Instagram
YouTube
Linkedin
Tatlandırıcılar zararlı mı? Daha az kaloride daha çok tad veren düşük kalorili tadlandırıcılar ne kadar sağlıklı? Şekere alternatif olan tatlandırıcı gıdalar, daha az kalori almanıza yardımcı olurlar. Ancak beraberlerinde bazı sağlık riskleri taşırlar.
Düşük kalorili tatlandırıcıları en çok kullananlar, ekonomik geliri daha yüksek olan tip 2 diyabetli, eğitimli kadınlardır. İnsanlar artık daha eğitimli ve şekerin sağlık üzerindeki olumsuz etkilerinin farkında ve şeker ilavesiz ya da şekersiz(tadlandırıcılı) etiketli ürünler satın alıyor.
FDA sekiz “yüksek yoğunluklu tatlandırıcı” onayladı. Altı tanesi gıda katkı maddesi olarak onaylanmıştır:
- saccharin
- aspartame
- sucralose
- acesulfame potassium
- neotame
- advantame
Bitki yapraklarındaki kimyasal bileşiklerden elde edilen Stevia, FDA tarafından “genel olarak güvenli olarak tanınır” şeklinde onayladığı ilk doğal tatlandırıcıydı. Ardından, Çin’de bulunan keşiş meyvesi (luo han guo) bitkisinin, meyvelerinden elde edilen bileşikler onaylanmıştır.
FDA ayrıca şeker ikameleri olarak şeker alkollerini onayladı çünkü bunlar düşük kalorili karbonhidratlardır ve tatlılıkları %25 ila %100 düzenli şekerdir. Bazıları:
- sorbitol
- xylitol
- lactitol
- mannitol
- erythritol
- maltitol
Ancak tatlandırıcıların, özellikle diyet gazlı içeceklerde sık kullanılmasının, obezite, metabolik sendrom, tip 2 diyabet ve kalp hastalığı gibi çeşitli kronik hastalıkların riskini arttırdığını gösteren kanıtlar vardır.
Ekim ayında yayınlanan büyük ve uzun süreli bir çalışma, yapay olarak tatlandırılmış içeceklerin günlük olarak en az yarım porsiyonda içilmesinin %16 daha yüksek diyabet riski ile ilişkili olduğunu buldu.
İlginçtir ki, insanlar şekerli bir içeceğin (yapay olarak tatlandırılmış bir içecek değil) günlük porsiyonunu su, kahve veya çay ile değiştirdiğinde, %2 ila %10 daha düşük diyabet riski ile ilişkilendirildi. Doğrudan şekerli bir içecek yerine su, çay veya kahve gibi bir sıvı tüketmek diyabet riskini düşürmüştür.
Bir çalışmada ise yapay olarak tatlandırılmış içecekleri felç ve kalp hastalığı ile ilişkilendirmiştir. Örneğin, yaşam tarzı faktörlerini kontrol ettikten sonra, her gün iki ya da daha fazla yapay olarak tatlandırılmış içecek içen kadınların;
- Pıhtılaşmaya dayalı inme geçirme olasılığı %31 daha yüksektir,
- Kalp hastalığı geçirme olasılığı %29 daha yüksektir,
- Kadınların herhangi bir sebeple ölme olasılığı daha %16 daha yüksektir.
Bu çalışmaya göre, daha yüksek yapay olarak şekerli içecek alımı, artan inme(felç) riski, özellikle küçük arter tıkanıklığı alt tipi, koroner kalp hastalığı ve tüm nedenlere bağlı ölümlerle ilişkiliydi.
2017’den bir başka çalışmaya göre, yapay şekerli meşrubatlar, gözlemsel çalışmaya göre. inme(felç) ve demans(bunama) riski ile ilişkilidir.
Ancak düşük kalorili ve kalorisiz tatlandırıcılar sağlıklı şeker ikameleri olarak kabul edilmiştir, çünkü obezite ve diyabete katkıda bulunan kan şekeri üzerinde kalorisiz veya glisemik etki olmadan tatlı bir tat sağlarlar.
Bazı eski çalışmalar bu tatlandırıcıların kilo vermeye yardımcı olduğunu göstermiştir. Kanıtlar: Çocuklarda ve yetişkinlerde, şeker yerine düşük kalorili tatlandırıcıların kullanılması, düşük kalori alımına ve düşük vücut ağırlığına neden olur.
Başka bir çalışmada, 318 kilolu ve obez yetişkinin 6 ay süreyle kalorili içecekler yerine kalorisiz içecekler içmesi halinde ağırlıklarının %2 ila %2,5’ini kaybettiklerini göstermektedir.
Beslenme uzmanları ne öneriyor?
2012’den beri Amerika Beslenme ve Diyetetik Akademisinin bakış açısı, kişisel sağlık hedefleri ve tercihleri doğrultusunda yemek planının bir parçası olarak, federal beslenme kurallarını dikkate alan, az kalorili veya kalorisiz besleyici tatlandırıcılar dahil, bir dizi tatlandırıcının güvenle tadını çıkarma yönündedir.
Akademi için bir medya sözcüsü ve Güney Carolina Tıp Üniversitesi’nde Sağlık Teşvik Ofisinde bir sağlık müdürü Debbie Petitpain: “Bu düşük kalorili tatlandırıcı ürünlerin harika olduğunu düşünüyorum. Tüketiciler istedikleri tatlılıkta ve istedikleri kadar içebiliyorlar.” dedi.
Ayrıca, FDA’nın bu gıda katkı maddelerinin onay sürecinin bir parçası olarak incelediği çok sayıda çalışmaya dayanarak güvende olduklarını düşünüyor. FDA web sitesi, hayvan çalışmaları ile birlikte insan çalışmalarının saccharin, advantame, ve neotame için yapıldığını söylüyor. Advantame sofra şekerinden 20.000 kat daha tatlıdır ve neotame 7.000 ila 13.000 kat daha tatlıdır.
Petitpain: “Şekerin obezite, tip 2 diyabet ve kalp hastalığı gibi kronik hastalıklara katkıda bulunduğuna dair kanıtlar olduğu göz önüne alındığında, kalorileri geri kesmek mantıklıdır.” diyor.
Amerikan Kalp Birliği ve Amerikan Diyabet Birliği, 2012 yılında, besleyici olmayan (kalorisiz) tatlandırıcıların, ilave şekerleri kesmeyi amaçlayan bir diyetin parçası olabileceği pozisyonunu aldı. Ancak, araştırmaya dayanarak, ilave şekerin, vücut ağırlığı, metabolik sendrom ve diyabet riskini kesinlikle düşüreceği sonucuna varmanın erken olacağını söylediler.
Eğer fenilketonüri (nadir bir genetik hastalık) hastalığınız varsa, FDA, aspartame kullanımlarından kaçınmanızı veya kısıtlamanızı önerir. Zira fenilketonüri hastaları aspartameda bulunan fenilalanini metabolize etmekte zorlanır.
Amerikan Beslenme ve Diyetetik Akademisi, tatlandırıcıların çocuklar için güvenli olduğunu ve kanser, doğum kusurları veya davranış problemleriyle bağlantılı olmadığını söylüyor ama uyarıyor çocuklar “boş kaloriler” içerdiğinden, sık sık yiyecek yemeyi veya onlarla içecek içmeyi fazla aşmamalı. Amerikan Pediatri Akademisi, onları bu sağlık sorunlarıyla ilişkilendiren bilimsel bir kanıt bulunmadığını kabul eder. Ancak organizasyon, tatlandırıcıların uzun vadeli sağlık etkilerinin olup olmadığı net olmadığını belirterek daha fazla araştırma yapılması çağrısında bulunuyor. Diğer diyet ve yaşam tarzı değişiklikleri olmadan, bunları kullanmanın önemli bir kilo kaybına yol açma olasılığı yoktur, diyor.
Petitpain, hamilelik sırasında düşük kalorili tatlandırıcıları kadınlara önerme konusunda da temkinlidir, çünkü kesin olarak bilinecek güvenlik verileri yoktur.
Diğer bir husus, tatlandırıcıların nasıl kullanılacağıdır – bazıları yüksek sıcaklıklarda diğerlerinden daha iyi performans gösterir. Sucralose, acesulfame potassium, neotame ve advantame, “ısıya dayanıklı” olarak kabul edilir, bu da yüksek sıcaklıklarda tatlı kaldıkları anlamına gelir. Öte yandan Aspartame, FDA’ya göre “ısındığında tatlılığını kaybediyor, bu nedenle tipik olarak unlu mamullerde kullanılmıyor”.
Doğal olan tatlandırıcılar yapay olan tatlandırıcılara tercih edilmelidir. Doğal tatlandırıcıların, hassas mideleri olan insanlar için sindirimi daha kolay olabilir.
Şeker alkollerinin de sindirim sorunlarına neden olabileceğini söylüyor. “Sindirim sürecine ve şeker alkollerinin kimyasal reaksiyonuna dayanıyor. Bunlar tamamen emilmez ve mayalanır, şişkinlik ve gaz ve bazı durumlarda ishal olur. ”
Nisan ayında yayınlanan uzun-süreli büyük bir çalışma, yapay tatlandırıcıların sadece en yüksek alımı, kadınlar arasında daha yüksek kalp hastalığı ve ölüm riski ile ilişkilendirildi.
Aynı tadlandırıcıyı çok fazla kullanmamak için farklı besinlerde farklı tadlandırıcılar olmasına dikkat edin. Örneğin, en sevdiğiniz diyet gazozunuz aspartam ile tatlandırılmışsa, buzlu çayınızda sukraloz kullanmayı tercih edebilirsiniz.
Yiyeceklerin veya içeceklerin düşük kalorili tatlandırıcılara sahip olup olmadığını bilmek için “şekersiz”, “şeker eklenmemiş” veya “hafif” gibi ifadelere bakın. Ancak, emin olmak için paketin arkasındaki bileşenlerin adlarına bakın.
Şeker alkolleri Truvia gibi bazı ürünlerde bulunmaktadır. Bulmak için karbonhidratların altındaki Beslenme Değerleri etiketine bakın. Gıda üreticileri gönüllü olarak miktarı porsiyon başına gram (g) olarak listeleyebilir. İçerik olarak, şeker alkollerinin spesifik isimleri de listelenebilir.
Kaynak: www.webmd.com
