (kadınlarda)
• Migren başladığında ne yapıyordun
• Baş ağrısı atağı ne kadar sürdü
• Hangi belirtileri yaşadın
• Eğer ilaç aldıysanız isimlerini, dozlarını ve ne kadar işe yaradıklarını
• Ağrı kesici ilaç kullanım sıklığınızı ve dozlarını

“Migren Günlüğü” tutmak için hazırladığımız pdf dosyasını indirmek için aşağıdaki butonu kullanabilirsiniz.

Migren Günlüğü (PDF)

Sık sık veya yüksek dozda ağrı kesici ilaç almak migren tanısı koymayı güçleştirebilir. Bunun iki nedeni:

• Ağrı kesici nedeniyle baş ağrısı atağının fark edilememe ihtimali
• Yüksek dozda ağrı kesici ilaç kullanımına bağlı yan etki olarak gelişebilecek baş ağrısının migren ile karışması ihtimalidir. Bu yan etki sadece kısa sürede çok ilaç almakla gelişmez aynı zamanda uzun süre boyunca daha az dozda ağrı kesici kullanınca da gerçekleşebilir.

Uzun vadede her ay, ayda 10 günden fazla ağrı kesici ilaç almamalısınız. Eğer bir ayda 10 günden fazla ağrı kesici ilaç kullanma ihtiyacınız varsa bir doktora randevu alın ve doktorunuzun tedavi önerilerine uyun.

Doktorunuzun potansiyel tetikleyicileri belirlemesine yardımcı olması için kadınların regl başlangıçlarını ve baş ağrısı ilişkilerini kaydetmesinde fayda vardır.

Tedavi

Şu anda migreni tamamen ortadan kaldırabilecek bir tedavi yoktur. Mevcut tedavi seçenekleri baş ağrısı ataklarının önlenebilmesini veya ağrı şiddeti ile migren belirtilerinin hafifletilmesini hedeflemektedir.

Sizin için en iyi ilacı bulmak biraz zaman alabilir. En fazla fayda görebileceğiniz ilaçları bulana kadar farklı ilaçları veya kombinasyonlarını denemeniz gerekebilir.

Çoğu insan, baş ağrısı atağı geçirirken karanlık bir odada uyumanın veya uzanmanın yapılacak en iyi şey olduğunu düşünür.

Bazı hastalar ise baş ağrısı atağı sırasında bir şeyler yemenin rahatlatıcı olduğunu belirtiyor. Az bir kısmı ise migren sırasında kendilerini daha iyi hissediyorlar.

Ağrı kesiciler

Migreni olan bir çok kişi için şu ağrı kesici ilaçlar ağrıyı hafifletmekte faydalı olmaktadır:

• Parasetamol (Parol, Minoset, Panadol, Vermidon)
• İbuprofen (Advil, Brufen, Suprafen, Dolven, Pedifen)

Bu ilaçlar eczanelerden reçetesiz olarak temin edilebiliyor.

Parasetamol ve ibuprofen bebeklerde ağrı kesici olarak kullanılabilen ve genel olarak düşük yan etki riski taşıyan ilaçlardır.

Hem parasetamol hem de ibuprofen emziren kadınlarda kullanılabilirken, ibuprofen hamile kadınlara önerilmemektedir. İbuprofen bir NSAİİ‘dir ve mide, karaciğer veya böbrek rahatsızlığı olanlarda dikkatli kullanılmalıdır.

Parasetamol ise bilinen en düşük yan etki riskine sahip ilaçlardan biridir ve bebeklerde, gebelerde ve emziren kadınlarda reçete edilebilmektedir.

Doktorunuz baş ağrılarınız için ibuprofen dışında şu steroid yapıda olmayan antienflamatuar ilaçları (NSAİİ) kullanmanızı da önerebilir:

• Naproksen (Naprosyn, Apranax, Aprol)
• Diklofenak (Diclomec, Difenak, Dikloron, Voltaren, Dolorex)
• Flurbiprofen (Majezik, Fortine, Maxaljin)
• Ketoprofen (Arveles, Deksalgin, Dex-forte, Dexday, Dexofen, Elektra, Profenid)

Eğer migren için ağrı kesici ilaç kullanıyorsanız bu ilacı baş ağrısı atağının ilk başladığı anda almanızda fayda vardır.

Çünkü ilaçlar ağızdan ilk alındıklarına önce mideye sonra sindirim sisteminden kana geçerler ve beyine ulaşmaları biraz zaman alır.

Migren atağı ilk başladığında ağrı kesici ilacı almış olmak baş ağrısı evresinin şiddeti artana kadar ilacın kana ve beyne ulaşması için zaman tanır.

Ağrı kesici almadan önce baş ağrısının kötüleşmesini beklemeniz tavsiye edilmez, çünkü genellikle ilacın çalışması için çok geç olur.

Eğer aura evresi yaşamıyorsanız veya migren baş ağrınız çok hızlı başlıyorsa doktorunuz size bir bardak suda çözünen (efervesan) ilaçlar önerebilir. Bu ilaçlar kana daha hızlı geçerek baş ağrısını daha hızlı hafifletebilirler.

Migren esnasında bazı hastalar şiddetli bulantı ve kusma hissi yaşarlar. Eğer bulantı nedeniyle ağrı kesici ilaç yutamıyorsanız doktorunuz ağrı kesici fitiller önerebilir. Bu ağrı kesici fitiller makattan (popo, anüs) içeri yavaşça itilerek kullanılır.

Uyarılar:

• Reçetesiz satılan ağrı kesicileri alırken daima ilacın kutusundan çıkan broşürü okuduğunuzdan ve dozaj tavsiyelerine uyduğunuzdan emin olun. Eczacınıza soru sormaktan çekinmeyin.
• 16 yaşın altındaki çocuklar, bir sağlık uzmanının rehberliğinde olmadıkça aspirin almamalıdır.
• Aspirin ve ibuprofen, mide ülseri, karaciğer sorunları veya böbrek sorunları gibi mide sorunları öyküsü olan yetişkinler için de önerilmez.
• Herhangi bir ağrı kesiciyi sık sık almak migreni daha da kötüleştirebilir. Buna aşırı ilaç kullanımı baş ağrısı denir.
• Ağrı kesicileri tekrar tekrar kullanmanız gerektiğini veya reçetesiz satılan ağrı kesicilerin etkili olmadığını fark ederseniz bir doktora danışın. Doktorunuz daha güçlü ağrı kesici ilaçlar reçete edebilir veya ağrı kesicilerin yanı sıra triptanların kullanılmasını önerebilirler. Ağrı kesicilerin sık kullanımının baş ağrınıza katkıda bulunabileceğinden şüpheleniyorlarsa, bunları kullanmayı bırakmanızı önerebilirler.

Triptanlar

Sıradan ağrı kesicilerle baş ağrılarınız kontrol altına alınamıyorsa doktorunuz triptan grubu migren ilaçlarını önleyici tedavi olarak kullanmanızı önerebilir.

Triptan grubu ilaçlar, baş ağrıları için özeldir. Beyinde migren baş ağrılarına neden olabilecek değişiklikleri tersine çevirerek çalıştıkları düşünülmektedir.

Beynin etrafındaki kan damarlarının daralmasına (kasılmalarına) neden olurlar. Bu, migren sürecinin bir parçası olduğuna inanılan kan damarlarının genişlemesini tersine çevirir. Bazıları:

• Sumatriptan (Imigran, Sumatran)
• Rizatriptan (Riznorm, Maxalt)
• Eletriptan (Relpax)
• Naratriptan (Naramig)

Diğer migren ilaçlarında olduğu gibi, çok fazla triptan almak, aşırı ilaç kullanımı baş ağrısına yol açabilir.

Triptanların ortak yan etkileri şunlardır:

• Sıcak basması hissi
• Gerginlik
• Karıncalanma
• Kızarma
• Yüz, uzuvlar veya göğüste ağırlık hissi

Bazı insanlar ayrıca mide bulantısı, ağız kuruluğu ve baş dönmesi yaşarlar. Bu yan etkiler genellikle hafiftir ve kendi kendine düzelir.

Doktorunuz, triptanlarla ilk tedavinizi tamamladıktan sonra genellikle bir takip randevusu almanızı önerir. Böylece ilaç etkinliğini ve herhangi bir yan etki yaşayıp yaşamadığınızı takip edebilir.

Eğer ilaç tedaviye yardımcı oluyorsa muhtemlen triptan tedavisi devam eder. Ancak etkili olmadıysa veya yan etki yaşadıysanız doktorunuz kullandığınız triptan ilaç türünü değiştirebilir.

Bulantı ilaçları

Bulantı ve kusma önleyici ilaçlar migrene bağlı gelişen mide bulantısını ve migren belirtilerini hafifletebilir. Doktorunuz reçetenize mide bulantısı ilaçları ekleyebilir.

Bulantı ve kusma ilaçları da tıpkı ağrı kesici ilaçlarda olduğu gibi migren başlar başlamaz alındığında daha etkili olur.

Bu ilaçlar genellikle ağızdan alınır ancak fitil formları da bulunabilir.

Bulantı ve kusma ilaçlarının ishal ve sersemlik gibi yan etkileri görülebilir.

İlaç kombinasyonları: Yerel eczanenizden migren için çeşitli reçetesiz kombinasyon ilaçları satın alabilirsiniz. Bir triptan ile ibuprofen gibi başka bir ağrı kesiciyi birleştirmek de çok etkili olabilir. Hangi ilacın sizin için daha uygun olduğundan emin değilseniz eczacınıza danışabilir veya doktora danışabilirsiniz.

Akupunktur

İlaçlar sizin için uygun değilse veya migreni önlemeye yardımcı olmuyorsa akupunkturu deneyebilirsiniz. Akupunktur için özel olarak ödeme yapmanız gerekebilir.

5 ila 8 haftalık bir süre boyunca 10 seansa kadar uygulanacak akupunktur tedavisi migrene faydalı olabilir.

Yukarıdaki tedaviler migreninizi etkili bir şekilde kontrol etmiyorsa doktorunuz daha fazla araştırma ve tedavi için sizi uzman bir migren kliniğine yönlendirebilir.

Yukarıda bahsedilen ilaçlara ek olarak, bir uzman transkraniyal manyetik stimülasyon gibi başka tedaviler önerebilir.

Transkraniyal Manyetik Stimülasyon (TMS)

TMS’de, cildinize manyetik darbeler gönderen küçük bir elektrikli cihaz başınıza uygulanır.

TMS’nin migren tedavisine nasıl etki ettiği tam olarak belli değil, ancak araştırmalar, TMS’nin migrenin başlangıcında kullanılmasının migren şiddetini azaltabileceğini göstermiştir.

Ayrıca TMS yukarıda bahsedilen ilaçlarla birlikte, ilaç etkileşimine girmeden kullanılabilir.

Ancak, transkraniyal manyetik stimülasyon (TMS) kesin tedavi değildir ve her hastada işe yaramamaktadır.

Tedavi etkinliğine dair kanıtlar güçlü değildir ve auralı migreni olan kişilerle sınırlıdır.

Tedaviyle ilgili çalışmalar şimdiye kadar yalnızca küçük ve geçici yan etkiler bildirmiş olsa da, TMS tedavisinin uzun vadede potansiyel yan etkileri hakkında çok az kanıt vardır. Olası bazı yan etkileri:

• Hafif baş dönmesi
• Halsizlik ve yorgunluk
• Ayakta durmayı zorlaştırabilecek bir kas titremesi
• Sinirlilik (asabilik, irritabilite)

Uzun vadede yaşanabilecek yan etki potansiyelinin belirsizliği nedeniyle, TMS’nin yalnızca uzman merkezlerdeki baş ağrısı uzmanları tarafından uygulanması önerilmektedir.

Uzman, tedaviyi kullanma deneyimlerinizin kaydını tutacaktır.

Hamile ve emziren kadınlar için migren tedavisi

Genel olarak, hamileyken veya emzirirken ilaç kullanımı mümkün olduğunca sınırlandırılmalıdır.

İlaç kullanmak yerine, migren tetikleyicilerini belirlemek ve bunlardan kaçınmaya çalışmak önerilir.

İlaç gerekliyse, doktorunuz size parasetamol içeren (Parol tablet, Minoset tablet, Panadol tablet) gibi düşük dozlu bir ağrı kesici reçete edebilir.

Bazı durumlarda, anti-inflamatuar ilaçlar veya triptanlar reçete edilebilir.

Gebe kalmaya çalışıyorsanız, gebeyseniz veya bebek emziriyorsanız herhangi bir ilaç kullanmadan önce mutlaka bir doktora danışın.

Önleme

Baş ağrısı atakları yaşama riskinizi azaltmanın birkaç yolu vardır.

Migren tetikleyicilerini belirleme ve önleme

Baş ağrısı ataklarını önlemenin en iyi yollarından biri, baş ağrısı atağını tetikleyen şeyleri tanımak ve onlardan kaçınmaya çalışmaktır.

Örneğin belirli yiyecekleri yedikten sonra baş ağrısı atağı yaşadığınızı tespit ederseniz o yiyecekten uzak durarak baş ağrısı atağından korunabilirsiniz.

Eğer stres baş ağrısı ataklarını tetikliyorsa stresi kontrol altına almayı öğrendiğinizde migrenden korunabilirsiniz.

Bir migren günlüğü tutmak, olası tetikleyicileri belirlemenize ve kullandığınız herhangi bir ilacın ne kadar etkili olduğunu takip etmenize yardımcı olabilir.

Migren günlüğünüzde şunları kaydetmeye çalışın:

• Baş ağrısı atağının günü ve saati
• Baş ağrısı şiddeti
• Bulantı veya kusma var mı
• Bu atağın tetikleyen bir şey var mıydı?
• Aura var mı? Işığa veya sese karşı hassasiyet var mı?
• Kullandığınız ilaçlar ve dozu

İlaçlar ve takviyeler

Migren ataklarını önlemeye yardımcı olabilecek ilaçlar vardır. Bu ilaçlar genellikle migren tetikleyicilerini tanıyıp onlardan uzak durmanıza rağmen migren atakları yaşamaya devam ettiğinizde kullanılır.

Çok şiddetli migren atakları yaşıyorsanız veya ataklarınız sık sık oluyorsa, doktorunuz size bu ilaçları reçete edilebilir.

Migreni önlemek için kullanılan başlıca ilaçlardan bazıları şunlardır: Topiramat, propranolol, amitriptilin…

Botulinum toksini tip A ve akupunktur da migreni önlemek için tercih edilen yöntemlerdendir.

Topiramat

Topiramat, başlangıçta epilepsi hastalarında epilepsi nöbetlerini önlemek için geliştirilmiş bir ilaç türüdür, ancak artık migrende çok daha yaygın olarak kullanılmaktadır.

Bu ilaç migreni önlemede etkilidir ve genellikle her gün tablet şeklinde alınır.

Topiramat içeren ilaçlar, böbrek veya karaciğer sorunları olan kişilerde dikkatli kullanılmalıdır.

Ayrıca hamilelik sırasında alınırsa doğmamış bebeğe zarar verebilir ve hormonal kontraseptiflerin yani doğum kontrol haplarının etkinliğini azaltabilir. Bu nedenle topiramat içeren ilaç kullanacak kadınlara doğum kontrol hapları dışında doğum kontrol yöntemi önerilmelidir.

Topiramatın bazı yan etkileri şunlardır:

• İştah azalması
• Bulantı
• Kusma
• İshal veya kabızlık
• Baş dönmesi, sersemlik, denge kaybı
• Uyku sorunları

Propranolol

Propranolol geleneksel olarak anjina ve yüksek tansiyonu tedavi etmek için kullanılan bir ilaçtır, ancak migreni etkili bir şekilde önlediği de gösterilmiştir.

Genellikle her gün tablet şeklinde alınır.

Propranolol; astım, kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH) ve bazı kalp sorunları olan kişiler için uygun değildir.

Şeker hastalığı olan kişilerde dikkatli kullanılmalıdır.

Propranololün bazı yan etkileri:

• Soğuk eller ve ayaklar
• Ciltte karıncalanma ve iğne batması hissi
• Uyku sorunları
• Yorgunluk

Amitriptilin

Amitriptilin, başlangıçta depresyonu tedavi etmek için tasarlanmış bir ilaçtır, ancak migreni önlemede de yararlı olduğu kanıtlanmıştır.

Genellikle her gün tablet şeklinde alınır.

Amitriptilin uykunuzu getirebilir, bu nedenle akşamları veya yatmadan önce almak en iyisidir. Amitriptilin diğer bazı yan etkileri:

• Kabızlık
• Baş dönmesi, sersemlik hissi
• Ağız kuruluğu
• İşeme zorluğu
• Baş ağrısı

Bu ilacın tam olarak faydasını gösterebilmesi için 6 haftaya kadar düzenli olarak kullanılması gerekebilir.

Botulinum toksini tip A

Uzun süreli migreni olan bazı erişkinlerde baş ağrısını önlemek için botulinum toksin tip A adı verilen bir ilaç faydalı olabilir (1).

Botulinum toksini tip A, kasları felç eden bir tür sinir toksinidir. Bu tedavinin migrene nasıl ve ne kadar fayda ettiği kesin değildir.

Botulinum toksini tip A tedavisi kronik migreni olan kişiler için bir seçenek olarak düşünülebilir:

• Önceki en az 3 önleyici tıbbi tedaviye yanıt vermeyen
• Her ayın en az 8 günü migren atağı oluşturacak şekilde ayda toplam 15 gün baş ağrısı yaşayan

NICE yönergelerine göre, botulinum toksin tip A, başın ve boynun etrafındaki 31 ila 39 bölgeye enjeksiyon yoluyla verilmelidir.

Her 12 haftada bir yeni bir tedavi süreci verilebilir (1).

Akupunktur ile migren tedavisi

Migren ilaçları çeşitli nedenlerle herkes için uygun olmayabilir. Eğer ilaçlar sizin için uygun değilse veya baş ağrısı ataklarını önlemede yeterli olmuyorsa, akupunktur seçeneğini düşünmek isteyebilirsiniz.

NICE, 5 ila 8 haftalık bir süre boyunca 10 seansa kadar uygulanabilecek akupunkturun faydalı olabileceğini belirtir.

Regl ilişkili migrenlerin önlenmesi

Regl ile ilişkili migren, genellikle regl kanamasının başlayacağı ilk günden 2 gün öncesiyle 3 gün sonrası arasında görülür.

Bu migrenler nispeten öngörülebilir olduğundan, hormonal olmayan veya hormonal tedaviler kullanarak bunları önlemek mümkün olabilir.

Hormonal olmayan tedaviler

Hormonal olmayan tedavi önerileri şunlardır:

• Steroid yapıda olmayan antienflamatuar ilaçlar (NSAİİ) – Majezik, Apranax, Arveles ve Dolorex gibi ilaçların içerisinde bulunduğu yaygın kullanılan bir ağrı kesici ilaç grubu
• Triptanlar – migrende katkıda bulunan bir faktör olduğu düşünülen kan damarlarının genişlemesini tersine çeviren ilaçlar. Bazıları:
  • Sumatriptan (Imigran, Sumatran)
  • Rizatriptan (Riznorm, Maxalt)
  • Eletriptan (Relpax)
  • Naratriptan (Naramig)

Bu ilaçlar, adetinizin başlangıcından veya 2 gün öncesinden kanamanın son gününe kadar günde 2 ila 4 kez tablet olarak alınır.

Hormonal tedaviler

Tavsiye edilebilen bazı hormonal tedaviler:

• Kombine doğum kontrol hapı (kombine hormonal kontraseptifler)
• Yalnızca progesteron içeren haplar, implantlar veya enjeksiyonlar gibi yalnızca progesteron içeren doğum kontrol hapları
• Reglin başlangıcından 3 gün önce kullanılabilen ve 7 gün boyunca devam eden östrojen bantları veya jelleri

Hormonal kontraseptifler genellikle aura belirtileri olan kadınlarda menstrüel migreni önlemek için kullanılmaz çünkü bu tedaviler inme (felç) riskinizi artırabilir.

Komplikasyonlar

Migren, iskemik inme (felç) riskinde küçük bir artışla ve çok küçük bir zihinsel sağlık sorunları riski ile ilişkilidir.

İnme

İskemik inme en sık yaşanan inme (felç) türüdür.

İskemi, bir dokunun ya da hücre grubunun yeterli kana ulaşamaması anlamına gelir. Yeterli kanı dolayısıyla yeterli oksijeni alamayan hücreler fonksiyonlarını yerine getiremez veya tamamen ölür. Kısaca iskemi oksijensiz kalan hücre grubudur. İskemi şu nedenlerle gerçekleşebilir:

• Beynin kan damarlarında daralma olursa
• Kan pıhtısı kan damarını tıkarsa
• Kolesteroller veya trigliseritler gibi yağlar kan damarını tıkarsa

Migren (özellikle auralı) yaşayan kişilerin, migreni olmayan kişilere kıyasla, iskemik inme geçirme riskinin yaklaşık iki katıdır. Ama iki katına çıkan bu risk hala küçüktür.

İskemik inmelerin migren ile ilişkisi hala çok net bilinmemektedir.

Doğum kontrol hapı

Kombine doğum kontrol hapı kullanıldığında iskemik inme geçirme riski artar. Bu nedenle özellikle auralı migreni olanların kombine doğum kontrol hapı kullanmaları tavsiye edilmemektedir.

Aurasız migreni olan kadınlar, yüksek tansiyon veya ailede kalp-damar hastalık öyküsü gibi başka inme risk faktörleri yoksa, genellikle kombine doğum kontrol hapını güvenle alabilirler.

Eğer auralı migren ataklarınız varsa, doğum kontrol hapı dışındaki doğum kontrol yöntemleri hakkında aile hekiminize danışabilirsiniz.

Zihinsel sağlık sorunları

Migren, aşağıdakiler de dahil olmak üzere, çok küçük bir zihinsel sağlık sorunu riskiyle ilişkilidir:

• Depresyon
• Bipolar bozukluk
• Anksiyete bozukluğu
• Panik bozukluk

Kaynaklar: mayoclinic.org, nhs.uk, nice.org.uk