Depresyon kalıcı bir hüzün hissine ve ilgi kaybına neden olan bir duygudurum bozukluğudur. Ayrıca major depresif bozukluk veya klinik depresyon olarak da bilinir.

Nasıl hissettiğinizi, nasıl düşündüğünüzü, nasıl davranacağınızı etkiler ve çeşitli duygusal ve fiziksel sorunlara yol açabilir. Normal günlük aktiviteler yapmakta zorlanabilirsiniz ve bazen hayat yaşamaya değmezmiş gibi hissedebilirsiniz.

Belirtiler

Her ne kadar depresyon, yaşamınız boyunca yalnızca bir kez meydana gelebilse de, genellikle insanlar hayatlarının farklı zamanlarında depresif dönemler yaşarlar.

Depresif bir dönem esnasında, semptomlar çoğu gün, neredeyse her gün meydana gelir ve şunları içerebilir:

Hüzün, gözyaşı, boşlukta gibi hissetmek veya umutsuzluk duyguları
Öfke patlamaları, küçük meselelerde bile sinirlenmek ve hüsrana uğramış duygusuna sahip olmak
Spor veya hobiler gibi gayet normal aktivitelerde bile ilgi kaybı ve zevk alamama
Cinselliğe karşı ilgi kaybı ve cinsellikten zevk alamama
Yeteri kadar uyuyamamak veya çok fazla uyumak gibi uyku düzeni bozuklukları
Yorgunluk ve enerji eksikliği nedeniyle küçük işler için bile ekstra çaba göstermek zorunda hissetmek
İştah azalması nedeniyle kilo kaybı ya da artan iştah sonucu kilo artışı
Anksiyete (kaygı), ajitasyon veya huzursuzluk
Düşünme, konuşma veya beden hareketlerinin yavaşlaması
Geçmişteki başarısızlıklara takılı kalmak ve olumsuzluklar sonrası hayata devam etmekte güçlük çekmek
Kendini suçlamaya dayanan değersizlik veya suçluluk duygusu
Düşünme, konsantre olma, karar verme ve bir şeyleri hatırlamada sorun yaşama
Sık sık tekrarlayan kendine zarar verme ve intihar etme düşünceleri ya da kendine zarar verme
Bel ağrısı veya baş ağrısı gibi açıklanamayan fiziksel problemler

Depresyonu olan birçok kişi için, belirtiler genellikle iş, okul, sosyal aktiviteler veya başkalarıyla ilişkiler gibi günlük aktivitelerde farkedilir sorunlara neden olacak kadar şiddetlidir.

Bazı insanlar nedenini bilmeden genellikle mutsuz ya da perişan hissedebilirler.

Çocuklarda ve gençlerde depresyon belirtileri

Çocuklarda ve gençlerde görülen depresyon belirtileri ve semptomları yetişkinlerinkine benzerdir, ancak bazı farklılıklar olabilir.

Küçük çocuklarda depresyon belirtileri:

Üzüntü
Sinirlilik
Asabiyet
İlgi ihtiyacı
Endişe
Ağrı ve sızı
Okula gitmeyi istememek
Anormal kilo

Gençlerede depresyon belirtileri:

Üzüntü
Sinirlilik
Değersiz hissetmek
Öfke
Ders başarısında düşüklük ve okul performansında zayıflık
Okula gitmek istememek veya devamsızlık
Sık sık yanlış anlaşıldığını düşünmek ve hassas olmak
Uyuşturucu veya alkol kullanmak
Çok fazla yemek yemek veya çok fazla uyumak
Kendine zarar vermek
Hobiler ve sporlar gibi normal aktivitelere karşı ilgi kaybı
Sosyal etkileşiminin yetersiz veya zayıf olması

Yaşlı erişkinlerde depresyon belirtileri

Depresyon yaşlanmanın normal bir parçası değildir ve asla hafife alınmamalıdır. Ne yazık ki, depresyon sıklıkla yaşlı erişkinlerde tanı almaz ve tedavi edilmez. Depresyondaki yaşlılar çare ve yardım aramak konusunda isteksiz hissedebilirler. Depresyon belirtileri yaşlı erişkinlerde farklı veya daha az belirgin olabilir. Örneğin:

Hafıza zorlukları veya kişilik değişiklikleri
Fiziksel ağrı veya acı hissi
Herhangi bir hastalık veya kullanılan bir ilaçtan kaynaklanmayan, yorgunluk, iştahsızlık, uyku sorunları veya cinsel ilişkiye olan ilginin kaybedilmesi
Genellikle sosyalleşmek veya yeni şeyler yapmak yerine evde kalmak istemek
İntihar düşüncesi veya duyguları, özellikle yaşlı erkeklerde

Ne zaman doktora görünmeliyim?

Depresyonda hissediyorsanız mümkün olan en kısa sürede ruh sağlığı uzmanına (psikiyatrist) ya da psikoloğa randevu alın. Uzman doktor veya psikoloğa muayene olmak istemiyorsanız sevdiğiniz birine, herhangi bir sağlık personeline veya bir din adamına içinizi dökün.

Acil tıbbi yardım ne zaman ve nasıl alınır?

İntihar düşünceleri ve intihar girişimleri, major depresif bozukluğu olan kişilerde yaygındır. Kendinize zarar vermekle ilgili düşünceleriniz varsa;

hemen yakınlarınıza haber verin, güvenilir bir akraba ya da arkadaşınıza gidebilir ya da onları çağırabilirsiniz.
112’yi arayarak yardım talep edebilirsiniz ya da acil servise gidebilirsiniz.

Eğer intihar etme tehlikesi altında olan veya daha önce intihar girişiminde bulunmuş bir sevdiğiniz varsa;

birinin o kişiye refakat ettiğinden onunla birlikte kaldığından emin olun
güvenli bir şekilde yapabileceğinizi düşünüyorsanız, kişiyi en yakın hastanenin acil servisine götürün
112’yi arayarak yardım talep edin

Nedenleri

Tam olarak depresyona neyin neden olduğu bilinmiyor. Birçok akıl hastalığında olduğu gibi, aşağıdaki gibi çeşitli faktörler söz konusu olabilir:

Biyolojik farklılıklar: Depresyonu olan kişilerin beyinlerinde fiziksel değişiklikler olduğu görülmektedir. Bu değişikliklerin önemi hala belirsizdir, ancak sonunda sebepleri belirlemeye yardımcı olabilir.
Beyin kimyası: Nörotransmiterler, doğal olarak oluşan ve depresyonda rol oynayan beyin kimyasallarıdır. Son zamanlarda yapılan araştırmalara göre, bu nörotransmitterlerin işlev ve etkisindeki değişiklikler ve duygudurum stabilitesinin korunmasında yer alan nöro devrelerle nasıl etkileştikleri depresyon ve tedavisinde önemli bir rol oynayabilir.
Hormonlar: Vücudun hormon dengesindeki değişiklikler, depresyona neden olabilir veya depresyon gelişmesini tetikleyebilir. Hormon değişiklikleri hamilelikle ve doğumdan sonraki haftalar veya aylar boyunca ve tiroid problemlerinden, menopozdan veya bir dizi başka durumdan kaynaklanabilir.
Kalıtımsal özellikler (Genetik): Depresyon hastalarının kan bağı olan akrabalarında da depresyon görülme sıklığı artmıştır. Araştırmacılar, depresyona neden olabilecek genleri bulmaya çalışıyorlar.

Risk faktörleri

Depresyon gençlerde, 20’li veya 30’lu yaşlarda başlar, ancak her yaşta olabilir. Kadınlara depresyon tanısı erkeklere nazaran daha sık konmaktadır, ancak bunun nedeni kısmen kadınların tedaviye başvurma olasılıklarının daha yüksek olması olabilir.

Depresyon oluşmasına veya depresyonu tetiklemesine neden olabilecek risk faktörleri şunlardır:

Özsaygısı veya özgüveni yetersiz olan ve muhtaçlık duygusu taşıyan karamsar ve gereğinden fazla özeleştiri yapan karaktere sahip olmak
Fiziksel veya cinsel istismara uğramak
Sevilen birinin ölümüne veya hayatından uzaklaşmasına maruz kalmak
Zor bir ilişki içerisinde bocalamak
Ekonomik/finansal problemler yaşamak
Travmatik veya stresli olaylar yaşamak
Depresyon, bipolar bozukluk, alkolizm veya intihar girişimi olan akrabalara sahip olmak (benzer genlere sahip olma riski)
Genital organların gelişiminde anormallikler olması
Anksiyete bozukluğu, yeme bozuklukları veya travma sonrası stres bozukluğu gibi diğer ruh sağlığı bozukluklarının geçmişi
Eğlence amaçlı abartılı alkol veya uyuşturucu kullanımı
Kanser, inme, kronik ağrı veya kalp hastalığı dahil olmak üzere ciddi veya kronik hastalıklara sahip olmak
Bazı yüksek tansiyon ilaçları veya uyku hapları gibi belirli ilaçlar (herhangi bir ilacı kesmeden önce doktorunuzla konuşun)

Komplikasyonlar

Depresyon, size ve ailenize korkunç derecede zarar verebilecek ciddi bir hastalıktır. Tedavi edilmediğinde daha da kötüleşir ve yaşamınızın her alanını etkileyen duygusal, davranışsal ve sağlık sorunları ortaya çıkar.

Depresyon hangi durumlara neden olabilir? İşte bazı örnekeler:

Depresyon nedeniyle alınan aşırı kilolar hipertansiyon veya tip 2 diyabet hastası olmanıza neden olabilir
Ağrı veya fiziksel hastalık
Alkol veya uyuşturucu kullanımı
Anksiyete, panik bozukluğu veya sosyal fobi
Aile çatışmaları, ilişki zorlukları ve iş ya da okul sorunları
Sosyal izolasyon
İntihar duyguları, intihar girişimleri veya intihar etmek
Kendi bedenine zarar vermek (bir yerini kesmek gibi)
Tıbbi durumlardan erken ölüm

Koruyucu hekimlik

Depresyonu önlemenin kesin bir yolu yoktur. Ancak, şu stratejiler depresyondan göreceğiniz zararları azaltmanıza yardımcı olabilir:

Özgüvenini ve olayların üstesinden gelebilme yeteceğini arttır. Böylece stres kaynaklarıyla daha iyi başedebilirsin.
Özellikle kendinizi kötü hissettiğiniz zamanlarda size destek olmaları açısından ailenize ve dostlarınıza elinizi uzatın. Onlardan destek talep edin.
Depresyonun kötüleşmesine izin vermeyin. Depresyona girdiğinizi farkettiğiniz ilk anda önleminizi alın ve yapmanız gerekenleri yapın.
Depresyon probleminizin sık sık tekrarlamasına engel olmak için düzenli tedavi alın.

Tanı

Major depresif bozukluk (depresyon) tanısı nasıl konur? Doktorunuz şunlara dayanarak bir depresyon tanısı koyabilir:

Fizik muayene: Doktorunuz fizik muayene yapabilir ve sağlığınız hakkında sorular sorabilir. Bazı durumlarda, depresyon altta yatan bir fiziksel sağlık sorunuyla ilişkilendirilebilir.
Laboratuvar testleri: Doktorunuz tam kan sayımı olarak adlandırılan bir kan testi yapabilir, örneğin düzgün çalıştığından emin olmak için tiroidinizi test edebilir.
Psikiyatrik değerlendirme: Ruh sağlığı uzmanınız (psikiyatrist) belirtilerinizi, düşüncelerinizi, duygularınızı ve davranış kalıplarınızı sorgular. Bir anket doldurmanız istenebilir.
DSM-5: Ruh sağlığı uzmanınız (psikiyatrist), Amerikan Psikiyatri Birliği tarafından yayınlanan, Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve İstatistik El Kitabında (DSM-5) listelenen depresyon kriterlerini kullanabilir.

Depresyon türleri

Major depresyonun neden olduğu semptomlar kişiden kişiye değişebilir. Sahip olduğunuz depresyon türünü netleştirmek için doktorunuz bir veya daha fazla belirteç ekleyebilir. Aşağıdakiler gibi belirli özelliklere sahip bir depresyonunuz olabilir:

Anksiyolitik distress: Sıra dışı huzursuzluk ve kaygılar ile depresyon, olası olaylar veya olayların kontrolden çıkması hakkında edişelere kapılmak
Karışık özellikler-yüksek benlik saygısı, çok fazla konuşma ve artan enerji içeren eşzamanlı depresyon ve mani
Melankolik özellikler: Keyif ve zevk almanızı sağlayan, sizi mutlu eden şeylere rağmen etkisi devam eden şiddetli depresyondur. İştahta önemli değişikliklere neden olur.
Atipik özellikler: Depresyondayken dahi geçici olarak mutlu olabilmek, iştah artışı, uyku ihtiyacının artması, reddedilme duyarlılığı..
Psikotik özellikler: kişisel yetersizliği veya diğer olumsuz temaları içerebilecek sanrılar veya halüsinasyonlar eşliğinde depresyon
Katatoni: Kelime anlamı olarak kişinin olduğu yerde kaskatı durması, hareket etmemesidir denebilir. Kontrol edilemeyen ve amaçsızca hareketsiz veya sabit ve esnek olmayan duruşları içeren motor aktivite içeren depresyon
Peripartum başlangıcı (doğum sonrası depresyon): Hamilelik sırasında veya doğumdan sonraki haftalarda veya aylarda meydana gelen depresyon
Mevsimlik patern – mevsim değişiklikleri ve güneş ışığına maruz kalmanın azalmasına bağlı depresyon

Depresyon belirtilerine neden olan diğer bozukluklar

Aşağıda örneklerini vereceğimiz bazı hastalıkların semptomlarından biri depresyon olabilir. Depresyon kişinin hastalığı değil, hastalığının neden olduğu sonuçlardan biri olabilir. Doğru tanı koymak önemlidir, böylece uygun tedaviyi alabilirsiniz.

Bipolar bozukluk: Bu duygudurum bozuklukları, enerjik duygulardan (manik dönem) depresif duygulara (depresif dönem) kadar değişen ruh hali değişimlerini içerir. Bipolar bozukluk ile depresyon arasında ayrım yapmak bazen zor olabilir.
Siklotomik bozukluk: Enerjik duygulardan (manik dönem) depresif duygulara (depresif dönem) kadar değişen ruh hali değişimlerini içerir. Ancak bipolar bozukluğu olanlara nazaran semptomları daha hafif seyreder.
Yıkıcı duygudurum düzenleme bozukluğu: Öfkeden kudurma, saldırgan tutum sergileme, davranışsal veya sözel olarak ortaya çıkabilen bozukluktur. Şiddetli tekrarlayan öfke patlamalarına neden olabilir. Bu hastalık tipik olarak gençlik yıllarında veya yetişkinlikte depresif rahatsızlığa veya anksiyete rahatsızlığına dönüşür.
Kalıcı depresif bozukluk: Bu daha az ciddi ama daha kronik bir depresyon şeklidir. Genellikle kalıcı depresif bozukluk günlük rutininizde normal şekilde çalışmanızı ve yaşamınızı doyasıya sürdürmenizi engelleyebilir. Ancak hayattan tamamen soyutlaması beklenmez.
Regl rahatsızlığı: Hormonal değişikliklerinizden bir hafta önce başlar, regl sonrasında birkaç gün içerisinde düzelir. Regl dışında depresyon görülme ihtimali neredeyse sıfırdır. Depresif şikayetler regl dönemleriyle ilişkilidir.
Diğer depresyon bozuklukları: Uyuşturucu veya keyif veren ilaçların kullanımı, bazı reçeteli tıbbi ilaçlar veya başka bir tıbbi durum da depresyona neden olabilir.

Tedavi

İlaçlar ve psikoterapi, depresyonu olan birçok kişi için etkili bir tedavi yöntemidir. Depresyonu olan bireyler, psikiyatrist veya psikologlardan fayda görebilir. Birinci basamak doktorunuz veya psikiyatrınız semptomları hafifletmek için ilaçlar yazabilir.

Şiddetli depresyonunuz varsa, hastanede yatışınız gerekebilir veya depresyon belirtileriniz iyileşene kadar ayakta tedavi programına katılmanız gerekebilir.

İşte depresyon tedavisi seçeneklerine daha yakından bir bakış.

İlaç tedavisi

Birçok antidepresan türü vardır. Antidepresan ilaçlarının olası yan etkileri hakkında doktorunuza ya da eczacınıza danışabilirsiniz.

Seçici serotonin geri alım inhibitörleri (SSRI’lar): Depresyon tedavisine doktorlar genellikle SSRI ile başlarlar. Bu ilaçlar daha güvenli olarak kabul edilir ve genellikle diğer antidepresanlara göre daha az rahatsız edici yan etkilere sahiptir. Bazı SSRI’lar:
- sitalopram (Celexa),
- essitalopram (Lexapro),
- fluoksetin (Prozac),
- paroksetin (Paxil, Pexeva),
- sertralin (Zoloft)
- vilazodon (Viibryd)
Serotonin-norepinefrin geri alım inhibitörleri (SNRI’ler): SNRI’ler, beyin hücreleri arasında iletişim kurmak için kullanılan kimyasal habercileri (nörotransmiterleri) etkileyerek depresyonu hafifletir. SNRI’ler sonuçta birçok antidepresan gibi beyin kimyasındaki ruh halini düzenlediği bilinen devrelerde değişikliklere neden olarak çalışır. Bazı SNRI’ler:
- duloxetin (Cymbalta),
- venlafaksin (Effexor XR),
- desvenlafaksin (Pristiq, Khedezla)
- levomilnacipran (Fetzima)
Atipik antidepresanlar: Bu ilaçlar diğer antidepresan kategorilerinin hiçbirine tam olarak uymaz (atipik). Bazıları:
- bupropion (Wellbutrin XL, Wellbutrin SR, Aplenzin, Forfivo XL),”
- mirtazapin (Remeron),
- nefazodon,
- trazodon
- vortioksetin (Trintellix)
Trisiklik antidepresanlar: Bu ilaçlar çok etkili olabilir ancak yeni antidepresanlardan daha ciddi yan etkilere neden olma eğilimindedirler. Bu nedenle tedavi amaçlı öncelikle SSRI denemediyseniz, trisiklik antidepresanlara başlanmaz. bazıları:
- imipramin (Tofranil),
- nortriptilin (Pamelor),
- amitriptilin,
- doksepin,
- trimipramin (Surmontil),
- desipramin (Norpramin)
- protriptin (Vivactil)
Monoamin oksidaz inhibitörleri (MAOI’ler): MAOI’ler ciddi yan etkilere neden olabildiğinden, genellikle diğer ilaçlar işe yaramadığında reçete edilir. MAOI’leri kullanmak ilaç etkileşimleri nedeniyle sıkı bir diyet gerektirir ve besinlere (belirli peynirler, turşular ve şaraplar gibi), kullanılan diğer ilaç ve besin takviyelerine dikkat etmek gerekir. Bazıları:
- tranilsikrom (Parnate),
- fenelzin (Nardil)
- izokarboksazid (Marplan)
- Deriye (cilt üzerine) yapıştırılarak kullanılan daha yeni bir MAOI olan Selegiline (Emsam), diğer MAOI’lerden daha az yan etkiye neden olabilir. Bu ilaçlar SSRI’larla birleştirilemez.
Diğer ilaçlar: Antidepresan etkilerini arttırmak için bir antidepresana başka ilaçlar da eklenebilir. Doktorunuz iki antidepresanı birlikte kullanmanızı önerebilir veya reçetenize duygudurum dengeleyiciler veya antipsikotikler gibi ilaçlar ekleyebilir. Anti-anksiyete ve uyarıcı ilaçlar da kısa süreli kullanım için eklenebilir.

Benim için en iyi depresyon ilacı hangisi?

Ailenizde depresyon hastalığı olup, kullandığı depresyon ilacından fayda gören biri varsa aynı ilaç size de faydalı olabilir. Sizin için en iyi anti-depresan ilacı bulana kadar birkaç ilaç denemeniz gerekebilir. Bazı ilaçların tam olarak etkili olması için birkaç hafta veya daha uzun süre düzenli olarak kullanılması gerekir. Bu nedenle doğru ilacı bulana kadar sabırlı olmanız ve ilaçlarınızı düzenli şekilde kullanmanız gerekir.

Depresyon ilaçlarını kullanmayı aniden bırakırsam ne olur?

Doktorunuza danışmadan depresyon ilacınızı kullanmayı bırakmayın! Antidepresanlar bağımlılık yapmazlar, ancak bazen fiziksel bağımlılık (bağımlılıktan farklıdır) oluşabilir.

Tedaviyi aniden durdurmak veya birkaç dozu almamak, yoksunluk benzeri semptomlara neden olabilir. Depresyon ilaçlarını kullanmayı aniden bırakmak, aniden depresyonun kötüleşmesine neden olabilir.

Depresyon ilaçları doz yavaş yavaş azaltılarak bırakılır. Dozunuzu kademeli olarak ve güvenle azaltmak için doktorunuzun önerilerine göre hareket edin.

Gebeler veya bebek emziren anneler antidepresan ilaç kullanabilir mi?

Hamileyseniz, bazı antidepresanlar doğmamış çocuğunuz için sağlık problemlerine neden olabilir. Aynı şekilde, bebek emziriyorsanız, bazı antidepresanlar emzirdiğiniz çocuğunuz için sağlık problemlerine neden olabilir. Antidepresan ilaç kullanıyorken hamile kalırsanız veya antidepresan ilaç kullanırken hamile kalmayı planlıyorsanız doktorunuza danışın.

Antidepresan ilaç kullanımı intihar riskini arttırır mı?

Bazı durumlarda, 25 yaşın altındaki çocukların, gençlerin ve genç yetişkinlerin, antidepresan ilaç kullanırken özellikle ilaca başladıktan sonraki ilk birkaç hafta içerisinde veya ilacın dozu değiştirildiğinde, intihar etme düşüncelerinde veya intihar girişimlerinde artış olabilir.

Antidepresan alan herkes, ilaçlar depresyonu veya olağandışı davranışları kötüleştirebildiği için yakından izlenmelidir. Özellikle yeni bir depresyon ilacına başlayanlar veya ilaç dozajında değişiklik yapılan hastalar yakından takip edilmelidir. Sizin veya tanıdığınız birinin antidepresan ilaç kullanırken intihar düşünceleri varsa, hemen bir doktora başvurun veya acil yardım alın.

Antidepresanların uzun vadede ruh halinizi iyileştirerek intihar riskini azaltmasının daha muhtemel olduğunu unutmayın.

Alkollüyken antidepresan ilaçlarımı kullanabilir miyim?

Alkol antidepresan ilaçların klinik etkinliğini azaltır. Ayrıca antidepresan ilaçlar alkolün neden olduğu etkilere karşı duyarlılığı arttırır. Ayrıca nöbet geçirme olasılığı da artar. Bu nedenle antidepresan ilaçlarla birlikte alkol alınması önerilmez. Bu tür etkileşmeler bazı antidepresan ilaç gruplarında daha önemlidir. Antidepresan ilaçlarını ve alkol kullanımının size oluşturabileceği zararlar konusunda doktorunuzdan bilgi almalısınız.

Psikoterapi

Psikoterapi, duygudurumunuz hakkında psikologla veya diğer akıl ve ruh hastalıkları alanında uzman kişilerle yapılan görüşmelere denir. Depresyon tedavisinde yaygın olarak başvurulur. Psikoterapi ayrıca konuşma terapisi veya psikolojik terapi olarak da bilinir.

Bilişsel davranışçı terapi ya da kişilerarası terapi gibi depresyon için farklı psikoterapi türleri etkili olabilir. Ruh sağlığı uzmanınız başka tür tedaviler de önerebilir. Psikoterapi size şu konularda yardımcı olabilir:

Olası depresyon krizleri ya da olumsuz olaylara karşı sizi hazırlıklı kılar
Hatalı, eksik ve olumsuz düşünceler ve fikirlerin yerine doğru ve pozitif düşüncelere sahip olmanıza yardımcı olur.
Sorunların üstesinden gelmek ve onları çözmek için daha iyi yollar bulmanıza yardım eder
Depresyonunuzu daha kötü hale getiren durumları tanımanıza ve onları kontrol altında tutmanıza yardımcı olabilir veya depresyonunuzu daha kötü hale getiren şeyleri değiştirmenize yardımcı olabilir
Hayatınızdaki umutsuzluk ve öfke gibi duygulardan kurtulup memnuniyet, şükran ve kontrol duygusunu yeniden kazanmanıza yardımcı olabilir. Böylece depresyonunuz hafifleyebilir.
Hayatınız için gerçekçi hedefler koymayı öğrenin. Böylece ulaşamayacağınız hedefler için gereksiz üzüntüler yaşamazsınız.

Psikoterapi için alternatif formatlar

Hastane ortamında psikiyatristiniz veya ofis ortamında psikoloğunuz dışında takip edebileceğiniz online terapiler de olabilir.

Terapi amacıyla videolar, bilgisayar programları veya kitaplar da faydalı olabilir. Depresyon seviyenizi ölçmek için geliştirilmiş testler doğrultusunda sizi takip eden ve önerilerde bulunan mobil uygulamalar da bulunmaktadır. Ancak ne yazıkki bu alanlardaki ürün ve hizmetler genellikle ingilizce kaynaklarla sınırlıdır.

Takip edip uygulayabileceğiniz terapi programları hakkında doktorunuza danışabilirsiniz.

Hastaneye yatış (yatarak tedavi)

Bazı insanlarda zaman zaman depresyon o kadar şiddetlenir ki hastanın hastanede gözetim altında tutulması gerekir. Depresyondaki hasta kendisiyle yeteri kadar ilgilenemiyorsa ya da kendisine veya yakınlarındakkilere zarar verme tehlikesi varsa hastanın hastanede yatışı ve gözetim altında tutulması gerekebilir. Bir hastanede gözetim altında uygulanacak psikiyatrik tedavi, ruh haliniz düzelene kadar sizi güvende tutmaya yardımcı olabilir.

Kısmi hastanede yatma veya günlük tedavi programları da bazı insanlara yardımcı olabilir. Bu programlar, semptomları kontrol altına almak için gerekli olan poliklinik desteğini ve danışmanlığı sağlar.

Diğer tedavi seçenekleri

Bazı insanlar için, bazen beyin stimülasyon terapileri adı verilen şu prosedürler önerilebilir:

Elektrokonvülsif terapi (ECT) sırasında elektrik akımları beyinden geçirilir, böylece kasten kısa bir nöbet tetiklenir. ECT beyin kimyasında değişikliklere neden olabilir. Böylece bazı akıl hastalıkları belirtilerini tersine çevirebilir. Eğer ilaçlarla iyileşmiyorsanız, hamilelik gibi sağlık nedenlerinden dolayı antidepresanlar alamıyorsanız veya intihar riski yüksekse, ECT bipolar tedavi için bir seçenek olabilir.
Transkraniyal manyetik stimülasyon (TMS), antidepresanlara cevap vermeyenler için bir seçenek olarak araştırılmaktadır. TMS sırasında kafa derinize yerleştirilen bir tedavi bobini, beyninizdeki ruh düzenlenmesi ve depresyonda yer alan sinir hücrelerini uyarmak için kısa manyetik darbeler gönderir.

Öneriler

Depresyon genellikle kendi başınıza tedavi edebileceğiniz bir hastalık değildir. Ancak alınan profesyonel tedaviye ek olarak, şu kişisel bakım adımları ve hayat değişiklikleri depresyonunuzu kontrol altında tutmanızı kolaylaştırabilir:

Tedavi planınıza sadık kalın. Psikoterapi seanslarını veya randevuları atlamayın. Kendinizi iyi hissediyor olsanız bile ilaçlarınızı düzenli olarak kullanmaya devam edin. İlaç kullanmayı nırakırsanız, depresyon belirtileri geri gelebilir ve yoksunluk benzeri belirtilerle de karşılaşabilirsiniz. Daha iyi hissetmenin zaman alacağını kabul edin. Sabırlı olur.
Depresyon hakkında bilgi edinin. Durumunuz hakkında eğitim sizi güçlendirebilir ve tedavi planınıza bağlı kalmanız için motive edebilir.
Ailenizi, bilgilendirin. Ailenizin sizi anlamaları ve size destek olabilmeleri için depresyon hakkında bilgi sahibi olmalılar. Onları depresyon ve hastalığınız hakkında bilgi edinmeye teşvik edin.
Sağlıklı ilişkiler kurun! Sizi olumlu etkileyecek insanlarla ilişkiler kurun. Arkadaşlarınız ve aileniz, duygu durum değişimlerinin uyarı işaretlerini izlemenize yardımcı olabilir ve size destek olabilir.
Sağlıklı beslenin. Sağlıklı beslenmek genel sağlık durumunuzu iyileştirir ve mutluluk seviyenizi arttırır.
Kaliteli uyuyun. İyi uyumak hem fiziksel hem de zihinsel rahatlığınız için önemlidir. Uyumakta zorlanıyorsanız, çözüm yolları hakkında doktorunuzla konuşun.

Kaliteli Uyku

Sağlıklı bir egzersiz rutini oluşturun! Yürümeyi, koşmayı, yüzmeyi, bahçeciliği ya da hoşlandığınız başka bir şeyleri yapın. Fiziksel egzersiz yapın. Hareket edin. Uyumak, yemek yemek ve fiziksel aktivite için düzenli bir rutinin olması ruh halinizi dengelemenize yardımcı olabilir.
Depresyonunuzun şiddetleneceğine işaret eden şeyleri öğrenin. Depresyon belirtilerinizi neyin tetikleyebileceğini öğrenmek için doktorunuz veya terapistinize danışın. Depresyonunuz kötüleşirse ne yapacağınızı bilmeniz gerekir, bunun için bir plan hazırlayın. Akraba veya arkadaşlardan uyarı işaretlerini izlemelerine yardım etmelerini isteyin. Depresyonunuz şiddetlendiğinde doktorunuza danışın.
Eğlence amaçlı alkol ya da uyuşturucu kullanmayı bırakın! Alkol veya uyuşturucu maddeler geçici haz vererek daha iyi hissetmenizi sağlıyor olsalarda uzun vadede genellikle semptomları kötüleştirir ve depresyonu tedavi etmeyi zorlaştırırlar. Alkol veya uyuşturucu bağımlılığından kurtulmak için yardım alabilirsiniz.
Hayatınızı basitleştirin. Üzerinizdeki sorumlulukları mümkün olduğu kadar azaltın. Kendinize makul hedefler belirleyin. Enerjiniz düştüğünde kendinize dinlenmek için zaman tanıyın.
Günlük tutun. Depresyon tedavinizin bir parçası olarak günlük tutmak, ağrı, öfke, korku veya diğer duyguları ifade etmenize izin vererek ruh halinizi iyileştirebilir.
Saygın kişisel gelişim kitaplarını veya dergileri okuyabilirsiniz. Doktorunuzun veya psikoloğunuzun size kitap, dergi, film önerileri olabilir.
Topluma karışın. Bir yardım kuruluşuna üye olmak, yetimhaneleri ziyaret etmek ve yardımseverlik kendinizi daha iyi hissetmenize yardımcı olabilir.
Stresi azaltmanın ve gevşemenin yollarını öğrenin. Örnekler; ibadet, meditasyon, ilerleyici kas gevşemesi egzersizleri, yoga ve tai chi’dir.
Zamanı verimli kullanın. Günlerinizi planlayın. Günlük görevlerinizin bir listesini hazırlayın. Yapacak işlerinizi size hatırlatması için evinize bir mantar pano yerleştirip yapışkan notlar kullanabilirsiniz ya da akıllı telefonunuza görevlerinizi anımsatıcı programlar yükleyebilirsiniz.
Depresyonda olduğunuzu farkettiğiniz zamanlar önemli kararlar vermemeye gayret edin.

Alternatif tıp

Geleneksel tıp yerine geleneksel olmayan bir yaklaşımın kullanılmasıdır alternatif tıp.

Alternatif veya tamamlayıcı tedavi uygularsanız, olası riskleri mümkün olduğu kadar iyi anladığınızdan emin olun. Geleneksel tıbbi tedaviyi veya psikoterapiyi alternatif tıpla değiştirmeyin. Depresyon söz konusu olduğunda, alternatif tedaviler tıbbi tedavinin yerine geçemez.

Supplementler

Depresyon için kullanılabilecek bazı supplementler vardır. Bazıları:

Sarı kantaron (St. John’s wort)

Bu bitkisel takviyenin ABD’deki depresyonu tedavi etmek için Gıda ve İlaç İdaresi (FDA) tarafından onaylanmamıştır. Hafif veya orta dereceli depresyon için faydalı olabilir. Eğer Sarı kantaron kullanmaya karar verirseniz dikkatli olmalısınız. Sarı Kantaron, kalp nakli, kan inceltici (kan sulandırıcı) ilaçlar, doğum kontrol hapları, kemoterapi, HIV/AIDS ilaçları ve organ nakli sonrası organ reddini önlemek için kullanılan ilaçlar gibi birçok ilaçla etkileşime girebilir. Ayrıca antidepresan ilaçlar kullanırken sarı kantaron almaktan kaçının çünkü kombinasyon ciddi yan etkilere neden olabilir.

SAMe

Bu besin takviyesi, vücutta doğal olarak oluşan S-adenosilmetilionin adlı kimyasalın sentetik bir şeklidir. Adını S-adenosilmetilionin kısaltmasından almaktadır. SAMe, ABD’deki depresyonu tedavi etmek için FDA tarafından onaylanmamıştır. Depresyon tedavisinde yardımcı olabilir, ancak daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır. SAMe, bipolar bozukluğu olan kişilerde maniyi tetikleyebilir.

Omega-3 yağ asitleri

Bu sağlıklı yağlar soğuk su balıklarında, keten tohumlarında, keten yağlarında, cevizlerde ve diğer bazı gıdalarda bolca bulunur. Omega-3 takviyeleri, depresyon için olası bir tedavi olarak incelenmektedir. Genel olarak güvenli kabul edilmesine rağmen, yüksek dozlarda, omega-3 takviyeleri, diğer ilaçlar ile etkileşime girebilir. Omega-3 yağ asitleri içeren yiyecekleri tüketmenin depresyonun hafifletilmesine yardımcı olup olmayacağını belirlemek için daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır.

Beslenme ve diyet takviyeleri, supplementler, sağlık bakanlığı tarafından, ilaçlar gibi takip edilmez. Tükettiğiniz ürünlerin güvenli olup olmadığından her zaman emin olamazsınız. Ayrıca, bazı bitkisel ve diyet takviyeleri (supplementler) reçeteli ilaçlar ile etkileşime girebileceğinden veya tehlikeli etkileşimlere neden olabileceğinden, supplement almadan önce doktorunuza veya eczacınıza danışın.

Bütünleştirici tıp ve depresyon tedavisi

Bütünleştirici tıp uygulayıcıları, sağlıklı kalmanız için zihnin ve bedenin uyum içinde olması gerektiğine inanır. Depresyon için yardımcı olabilecek zihin-vücut tekniklerine örnekler:

Akupunktur
Yoga veya tai chi gibi gevşeme teknikleri
Meditasyon
Güdümlenmiş görsellik (Guided imagery)
Masaj terapisi
Müzik veya sanat terapisi
Maneviyat, tinsellik, ruhanilik
Aerobik egzersizi

Yalnızca bu tedavilere güvenmek, genellikle depresyon tedavisi için yeterli değildir. Bütünleştirici tıp ilaç ve psikoterapiye ek olarak kullanıldığında yardımcı olabilir.

Randevudan önce

Randevunuza bir aile üyesini veya bir arkadaşınızı da getirmek isteyebilirsiniz. Bazen verilen tüm bilgileri hatırlamak zor olabilir. Size eşlik eden biri, kaçırdığınız veya unuttuğunuz bir şeyi hatırlayabilir.

Doktora gitmeden önce şunların bir listesini hazırlamak muayene süresini kısaltabilir ve daha iyi tedavi planı oluşturulmasına yardımcı olabilir:

Randevunun sebebi ile ilgisi olmayanlar da dahil olmak üzere, herhangi bir belirtiniz varsa
Önemli stresler veya son yaşam değişiklikleri de dahil olmak üzere önemli kişisel bilgiler
Aldığınız tüm ilaçlar, vitaminler, şifalı bitkiler veya diğer takviyeler ve dozajları
Doktorunuza sormak istediğiniz sorular

Doktorunuzla olan randevunuzdan önce, aşağıdaki soruları cevaplayan bir liste hazırlamak isteyebilirsiniz:

Siz veya sevdikleriniz, depresyon belirtilerinizi ilk ne zaman farkettiniz?
Kendini ne zamandır depresyonda hissediyorsun? Her zaman depresif/üzgün/mutsuz mu hissediyorsun yoksa zaman zaman daha iyi zaman zaman daha kötü mü hissediyorsun?
Ruh haliniz her zaman depresif (üzgün, mutsuz) mi? Zaman zaman manik (mutlu, enerji dolu, öforik) hissettiğiniz dönemler oluyor mu?
Depresif duygularınız, kendinize zarar verme girişimlerine ya da intihar düşüncelerine neden oldu mu?
Belirtileriniz günlük yaşamınıza ya da ilişkilerinize zarar veriyor mu?
Depresyon veya başka bir psikolojik bozukluğu olan akrabanız var mı?
Başka fiziksel (bedensel) veya ruhsal (akıl sağlığı) hastalıklarınız var mı?
Alkol, sigara veya eğlence amaçlı ilaçlar (uyuşturucu) kullanıyor musunuz?
Geceleri ne kadar uyuyabiliyorsun? Uyku sürelerin zaman zaman değişiyor mu?
Normal zamanlarda yapmayacağınız akılsızca harcamalar yapıyor musunuz? Normal zamanlarda yapmayacağınız akılsızca finansal kararlar alıyor musunuz? Normal zamanlarda yapmadığınız halde korunmadan cinsel ilişkiye giriyor musunuz?
Belirtilerinizi kötüleştiren şeyler var mı? Nedir?
Belirtilerinizi iyileştiren şeyler var mı? Nedir?

Randevu esnasında şu soruları doktorunuza sormak isteyebilirsiniz:

Yaşadığım belirtilerin en olası nedeni depresyon (major depresif bozukluk) mudur?
Belirtilerimin olası diğer nedenleri nelerdir?
Yaptırmam gereken testler var mı?
Uymam gereken herhangi bir kısıtlama var mı?

Kaynak:

mayoclinic.org
webmd.com

Depresyon (Majör Depresif Bozukluk)