Sağlıklı bir insanın nefes alıp vermesi ve kalbinin ritmik atışı durmaz. Uyku apnesi, siz uyurken nefes alıp vermenizin bir süreliğine durduğu daha sonra tekrar başladığı bir durumdur.

Tüm gece uyuduktan sonra kendinizi hala uykusuz ve dinlenmemiş hissediyorsanız uyku apnesi rahatsızlığınız olabilir.

Başlıca uyku apnesi türleri:

En sık görülen tip obstrüktif uyku apnesi (OSAS) olarak adlandırılır. Obezite, büyük bademcikler veya hormon seviyelerinizdeki değişiklikler gibi hava yolunuzu daraltabilecek herhangi bir şey, obstrüktif uyku apnesi riskini artırabilir.
Merkezi uyku apnesi (central sleep apnea): Beyniniz, solunum yollarınız ve göğüs kaslarınızı kontrol eder ve nefes almanızı sağlar. Beyin nefes almak için gereken sinyalleri göndermediğinde ortaya çıkar.

Uyku apnesinin tedavi edilmesi gerekir çünkü ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir.

Belirtiler

Uyku apnesinin belirtileri çoğunlukla siz uyurken ortaya çıkar. Siz uyurken sizi gözlemleyecek birinin olması veya siz uyurken sizi kaydeden bir kameranın olması bu belirtilerin sizde olup olmadığını belirlemenizde faydalı olabilir.

Uyurken yaşanabilecek uyku apnesi belirtileri:

Nefes alıp vermenin bir süreliğine durması ve solunumun tekrar başlaması
Nefes nefese kalma, burundan soluma veya boğulma benzeri sesleri çıkarma
Yüksek sesle horlamak
Uykudan sık sık uyanmak

Uyanıkken yaşanabilecek uyku apnesi belirtileri:

Çok yorgun hissetmek
Konsantrasyon güçlüğü yaşamak
Ruh hali değişiklikleri
Uyandığınızda baş ağrısı çekmeniz

Nedenleri

Uyku apnesi, siz uyurken solunum yollarınız çok daralırsa ortaya çıkar. Bu, düzgün nefes almanızı engeller.

Uyku apnesi şunlarla ilişkilendirilmiştir:

Obezite
Geniş bir boyna sahip olmak
Yaşlılık: Ancak uyku apnesi çocuklarda ve gençlerde de görülebilir)
Genetik: Uyku apnesi olan aile üyelerine sahip olmak
Sigara içmek
Alkol kullanmak
Büyük bademcilere veya geniz etine sahip olmak (nefes alış verişini güçleştirir)
Sırtüstü uyumak
Kronik obstrüktif akciğer hastalığına (KOAH) sahip olmak

Komplikasyonlar

Uyku apnesi tedavi edilmezse aşağıdakiler de dahil olmak üzere başka sorunlara yol açabilir:

Yüksek kan basıncı (hipertansiyon)
Felç geçirme riskinde artış
Tip 2 diyabet
Kalp hastalıkları
Depresyon veya ruh hali değişimleri
Araba kazası gibi uykusuzluk ve yorgunluktan kaynaklanan ciddi bir kaza geçirme riski daha yüksektir
İşte veya okulda konsantrasyon zorluğu

Uyku apnesi eşiniz için de zor olabilir ve ailenizle olan ilişkilerinizi olumsuz etkileyebilir.

Uyku apnesi tanısı aldıktan sonra, belirtileriniz kontrol altına alınana kadar araç kullanmamalısınız.

Koruyucu hekimlik

Uyku apnesini hafifletmek için öncelikle uygulanması gereken bir dizi öneriler vardır. Özellikle hafif seviyede bir uyku apnesi sorunu varsa sadece bu önerilere uyarak yeterli çözüme ulaşabilirsiniz:

Fazla kilolardan kurtulun.
Düzenli egzersiz yapın. Aktif ve hareketli olmak uyku apnesi belirtilerinizi hafifletebilir ve sağlıklı kiloda kalmanıza yardımcı olabilir.

vücut kitle indeksi hesapla

Yatak odanızın yeteri kadar karanlık olması, yatağınızın ve yastığınızın uyku için uygun rahatlıkta ve sıcaklıkta olması gibi uyku kalitenizi arttıracak değişiklikler uygulayın.
Sağ veya sol yanınız üzerine uyuyun. Sırt üstü veya yüz üstü uyumamak için yastıklarla kendinizi destekleyin.
Sigara dumanından uzak durun.
Alkol kullanmayın. Özellikle uyumadan hemen önce alkol kullanmaktan kaçının.
Uyku apnesini daha da kötüleştirebileceğinden, doktor tarafından önerilmedikçe uyku ilacı almayın.

Tanı

Öncelikle doktorunuz sizinle aynı yatağı veya aynı evi paylaşan birinden, siz uyurken neler olduğu hakkında bilgi almak isteyebilir. Test için muhtemelen bir uyku bozukluğu merkezine sevk edileceksiniz.

Uyku merkezinde gece boyunca siz uyurken nefes alıp vermeniz ve vücut fonksiyonlarınız değerlendirilir. Uyku apnesini saptamaya yönelik bazı testler:

Polisomnografi: Bu test sırasında, uyurken kalp, akciğer ve beyin aktivitenizi, nefes alma düzeninizi, kol ve bacak hareketlerinizi ve kan oksijen seviyenizi izleyen bir ekipmana bağlısınız.
Evde uyku testi: Uyku apnesini teşhis etmek için evde kullanılacak basitleştirilmiş testler de mevcuttur. Bu testler genellikle kalp atış hızınızı, kan oksijen seviyenizi, nefes alış-verişinizi ve solunum düzeninizi ölçer.
- Merkezi uyku apnesinden şüpheleniliyorsa, sağlayıcınızın evde uyku testi yerine bir uyku testi tesisinde polisomnografi önermesi daha olasıdır.
- Taşınabilir izleme cihazları bazen uyku apnesini tespit edemeyebilir. Bu nedenle, ilk sonuçlarınız standart aralıkta olsa bile sağlık uzmanınız yine de polisomnografi önerebilir.

Obstrüktif uyku apneniz varsa, doktorunuz burnunuzda veya boğazınızda tıkanıklık olmadığından emin olmak için için sizi bir kulak burun boğaz uzmanına yönlendirebilir.

Merkezi uyku apnesi açısından değerlendirmek için kardiyoloji veya nöroloji uzmanları tarafından değerlendirme yapılmasını önerebilir.

Tedavi

Uyku apnesi tedavisinde ilk adım temel yaşam değişikliklerini uygulamaktır. Şu değişiklikler uyku apnesini tedavi edebilir:

Sigarayı bırakmak
Alkolden uzak durmak
Kilo vermek
Uyku pozisyonunuzu değiştirmek

Alerjik rinit hastalığı olanların alerji tedavisi alması uyku apnesini rahatlatabilir.

Ancak uyku apnesi olan birçok kişinin CPAP adı verilen ve uykuda kullanılan bir solunum cihazına ihtiyacı vardır.

CPAP

CPAP (Continuous Positive Airway Pressure): Bu makine, siz uyurken ağzınıza veya burnunuza taktığınız bir maskeye nazikçe hava pompalar. Orta veya daha şiddetli obstrüktif uyku apnesi tedavisinde tercih edilebilir.

CPAP makinası sayesinde soluduğunuz hava basıncı çevredeki havadan biraz daha yüksektir. Bu yüksek hava basıncı sayesinde üst solunum yolunuz açık tutulur, apne ve horlamayı önlemek için etkilidir.

Ayrıca yüksek tansiyon gibi uyku apnesi nedeniyle gelişebilecek riskleri azaltabilir.

Tedaviye rağmen hala horluyorsanız veya tekrar horlamaya başladıysanız hekiminize başvurun. Kilonuz değişirse, CPAP makinesinin basınç ayarlarının yeniden ayarlanması gerekebilir.

CPAP makinesi kullanmak sizin için sorun olmaya devam ediyorsa, uyurken basıncı otomatik olarak ayarlayan farklı türde bir hava yolu basıncı cihazı kullanabilirsiniz (otomatik CPAP). Çift seviyeli pozitif hava yolu basıncı (CPAP) sağlayan üniteler de mevcuttur. Bunlar nefes aldığınızda daha fazla, nefes verdiğinizde daha az basınç sağlar.

Cerrahi

Cerrahi, obstrüktif uyku apnesi olanlar için bir seçenek olabilir. Ancak genellikle yalnızca diğer tedaviler başarısız olduktan sonra uygulanır.

Genel olarak, ameliyatı düşünmeden önce diğer tedavi seçeneklerinin en az üç aylık bir denemesi önerilmektedir.

Bununla birlikte, nefes alış verişi zorlaştıran yapısal çene ve boğaz sorunları olan az sayıda insan için ameliyat iyi bir ilk seçenek olabilir. Örneğin nefes almanıza engel olan büyük badecik sorununuz varsa bademciklerin ameliyatla alınması rahat nefes almanıza yardımcı olabilir ve uyku apnesini tedavi edebilir.

Kaynak:

Uyku Apnesi