Çocuklarda Kuru Öksürük

Basit bir soğuk algınlığı, çok ciddi bir enfeksiyon veya acil müdahale gerektiren yabancı cisim yutmak çocuklarda kuru öksürük gelişmesine neden olabilir. Partiküller, alerjenler, virüsler, bakteriler veya yanlışlıkla yutulan bir yabancı cisim refleks olarak öksürük ile dışarı atılabilir. Çocuklarda kuru öksürük tedavisi, öksürük nedenine göre düzenlenir.

Öksürük temelde kuru ve balgamlı olarak ikiye ayrılır.

• Balgamlı öksürük, alt solunum yollarından (akciğer) balgamı boğaza getirir. Balgam sadece öksürürken değil normal soluk alıp verirken de ses duyulmasına neden olabilir. Bu ses dar bir alandan geçen havanın sıvı üzerinde oluşturduğu titreşimle ilgilidir.
• Kuru öksürük ise balgamlı öksürüğün aksine alt solunum yollarından değil genel olarak boğaz ve burun çevresinden duyulan sestir. Boğazda rahatsız edici sıvı (balgam) yoktur.

Viral enfeksiyonlar

Çeşitli viral solunum yolu enfeksiyonları, solunum yollarında tahriş ve iltihaplanma nedeniyle öksürüğe neden olabilir. Çocuklarda kuru öksürüğe neden olabilecek virüs kaynaklı bazı hastalıklar:

• Grip
• İnfluenza
• Krup
• Pnömoni
• Bronşit

Hastalığın türüne bağlı olarak, öksürük boğuk bir sese neden olabilir. Hırıltılı bir ses duyulabilir.

Viral hastalıkların neden olduğu öksürük genel olarak geceleri kötüleşir. Geceleri öksürüğün sıklığı ve şiddeti artabilir.

Geceleri yatay pozisyonda uyuyan çocuğunuzun, gündüz hareketli olduğu dönemlerden farklı olarak burundan boğaza geniz akıntısı daha yavaş akar. Geniz akıntısı çocuğunuzun nefes almasını güçleştirebilir. Öksürük, boğaz çevresinde artan geniz akıntısı miktarı ile şiddetlenebilir.

Bu karakterdeki öksürüğe ek olarak, viral enfeksiyonalara işaret eden diğer bazı belirtiler:

• Yüksek ateş
• Burun akıntısı veya burnun tıkalı olması
• Hapşırma
• Baş ağrısı
• Yaygın kas ve eklem ağrısı veya halsizlik

Bakterilerin neden olduğu solunum yolu hastalıklarının aksine, virüslerin neden olduğu solunum yolu hastalıkları antibiyotiklerle tedavi edilemez.

Viral solunum yolu hastalıklarında tedavi, bol bol sıvı almak, kaliteli beslenmek ve dinlenmek üzerine kuruludur.

Çocuğunuzun yaşı 6 aydan büyükse, yüksek ateş veya ağrı gibi soğuk algınlığı belirtileri varsa parasetamol veya ibuprofen içeren ağrı kesici ateş düşürücü şuruplar reçete edilebilir. Çocuklarda ateş düşürücü şuruplar, kiloya göre hesaplanır. Çocuğunuzun kilosuna göre ateş düşürücü şurup dozu hesaplamak için ateş düşürücü asistanımızı kullanabilirsiniz.

Bazen, viral bir solunum yolu enfeksiyonundan sonra öksürük birkaç hafta devam edebilir. Enfeksiyonu takiben hava yollarında kalıcı iltihaplanma veya hassasiyet nedeniyle oluşur. Buna post-viral öksürük denir. Bu tür öksürük genellikle birkaç hafta sonra kendi kendine geçer.

Krup

Krup, boğazda ses tellerine yakın bölgeyi tutan viral bir hastalıktır. Çocuklarda yüksek sesli ve şiddetli kuru öksürük gelişmesine neden olur (1).

Nefes alma güçlüğüne neden olur. Havlayan köpek sesine benzer kötü bir öksürük sesi ile karakterizedir.

Krup gelişmesine neden olan virüslerin çoğu aynı zamanda soğuk algınlığına da neden olur. En çok sonbahar ve kış aylarında görülen krup, genellikle 5 yaşın altındaki çocuklarda görülür.

Krup belirtileri:

• Havlar tarzda yüksek sesli kuru öksürük
• Boğuk ses
• Hapşırma ve burun akıntısı gibi soğuk algınlığı semptomları
• Yüksek ateş
• Solunum güçlüğü

Doktorunuz muhtemelen öksürüğü dinleyecek ve çocuğunuzun nefes almasını gözlemleyecektir. Doktorlar ve hemşireler karakteristik öksürüğü dikkatle dinleyerek krup tanısı koyabilirler. Öksürük devam ederse, doktorunuz diğer solunum rahatsızlıklarını ekarte etmek için boğaz muayenesi veya röntgen isteyebilir.

Bronşit

Çocuklarda bronşit genellikle soğuk algınlığına neden olan virüslerle aynı virüslerdir. Akut bronşit, genellikle bir hafta ile 10 gün içerisinde iyileşir ancak bronşit nedeniyle görülen öksürük haftalarca devam edebilir.

Pnömoni (Zatürre)

Soğuk algınlığına neden olabilen virüslerden bazıları pnömoni gelişmesine neden olabilir. Virüsler, 5 yaşından küçük çocuklarda görülen pnömoninin en sık nedenidir. Viral pnömoni genellikle hafiftir. Ancak bazı durumlarda çok ciddi olabilir.

Astım

Astım, solunum yollarının duvarının kalınlaştığı ve şiştiği bir durumdur. Solunum yolunu bir hortum olarak hayal edin ve duvarının kalınlaşması ve şişmesi içinden hava geçebilecek alanın daralması anlamına gelir.

Daha dar bir alandan havanın girip çıkması, çocuğunuzun nefes almasını zorlaştırabilir. Öksürmesine neden olabilir.

Aşağıdakiler astım belirtilerinin şiddetlenmesine neden olabilir:

• Solunum yolu hastalıkları
• Kötü hava kalitesi (duman, tütün dumanı, kirli hava, toz…)
• Egzersiz: Çocuğunuzun nefes alış verişini arttıracak oyunlar oynaması veya spor yapması da astım atakları gelişmesini tetikleyebilir.

Sık sık görülen öksürük krizleri ister balgamlı ister kuru olsun astım hastalığına işaret eder. Astım nedenli öksürük geceleri veya oyun oynarken şiddetlenebilir.

Çocuğunuz nefes alıp verdiğinde bir çeşit ıslık sesi de duyabilirsiniz. Bu ıslık benzeri ses, çocuğunuzun akciğerlerindeki daralmış hava yollarından geçen hava akımının çıkardığı sestir.

Zor nefes alma ve nefes alıp verirken ıslık benzeri ses duyma tipik olarak hava yollarının daraldığı hastalıklara işaret eder.

Hava yollarının daralması her defasında bol oksijen almayı güçleştirebilir. Yeterli solunumun gerçekleşmesi için daha derin nefes alamamak, daha sık ve hızlı hızlı nefes almayı gerektirebilir.

Bazı durumlarda, kronik öksürük astımın tek belirtisi olabilir. Buna öksürük varyant astım denir. Bu astım türü nefes darlığı olmaksızın yalnızca öksürük belirtisiyle seyreder.

Bu karakterdeki öksürüğe ek olarak, astım hastalığına işaret eden diğer bazı belirtiler:

• Nefes almada zorluk veya nefes darlığı
• Hızlı nefes alma
• Halsizlik
• Göğüste sıkışma veya ağrı hissi

Çocuğunuza astım tanısı konursa, çocuğunuzun astım tetikleyicilerinden uzak durması gerekecektir. Astım tetikleyicileri ve ilaç tedavisi hakkında bilgilendirilmeniz gerekir.

Astım ilaçları çocuğunuzun solunum yollarındaki iltihabı azaltmaya yardımcı olur. Muhtemelen akut ve kronik tedavi için iki tür ilaç reçete edilecektir:

1. Kronik: Uzun süreli astım kontrolü için ilaç
2. Akut: Astım atakları esnasında belirtilerin hızlı bir şekilde giderilmesi için ilaç

Yabancı cisim aspirasyonu

Yabancı isim aspirasyonu; ağız ile alınan yabancı isim veya gıdaların yemek borusu ile mideye gitmesi yerine soluk borusuna kaçıp akciğerlere ilerlemesine ve solunum yollarını tıkamasına verilen isimdir.

Hayatı yeni yeni öğrenen ve cisimleri keşfetmeye çalışan çocukların hemen her şeyi ağızlarına götürmeleri alışılmadık bir durum değildir. Ancak, düğme, boncuk, bozuk para hatta katı gıda gibi çocukların ağızlarına sokabilecekleri büyüklüklerdeki nesneler tehlikelidir. Küçük boyutlardaki nesneler, çocuğunuz derin nefes aldığında solunum yollarına kaçabilir. Hava yolları sıkışabilir.

Diğer bir tehlike türü ise ağza alınan nesnenin yutularak yemek borusuna kaçması ve sıkışmasıdır.

Çocuğunuzun ciğerlerine yabancı herhangi bir şey kaçtıysa bu şeyi akciğerlerinden çıkarmak için yüksek basınçla öksürebilirler. Zararlı hava gazları, su veya diğer sıvılar ile katı cisimler akciğerlere kaçtığında bir refleks olarak öksürük başlayabilir.

Çocuklarda öksürük hırıltı veya boğulma sesleri ciğerlerine yabancı cisim kaçtığına işaret eder.

Çocuğunuzun herhangi bir yabancı bir cismi soluduğunu veya yuttuğunu düşünüyorsanız, tedavi edilmek üzere derhal sağlık kuruluşuna başvurun.

Yutulan şeyi bulmak ve çıkarmak için bir bronkoskopi gerekebilir.

Alerjiler

Alerji, insan sağlığı için aslında zararlı olmayan yabancı bir maddeye karşı, bağışıklık sisteminin aşırı tepki vermesidir. Aşırı tepkiye neden olan bu yabancı maddelere alerjen denir. Belirli yiyecekler, polen veya evcil hayvan tüyü alerjen olabilir.

Alerjik reaksiyon sırasında histamin adı verilen bir madde salınır. Bu madde hapşırma ve göz-burun kaşıntısı gibi alerji belirtilerine öksürük gibi solunum belirtilerine neden olabilir.

Hafif kuru öksürük, özellikle yılın belirli bir zamanında başlıyorsa veya belirli bir şeye maruz kaldıktan sonra ortaya çıkıyorsa, alerji belirtisi olabilir.

Diğer alerji belirtileri:

• Hapşırma
• Kaşıntılı sulu gözler
• Burun akıntısı
• Cilt döküntüsü

Alerjisi olan bir çocuğunuz varsa tedavinin en önemli kısmı, çocuğunuzun her neye alerjisi varsa ondan uzak durmasını sağlamak ve ona alerjenden uzak durması konusunda eğitim vermektir.

Çocuğunuzun neye alerjisi olduğunu bilmiyorsanız bir alerji uzmanına danışabilir ve alerji testi yaptırabilirsiniz.

Tahriş edici maddeler

Çeşitli tahriş edici maddelere maruz kalması, çocuğunuzun boğazında kuru öksürüğe neden olan iltihaplanmaya yol açabilir.

Öksürüğe neden olabilecek yaygın tahriş edici maddeler şunlardır:

• Hava kirliliği
• Sigara dumanı
• Araba egzozundan çıkan gazlar
• Toz
• Küf
• Çok soğuk veya kuru hava

Çocuğunuzun öksürme nedeni bir tahriş edici madde ise, bu tahriş edici maddeden uzak durduğunda kendiliğinden iyileşmesi ve öksürüğün geçmesi beklenir. Ancak çocuğunuz, tahriş edici maddelere sık sık maruz kalıyorsa öksürüğü kronikleşebilir.

Çocuğunuzda alerji veya astım varsa tahriş edici maddelere karşı daha hassas ve duyarlı olabilir.

Boğmaca

Boğmaca, Bordetella pertussis isimli bir bakteri türünün neden olduğu bakteriyel bir enfeksiyondur. Enfekte kişinin öksürmesi veya hapşırmasıyla diğer insanlara bulaşır (2).

Boğmaca, solunum yollarının bulaşıcı bir bakteriyel enfeksiyonudur. Bakteriler tarafından üretilen ve solunum yollarına zarar veren ve inflamasyona neden olan toksinler nedeniyle öksürük oluşur.

Boğmacalı çocuklar genellikle nefes almayı zorlaştıran uzun öksürük nöbetleri geçirirler. Öksürmeyi bitirdikten sonra, genellikle derin nefes almaya çalışırlar. Uzun öksürük nöbetleri boğulma hissine neden olabilir. Boğmaca ismi de bu nefes almaya dahi engel olabilecek, boğarcasına devam eden öksürük nöbetlerinden gelir.

Boğmaca genellikle soğuk algınlığı benzeri semptomlarla başlar. 1 ila 2 hafta sürebilir.

Boğmacaya işaret eden diğer bazı belirtiler:

• Düşük dereceli ateş
• Burun akıntısı
• Hapşırma
• Öksürük nöbetleri sırasında veya sonrasında kusma

Boğmaca, özellikle bebekler için ciddi olabilir. Hızlıca antibiyotik tedavi uygulanması önemlidir.

Bu hastalık boğmaca aşısı ile önlenebilir.

Psikolojik öksürük

Çocuklarda psikolojik öksürük, belirgin bir nedeni olmayan ve tedaviye yanıt vermeyen bir öksürük türüdür. Çocuklarda görülen bu öksürüğe, genellikle, altta yatan bir tür psikolojik sorun veya sıkıntı nedeniyle olur (3).

Psikolojik öksürük belirtileri:

• Kuru olması
• Tipik olarak benzer sesleri oluşturması
• Öksürüklerin birbirine benzemesi
• Mutlu olunan zamanlarda öksürüğün hafiflemesi veya azalması
• Anne-baba veya doktor yanında öksürüğün artması

Çocuk yalnız kaldığında ve mutlu mesut oyun oynarken daha az öksürüyorsa ve anne-baba yanında ya da doktor yanında daha çok veya daha şiddetli öksürüyorsa bu psikolojik öksürük olabilir.

Psikolojik öksürük, genellikle altı aydan fazla sürer ve çocuğunuzun günlük aktivitelerini yapmasına engel olabilir (3).

Çocuğunuzun öksürmesine neden olabilecek diğer tüm hastalıklar değerlendirildi, ancak somut nedeni bulunamadıysa kısacası diğer tüm hastalık ihtimalleri sonuçsuz kaldıysa, bu çocuğunuzun psikolojik nedenlerle öksürdüğü anlamına gelebilir.

Muhtemelen bir çocuk psikoloğu veya psikiyatristine yönlendirileceksiniz. Ek olarak, hipnoterapi de durumun tedavisinde yardımcı olabilir.

Çocuklarda kuru öksürüğe ne iyi gelir?

Öncelikle çocuklarda öksürüğe neden olan tıbbi durum tespit edilmeli ve tedavi düzenlenmelidir. Ancak bronşit gibi bazı hastalıklarda tedavi tamamlandığında öksürük devam edebilir. Soğuk algınlığı gibi bazı basit viral hastalıklarda da tedavi iyi uyumak, iyi dinlenmek ve iyi beslenmektir.

Eğer kuru öksürük bir nedenle devam ediyorsa solunum yollarını tahriş edebilir. Solunum yolları doğal olarak nemli ve ılık olmalıdır.

Kuru öksürüğün neden olacağı boğaz veya solunum yolu tahrişini azaltmak için yaşadığınız oda veya bulunduğunuz ortamın yeteri kadar neme sahip olmasına dikkat edin.

Gerek boğazınızı gerekse akciğerlerinizi nemli ve ılık tutmak için bulunduğunuz ortamın havasını nemlendirmek ve ılık sıvılar tüketmek faydalı olacaktır.

• Sıcak, nemli havayı içinize çekin. Banyoya geçin. Sıcak suyu açın ve kapıyı kapatın. Banyonun içinin su buharıyla dolmasına izin verin. Sıcak ve nemli ortamda solurken çocuğunuzla yaklaşık 20 dakika kadar oturun.
• Hava nemlendirici cihaz edinin. Evinizdeki hava kuru ise çocuğunuzun solunum yollarını da kurutabilir. Havadaki nem oranını arttırmak için hava nemlendirici kullanmayı deneyin.
• Sıcak sıvılar için. Çocuğunuzun boğazı kuru öksürük nedeniyle tahriş olabilir. Sıcak bitki çayları gibi sıcak ve ılık içecekler yatıştırıcı olabilir. Çocuğunuz 1 yaşından büyükse bitki çayına biraz bal ekleyebilirsiniz.
• Psikolojik öksürüğü olan çocuğa doktor muayenesi esnasında uslu durması veya ağlamaması için çikolata gofret gibi armağanlar sunmayın. Öksürerek bir kazanım elde eden çocuk, hasta olmasa dahi kazanım elde etmek için öksürmeye devam edebilir.

Soru Cevap