Osteoartrit Nedir? Kimlerde görülür?

Osteoartrit, halk arasında kireçlenme diye bilinen hastalıkların genel adıdır. Genel bir tabir olması sebebiyle tüm eklem ve vücut bölgelerini kapsar.

Osteoartritin en çok görüldüğü yerler ise eller, diz, kalça, omurga kemikleridir.

Sıklıkla ileri yaşlarda görülmesine karşın genç yaşlarda travma, doğumsal kalça çıkığı genetik hastalıklar gibi sebeplere bağlı olarak görülebilmektedir.

Ağrı, eklemlerde katılığı, tutukluluk, günlük yaşam aktivitelerinde kısıtlanma ve en sonunda yeti yitimi ile sonuçlanabilir. En sık görülen dejeneratif (yıkıcı) eklem hastalığıdır.

Osteoartrit nedir?

Artrit kelime anlamı eklem iltihabıdır. Bir veya daha fazla eklemin şişmesi ve ağrılı hassasiyetidir. Artrite bağlı gelişen eklem ağrısı yaş ilerledikçe şiddetlenir ve yaş ilerledikçe eklem hassasiyeti artar. En yaygın artrit tipleri osteoartrit ve romatoid artrittir.

Osteoartrit, eklem kıkırdağındaki bozulmanın ön planda olduğu ve kireçlenme olarak bilinen eklem hastalığıdır.

Eklemlerde eklemi koruyan, eklem hareketinin kusursuz gerçekleşmesini sağlayan kıkırdak tabaka vardır. Bu tabaka sayesinde eklem hareketleri esnasında kemikler birbirine sürtünmezler. Kıkırdak elastiktir, basınca, harekete ve strese dayanıklı bir yapıdadır. Bu kıkırdak yapısı çeşitli sebeplerle bozulmaya başladığında eklem hareketleri zorlaşır ve kısıtlanır. Eklem içerisindeki bu dejenerasyon sonucu gelişen hastalığa osteoartrit denir.

Belirtiler

Osteoartrit belirtileri:

• Ağrı
• Eklem sertliği
• Eklem şişliği
• Güçsüzlük
• Eklemden gelen çıtırtı sesi (krepitasyon)
• Eklemde gevşeklik (instabilite)
• Fonksiyon kaybı

Hastalık nasıl başlar ve nasıl devam eder?

Osteoartritde semptomlar sıklıkla yavaş yavaş ve sinsi seyirli başlar ve şikayetler etkilenen eklem bölgesinde hissedilir. Ağrı en sık görülen belirti olmakla birlikte genellikle sinsi başlangıçlı, aralıklı, hafif şiddette, derin ve sızlayıcı bir karakter gösterir. Eklemi çevreleyen kapsül, eklemi koruyan yastıkçıklar, osteoartrite bağlı kemik çıkıntılar, eklem çevresindeki kaslarda spazm ağrıya sebep olan yapılardır.

Hastalığın erken dönemlerinde sadece ağır işler ve zorlayıcı hareketler sonucunda ağrı olurken hastalık ilerledikçe istirahat ağrısı ve gece ağrısı da görülmeye başlar. Ağrı özellikle yürüme, merdiven inip çıkma ve çömelme sırasında artar.

Diz osteoartriti olan hastalar yürürken ağrıyan tarafı yerden daha hızlı kaldırmak ister bu sebeple dışarıdan sekerek yürüyor gibi görünür.

Eklemi dinlendirme sonrasında artan tutukluk sık görülen bir bulgu olup iltihaplı diğer hastalıkların tersine 30 dakikadan daha az sürmektedir. Ağrı ve tutukluk hava koşullarına bağlı olarak değişiklik gösterebilir.

Eklem çıtırtı sesi hastalığın ilerleyen dönemlerinde hareket ile hasta tarafından duyulabilir. Ayrıca uyluk kaslarındaki güçsüzlük ve incelme dışarıdan belli olabilir. Bu incelme hem hastalığın bir sonucudur hemde hastalığı daha hızlı ilerleten bir durumdur.

Hstalık ilerledikçe ve fonksiyon kaybı oluştukça etkilenen ekleme bağlı olarak çeşitli sıkıntılar görülür. Örneğin;

• El osteoartritine bağlı kavonoz kapağı açma-kapama zorluğu, el işi yapma zorluğu görülür.
• Omuz osteoartritinde ise giyinme, yüksek raflara uzanma zorluğu olurken diz ve kalça etkilenmesinde yürüme zorluğu görülür.

Eklem Ağrılarına Ne İyi Gelir

Kimlerde görülür?

Osteoartrit yani kireçlenme hastalığının görülme riski bazı insanlarda daha yüksektir. Osteoartrit görülme riskini arttıran bazı faktörler şunlardır:

• Yaş: Osteoartrit ileri yaşlarda görülen en sık kronik hastalıktır. 75 yaşın üzerindeki insanların %80’ inden fazlasında görülmektedir.
• Cinsiyet: Kadınlarda osteoartrit gelişimi erkeklere göre iki kat fazladır. İleri yaşlarda kadınlarda menapoz sonrası östrojen eksikliğinin osteoartrit riskinde artışa neden olduğu düşünülmektedir.
• Obezite: Yüksek vücut kitle indeksi erkeklerde ve kadınlarda diz osteoartriti için artmış risk ile ilişkilendirilmiştir. Obezite eklemlerde yükü arttırmakla beraber vücut duruşunu (postürü), yürüyüşü ve fiziksel aktivite düzeylerini de etkileyerek eklem mekaniğini de bozar. Obez hastaların çoğunda diz ekleminin iç kompartmanında belirgin daralmaya sebep olarak, bacakların içe bakmasına yani “O” bacak şekline sebep olabilir. Vücut kitle indeksinizi hesaplayın.
• Genetik Faktörler: Özellikle ileri yaşlarda el eklemlerindeki kemiksi çıkıntılarla giden el kireçlemesinde, ayrıca kalça ve diz kireçlenmesinde genetik faktörler etkili bulunmuştur.
• Eklem Bozuklukları ve Travma: Doğumsal kalça çıkığı, kalça kemiğinin baş kısımda küçük yaşlarda görülen ve baş kısmının çürümesiyle giden Perthes hastalığı kalça kireçlemesi için risk oluşturduğu bilinmektedir. Travma diz ve kalça kireçlemesinin yaygın nedenlerinden birisidir.
• Spor Faaliyetleri: Güreşte; boyun omurları, diz ve dirsek eklemlerinde, boksta; el eklemlerinde, bisiklette; diz kapağı ile uyluk kemiği arasındaki eklemede, futbolda; diz ve ayak bileği, balede; ayak bileği ekleminde osteoartrit (kireçlenme) gelişim riskinin daha fazla olduğu bildirilmiştir.
• Mesleki Maruziyet: Uzun süre dizin bükülü olmasını gerektiren işlerde çalışan hastalarda (tarım işçisi ve inşaat işçisi gibi ) diz osteoartritinin daha sık olduğu gösterilmiştir. 
• Fiziksel Aktivite Yetersizliği: Uygun ve yeterli egzersiz yapılmadığında normal olan eklemlerde bile kireçleme riski artmaktadır. Bu sebeple az da olsa düzenli egzersiz çok önemlidir.
• Diğer sebepler: Osteoartirit ile hipertansiyon, gut hastalığı ve şeker hastalığı arasında, obeziteden bağımsız olarak ilişki tespit edilmiştir. Şeker hastalığında eklem beslenmesinin bozulması, ayak ve bacaklardaki duyu sinirlerinin harabiyeti sonucu osteoartrit gelişimine zemin hazırlamaktadır.