Ankilozan spondilit (AS), omurga, kuyruk sokumu kemiği ve leğen kemiğini birleştiren eklemleri etkileyen iltihaplı romatizmal bir hastalıktır.

Bu hastalık bazı hastalarda omurgayı tamamen hareketsiz hale getirebilmekte, hasta başını dahi döndürememektedir.

Hastalığın son seviyesinde bazı hastalarda toplum arasında ‘kamburluk’ olarak bilinen sırt ve boyun deformasyonu görülebilir. Özellikle 20 ile 40 yaş civarında görülen Ankilozan Spondilit hastalığı erken teşhis edildiğinde kontrol altına alınabilir, böylece hastaların yaşamlarına ağrısız ve hareket kısıtlılığı olmadan devam etmeleri sağlanabilir.

Ankilozan spondilit nedir?

Omurga, kuyruk sokumu kemiği ve leğen kemiğini birleştiren eklemleri etkileyen iltihaplı romatizmal bir hastalık olan ankilozan spondilit (AS) için genetik yatkınlık önemli bir faktör. AS hastalarının birinci derece akrabalarında hastalığa normal popülasyondan yaklaşık 10 kat fazla rastlanıyor.

Hayatı ve hareketi kısıtlayan, ağrıya, iş görmezliğe, psikolojik sorunlara ve ileri evrelerde bazı hastalarda kamburluğa neden olabilen Ankilozan Spondilit (AS) hastalığı, sıklıkla genç erkeklerde görülüyor, ancak kadınlarda da görülme sıklığı seyrek değil.

Ankilozan spondilit (AS), öncelikli olarak omuriliği etkileyen bir artrit türüdür. Omurga eklemlerinin iltihaplanması sonucunda şiddetli, kronik ağrı ve rahatsızlığa neden olur. Daha ileri vakalarda, bu iltihaplanma, ankiloz denilen ve omurgayı sabitleyip hareketsiz bırakan yeni kemik oluşumuna yol açabilir.

AS, vücudun omuz, kalça, kaburga, topuk ve el ve ayakların küçük eklemleri gibi diğer bölgelerinde de iltihap, ağrı ve sertliğe neden olabilir. Hatta bazen nadir de olsa gözler, akciğerler ve kalp etkilenebilir. Ankilozan spondilitin ayırt edici özelliği, hastalığın ilerlemesi sırasında sakroiliak eklemlerin tutulumudur. Bu eklemler, omurganın pelvisle birleştiği omurga tabanında bulunur.

Belirtiler

Ankilozan spondilit hastalığına işaret eden belirtiler:

Sabah ve bir süre hareketsiz kaldıktan sonra bel ve kalçalarınızda ağrı ve sertlik
Boyun ağrısı
Yorgunluk
3 aydan fazla devam eden ağrı
Ağrının fiziksel aktivite ve egzersiz ile rahatlaması

Zamanla, belirtiler düzensiz aralıklarla daha da kötüleşebilir, düzelebilir veya durabilir.

Ankilozan spondilitte, görülen bel ağrısının özellikleri şöyle sıralanabilir. 40 yaş öncesinde başlayan, 3 aydan daha uzun süre devam eden, aniden değil yavaş yavaş başlayan, sabahları yataktan kalkmayı zorlaştıran, istirahat ile geçmeyip, uzun süre yatınca artan, hareket etmekle azalan ve ’inflamatuvar bel ağrısı‘ adı verdiğimiz bir ağrıdır.

Bel Ağrıları

Vücudun en çok etkilenen bölgeleri

Ankilozan spondilit hastalığında vücudun en çok etkilenen bölgeleri:

Omurganın tabanı ile pelvis arasındaki eklem (sacroiliac)
Sırtın alt bölgesindeki omurga
Tendonların ve bağların, özellikle omurgada, ancak bazen topuk sırtındaki kemiklere bağlandığı yerler
Göğüs kemiği ve kaburga arasındaki kıkırdak
Kalça ve omuz eklemleri

Nedenleri

Ankilozan spondilitin bilinen özel bir nedeni yoktur, ancak genetik faktörler söz konusu gibi görünmektedir. Özellikle, HLA-B27 olarak adlandırılan bir gen, bu hastalığına yakalanma riskini büyük ölçüde artırmaktadır.

Risk faktörleri

Erkekler, kadınlardan daha fazla ankilozan spondilit geliştirmeye yatkındır.
Hastalığın genellikle geç ergenlikte veya erken yetişkinlikte ortaya çıkar.
Ankilozan spondiliti olan çoğu insanda HLA-B27 geni vardır. Ancak bu geni taşıyan pek çok insan hiçbir zaman ankilozan spondilit geliştirmez.

Tanı

Fizik muayene

Uzman doktor, öncelikle belirtileri değerlendirecektir. Daha sonra fizik muayenede omurganızdaki hareket aralığını test etmek için farklı yönlerde omurganızı bükmenizi isteyebilir.

Pelvisinizin belirli kısımlarına bası uygulayarak veya bacaklarınızı belirli bir pozisyona getirerek ağrınızı yeniden üretmeye çalışabilir. Ayrıca, göğsünüzü genişletmekte zorlandığınızı görmek için derin bir nefes almanızı isteyebilir.

Görüntüleme testleri

X-ışınları, eklemleriniz ve kemiklerinizdeki değişikliklerin belirlenmesini sağlar, ancak ankilozan spondilitin belirtileri hastalığın erken dönemlerinde belirgin olmayabilir.

MRG, kemiklerin ve yumuşak dokuların daha ayrıntılı görüntülerini sağlamak için radyo dalgaları ve güçlü bir manyetik alan kullanır. MRG taramaları, hastalık sürecindeki ankilozan spondilitin kanıtlarını ortaya çıkarabilir, ancak çok daha pahalıdır.

Laboratuvar testleri

Ankilozan spondiliti tanımlamak için spesifik laboratuar testleri yoktur. Bazı kan testleri, iltihaplanmayı ortaya çıkarabilir, ancak birçok farklı sağlık problemi de iltihaplanmaya neden olabilir.

Kanınız HLA-B27 geni için test edilebilir, ancak bu geni taşıyan kişilerin çoğunda ankilozan spondilit yoktur.

Tedavi

Tedavinin amacı, ağrı ve sertliğinizi azaltmak ve komplikasyonları ve omurga deformitesini önlemek veya geciktirmektir.

Ankilozan spondilit tedavisi, ancak hastalığınız geri dönüşümsüz hasara neden olmadan önce başlarsa başarılı olabilir.

İlaç tedavisi

Non steroidal antienflamatuar ilaçlar (NSAİİ), ankilozan spondiliti tedavi etmek için en yaygın olarak kullanılan ilaçlardır. Bazıları:

Diklofenak: Diclomec, Difenak, Dikloron, Voltaren, Dolorex, Dicloflam, Cataflam, Kalidren
Naproksan: Apranax, Aprol, Aleve, Naprosyn
İndometazin: Endol, Endosetin, Indocid-r
Ketoprofen: Arveles, Deksalgin, Dex-forte, Dexday, Dexofen, Elektra, Profenid, Artrocol, Fastjel, Leodex, Rastel, Ketavel

Bu ilaçlar iltihap, ağrı ve sertliği rahatlatabilirler. Ancak, bu ilaçlar yan etki olarak gastrointestinal kanamaya neden olabilir.

Eğer bu NSAİİ ilaçlar yardımcı olmazsa, doktorunuz tümör nekroz faktörü (TNF) bloker veya interlökin 17 (IL-17) inhibitörü gibi bir biyolojik ilacın başlatılmasını önerebilir.

TNF blokerleri vücutta iltihaba neden olan bir hücre proteinini hedefler. IL-17, vücudunuzun enfeksiyona karşı savunmasında rol oynar. TNF blokerleri, ağrıyı ve eklemlerdeki şişlik ve sertliği azaltmaya yardımcı olur.

Yeni nesil Ankilozan Spondilit ilaçları ile tedavi başarısı artmıştır. İlaçlar deri altına veya damar yolundan enjekte edilir.

TNF blokerleri ve IL-17 inhibitörleri gizli tüberkülozu yeniden aktive edebilir ve sizi enfeksiyona daha yatkın hale getirebilir.

Egzersiz

Fizik tedavi, tedavinin önemli bir parçasıdır ve ağrının giderilmesi, dayanıklılığın ve esnekliğin arttırılması açısından çok fayda sağlamaktadır. Bir fizik tedavi uzmanı ihtiyaçlarınıza göre özel egzersizler tasarlayabilir.

Eklem açmaya yarayan ve germe egzersizleri eklemlerinizde esnekliğin korunmasına yardımcı olabilir ve uygun uyku ve yürüyüş pozisyonları ve karın ve sırt egzersizleri dik duruşunuzu korumanıza yardımcı olabilir.

Ameliyat

Çoğu AS hastası ameliyata ihtiyaç duymaz. Ancak, hastada şiddetli ağrı veya eklem hasarı varsa veya kalça eklemi değiştirilmesine gerek duyulacak kadar hasar görmüşse, doktor ameliyat önerebilir.

Öneriler

Doktorunuzu düzenli olarak ziyaret edin
İlaçlarınızı mutlaka reçete edilen şekilde alın.
Mutlaka egzersiz yapın. Egzersiz ağrıyı hafifletmeye yardımcı olabilir, esnekliği korur ve postürünüzü iyileştirir.
Sert eklemlere ve sıkı kaslara ısı uygulayın. Isı ağrı ve sertliği hafifletebilir. Sıcak pedler ya da sıcak bir duş sizi rahatlatabilir.
İltihaplı bölgeleye buz uygulamak şişliği azaltmaya yardımcı olabilir.
Sigara içmeyin, içiyorsanız da bırakın. Sigara içmek genel sağlığınız için zaten kötüdür, ancak ankilozan spondilitli insanlar için solunum sorunları da dahil olmak üzere ek sorunlar yaratır.
Vücut duruşunuzu düzeltin. Bir aynanın önünde durmak, ankilozan spondilit ile ilişkili bazı problemlerden kaçınmanıza yardımcı olabilir.

Kaynak:

Ankilozan Spondilit (AS)