Varikosel: Testislerden Gelen Korkutucu Ağrı

Varikoselde, testisteki damarlar şişer ve genişler. Aslına bakılırsa bacaklarda görülen varis gibi damarların kan ile göllenip şişmesidir. Ancak ağrının testislerde olması ve cinsel hayatı, çocuk sahibi olmayı etkileme potansiyelinde olması onu sıradan varislerden özel bir yere koyar.

Varikosel ağrısı nasıldır?

Varikosel ağrısı:

• Testiste hissedilir. Uzun süre oturunca artar. Sırt üstü yatınca hafifler.
• Künt niteliktedir. Sürekli devam eden dolgunluk hissi veren rahatsız edici bir ağrıdır.
• Genelde kasık bölgesinde ve testiste hissedilebildiği gibi zaman zaman bacağa doğru da yayılabilir.
• Ağrı kesicilerle geçebilir.

Hangi tarafta daha sık görülür?

Varikosel genellikle sol testiste görülür.

Erkek cinsel organında sol ve sağda iki yumurta vardır. Bunlardan soldaki sağdakine göre biraz daha aşağıdadır.

Sol yumurtanın daha aşağıda olması ve sol taraftaki kanın yukarıda ana toplardamara ulaşması daha zor olduğundan sol tarafta kanın göllenme potansiyeli daha fazladır.

Diğer bir ifade ile sağdaki yumurta daha yukarıdadır ve kan toplardamara daha kolay ulaşır.

Sertleşmeye (ereksiyon) engel mi?

Kronikleşmiş varikosel ileri dönemlerde testis boyutlarında küçülmeye neden olarak sperm üretimi yanında ve testosteron adı verilen erkeklik hormonun üretilmesinde azalmaya da neden olabilmektedir.

Kronikleşmiş varikosel tedavi edilmezse testosteron düşüklüğü ile birlikte ereksiyon ve cinsel istek kaybına neden olabilir.

Kronikleşen varikosel sertleşme sorunu haline gelebilir.

Çocuk sahibi olmayı etkiler mi?

İlk zamanlarda, hayır! Varikosel başlangıç seviyelerinde genelde zararsızdır. Ağrı hissi verir. Testislerdeki sperm seviyelerini çocuk sahibi olmayı etkileyecek kadar zararlı değildir.

İlerleyen varikosel vakaları kanın iyice göllenmesi ve testislerde sperm üretimini sağlayan hücrelerin yeterli besin ve oksijene ulaşamamasına neden olacak kadar ilerlerse çocuk sahibi olmayı etkileyebilir.

Çocuk sahibi olamama nedeniyle hastaneye başvuran erkeklerin %35’inde varikosele rastlanılmaktadır. Hastalığın ilerlemesi, testiste küçülmeye neden olabilir.

Erkek kısırlığının, en sık görülen nedenlerinden biri varikoseldir ve tedavisi mümkündür. Varikosel ilerleyici bir hastalık olup testis gelişiminde gerilemeye; sperm yapımını bozarak kısırlığa neden olabilmektedir.

İleri seviye varikosel, sperm tahlilinde (spermiogram) ileri hareketli sperm sayısında azalmaya neden olabilir ve erkeğin çocuk sahibi olma potansiyelini düşürebilir.

Spermler üzerindeki zararları

Sperm erkek üreme hücresidir. Spermlerin miktarı ve performansı, meniden (erkeklerden alınan döl örneği) alınan örnekle ölçülebilir. Varikoselin spermlere ne kadar etki ettiğini görebilmek için doktorunuz spermiogram isteyebilir.

Varikosel, menide yapılan sperm tahlilinde(spermiogram) da tespit edilebilecek şu olumsuz durumlara neden olabilir:

• Sperm sayısında azalma
• Sperm hareketlerinde bozulma
• Sperm şeklinde (yapısında/morfolojisinde) bozulma

Spermlerde görülebilecek bu olumsuz sonuçların nedenleri şunlardır:

• Kirli kanın testiste birikmesi, yumurta çevresinde kanın göllenmesi
• Testiste atılamayan kanın birikmesi sonucu, yumurtalar etrafında normalden daha fazla kan bulunur. Testislerin vücudun geri kalanına nazaran daha serin ve soğuk olması gerekirken artan ısı artışı spermlere ve sperm üreten hücrelere zarar verir.
• Testisten toplardamarlar(venler) ile atılması gereken zararlı ürünlerin bozuk damarlardan atılamayıp biriken kana yani testise geri dönmesi

Tanı

Muayene üroloji uzmanı tarafından ayakta yapılır. Fizik muayeneye göre
varikosel 3 dereceye (grade) ayrılır:

• Grade I (derece I): En hafif derecedir. Ayakta muayene esnasında ancak öksürük/ıkınma gibi karın içi basıncı arttıran manevralarda varisler ele gelir. Ağrı kesici olarak ibuprofen kullanılabilir. Tedavi seçenekleri üroloji uzmanı ile görüşülmelidir.
• Grade II (derece II): Ayakta muayene esnasında öksürük/ıkınma gibi karın içi basıncı arttıracak manevralara gerek kalmadan el ile muayenede anlaşılan varisler. Çocuk sahibi olmak isteyen erkeklerde cerrahi tedavisi yapılır. Tedavi seçenekleri üroloji uzmanı ile görüşülmelidir.
• Grade III (derece III): En ağır tip olup, ayakta gözle görülebilen şişkin varisli damarlar söz konusudur. Cerrahi tedavisi gereklidir.

Not: Ameliyat kararı hastaya göre değişen bir durumdur.

Üroloji doktorunuz, başka sağlık sorunlarınızdan dolayı varikosel için fizik muayene yapamıyorsa skrotal renkli doppler ultrasonografi tetkiki isteyebilir. Bu tetkikle hasta damarların çapları, bu damarlara kirli kanın geri dönüp dönmediğini, testiste hacim kaybı olup olmadığını ortaya koyar.

Kendi kendine varikosel muayenesi

Derin bir nefes alın, ciğerleriniz hava ile dolup diyaframınız aşağı indiğinde karın içi basıncınız artacaktır. Derin aldığınız nefesi içinizde tutmaya devam ederken ıkının.

Ikınmak karın içi basıncınızı daha da arttıracaktır. Sonra elinizle yumurtalarınızı yoklayın. Elinize gelen büyük bir toplar damar var mı? Devam eden ağrılarınız varsa mutlaka üroloji uzmanı ile görüşün.

Tedavi

Varikoselin tedavisi cerrahidir.

Kasık bölgesinden yapılan yaklaşık 2-3 cm’lik kesi ile testis damarlarına ulaşılır. Varis olan yani kan göllenen toplardamarlar bağlanarak iptal edilir. Testislerin kanlanması diğer damarlarla devam eder.

Varikoselektomi ameliyatı sonrası evde 1 günlük dinlenmeden sonra günlük işler yapılabilir. 1-2 hafta sonra cinsel aktivasyona, 2-4 hafta sonra ağır iş yaşamına ve spor faaliyetlerine izin verilir.

Mikrocerrahi

Varikoselin genelde genç yaştaki erkeklerde (yaklaşık %20 oranında) görüldüğü düşünülürse 2. ve 3. derece varikosel için, çocuk sahibi olma ve cinsel performans açısından ideal çözümün mikrocerrahi ile varisli toplardamarlardan kurtulmak olduğu söylenebilir.

Çocuk sahibi olmak istemeyen ya da cinsel hayatından beklentisi olmayan farklı kişi ve yaşlardaki insanlar için dayanılmaz bir ağrı yapmadıkça varikosel cerrahisi yapılmayabilir, çünkü ölümcül bir hastalık değildir.

Burada tedavinin yapılıp yapılamayacağı hastanın tercihleri ve hastalığının detaylarına göre değişebilir. Sonuç olarak varikosel şüpheniz, testislerde devam eden ağrınız var ise bir üroloji uzmanına başvurmanızda fayda var.

Varikosel hastaları ne zaman ameliyat olmalı?

Muayene veya skrotal renkli doppler ultrasonografi ile varikoseli tespit edilen hastanın kısırlık sorunu var ise ameliyat düşünülür.

• Testis boyutlarında küçülme, testis kıvamında yumuşama olması
• Doppler Ultrasonografide 3mm’den daha fazla damar genişlemesinin olması.
• Doppler incelemede kan geri kaçışının belirlenmesi
• Semen analizinde sperm parametrelerinin bozuk olması (kısırlık riski)

Varikosel tekrarlar mı?

Varikoselin farklı tedavi yöntemleri vardır ancak mikrocerrahi yöntemiyle yapılan ameliyatlarda nüks etme ihtimali neredeyse sıfıra yakındır.

Varikosel ameliyatı sonrası spermler ne zaman düzelir?

Varikosel ameliyatı sonrası sperm üretiminin normalleşmesi için yeni sperm yapım süresi kadar beklemek gerekir.

• Testiste ana germ hücresinden olgun sperm yapımına kadar geçen süre ortalama 90 gün olarak kabul edilir. Bu yüzden ameliyattan sonra 3 ayda bir sperm parametrelerini kontrol edilir.
• Varikosel sonrası sperm üretimi bakımından en iyi iyileşme 6. ayda ortaya çıkmaktadır. 6. ayda sperm parametrelerinde düzelme varsa artışın daha belirgin hale geldiği 9. ve 12. aylar beklenmelidir.
• Ancak, ameliyattan 6 ay sonra sperm parametrelerinde bir değişiklik yoksa hastada ameliyata bağlı ek bir iyileşme beklenmemelidir. Hastayı diğer tedavi alternatiflerine yönlendirmek gerekir.

Ameliyattan sonra %60-70 oranında hastanın sperm parametrelerinde düzelme görülür. % 30 – 40 oranında hastada her hangi bir düzelme görülmezken %1’den daha az hastada varikosel ameliyatından sonra daha kötüye gidiş izlenebilir. Çok nadir görülen bu durum daha çok çift taraflı varikosel yaşayan hastalarda meydana gelmektedir.

Soru Cevap

Kaynak:
1- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK279346/
2- https://www.webmd.com/men/what-is-varicocele
3- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK448113/