Temel Gebelik Bilgileri

Temel gebelik bilgileri, gebe kaldığınızı anlamaya yardımcı olacak gebelik belirtileri, gebelik testleri, üçer aylık dönemlerle gebeliğin özeti ve sağlıklı normal doğum hakkında bilgi verir.

Gebelik, erkek sperminin, kadın yumurtalığından serbest bırakılan yumurta hücresini döllemesi ile başlar. Sperm ile döllenen yumurta daha sonra kadın rahmine (uterus) doğru yol alır ve buraya tutunur (implantasyon).

Döllenmiş yumurtanın kadın rahmine tutunmasına implantasyon denir. İmplantasyon sayesinde döllenmiş yumurta güvendedir ve rahimdeki kılcal kan damarlarından besin alabilecek ve büyüyebilecektir.

İmplantasyon başarılı şekilde gerçekleştiğinde artık gebelik başlamıştır. Ortalama 40 hafta sürecek hamilelik süreci başlamıştır.

Gebe Kalmak İsteyen Kadın: Nelere Dikkat Edilmeli?

Gebelik belirtileri

Gebelik testi yapmadan önce kendinizde bazı gebelik belirti ve semptomlarını fark edebilirsiniz. Bazı belirtiler de hormon seviyeniz değiştikçe yani gebelik başlangıcından haftalar sonra ortaya çıkacaktır.

Adet görmeniz gerekirken adet görmemek

Gebeliğin başladığını anlamanın belkide en klasik yöntemi adet görmeniz gerekirken adet görmemektir.

Ancak hatırlatalım, adet görmediğiniz her periyot gebe olduğunuz anlamına gelmez. Özellikle bazı kadınların bazı dönemlerde adetleri zaten düzenli değildir. Stres durumu dahil kadınların adet düzensizliği yaşamalarına neden olabilecek birçok sağlık durumu vardır.

Baş ağrısı

Hamileliğin başlarında,gebe kadınlarda baş ağrısı sık görülür. Bunun nedeni değişen hormon dengeleri ve gebelik dolayısıyla artan kan hacmi olabilir. Geçmek bilmeyen baş ağrılarınız varsa doktorunuza danışmanızda fayda var.

Lekelenme (hafifçe kanama)

Bazı kadınlar gebeliğin erken döneminde hafifçe kanayabilir ve lekelenme yaşayabilirler. Bu kanamanın nedeni genellikle implantasyondur. İmplantasyon genellikle erkek sperm hücresi ile kadın yumurta hücresinin döllenmesinden bir ila iki hafta sonra gerçekleşir.

Erken gebelik kanaması, enfeksiyon veya tahriş gibi nispeten küçük durumlardan da kaynaklanabilir. Özellikle hamilelik sırasında çok hassas olan rahim ağzında (serviks), tahrişe bağlı kanama görülebilir.

Kanama bazen:

• Erken gebelik kaybı (düşük)
• Dış gebelik (ektopik gebelik)
• Plasenta previa (plasentanın rahim ağzını kapatması)

gibi ciddi bir gebelik sorununa da işaret edebilir. Endişeniz varsa daima doktorunuza başvurun.

Kilo almak

Hamileliğin ilk birkaç ayında 1 ila 4 kilo ağırlık artışınız olabilir.

Kilo artışı, ikinci üç aylık dönemin başlangıcında daha belirgin hale gelir.

Gebeliğe bağlı hipertansiyon

Gebelik süresince anne karnındaki bebeğin (fetus) beslenebilmesi için annenin kan miktarı artar ve anne kalbi kanı daha güçlü pompalar. Anne kalbi bazen yüksek tansiyona (hipertansiyon) neden olacak kadar güçlü kan pompalar.

Anne adayının,

• aşırı kilolu veya obez olması
• sigara kullanması
• gebelik başlamadan önce hipertansiyon hastası olması ya da daha önceki gebeliklerinde yüksek tansiyon yaşamış olması

gebelik süresince yüksek tansiyon rahatsızlığı yaşama riskini arttırır.

Diğer belirtiler

Göğüste ağrılı yanma hissi, kabızlık, kramplar, sırt ağrısı, anemi (kansızlık), depresyon, uykusuzluk (insomnia), memede değişiklikler, sivilce, kusma, kalça ağrısı, ishal ve stresde gebeliğin erken belirtileri arasındadır.

Erken Gebelik Belirtileri

Hamileliğin özeti

Sağlıklı bir gebelik ortalama 280 gün veya 40 hafta veya 9 ay 10 gün sürer.

Temel gebelik bilgileri için üç temel zaman dilimi yani üç adet trimester (3 ay) olarak şöyle özetlenebilir:

İlk üç aylık dönem (ilk trimester)

Bebek ilk üç aylık dönemde (1 ila 12 hafta arası) hızla büyür. Bebeğin (fetus) beyin, omurilik ve organları gelişmeye başlar. Bebeğin kalbi de atmaya başlar.

İlk üç aylık dönemde, erken gebelik kaybı (düşük yapma) olasılığı nispeten daha yüksektir. Amerikan Kadın Doğum Uzmanları ve Jinekologlar Koleji’ne (ACOG) göre, her 10 gebelikten yaklaşık 1’i düşükle sonuçlanmaktadır ve bu düşüklerin yaklaşık yüzde 85’i ilk üç aylık dönemde meydana gelmektedir. (kaynak)

İkinci üç aylık dönem (ikinci trimester)

Gebeliğin ikinci üç aylık döneminde (13 ila 27 haftalar arası), doktorunuz ultrason ile bebeğin anatomisini görmek isteyecektir.

Ultrason testi, fetusun vücudunda herhangi bir gelişimsel anormallik olup olmadığını kontrol etmek içindir. Eğer öğrenmek isterseniz ultrason ile bebeğin cinsiyetini de öğrenebilirsiniz.

İkinci üç ayda, muhtemelen bebeğinizin rahminizin içinde hareket ettiğini, sizi tekmelendiğini ve yumrukladığını hissetmeye başlayacaksınız.

23.cü haftaya ulaşan bir bebeğin, artık muhtemelen yaşayacağı düşünülür. Bu, bebeğinizin rahminiz dışında örneğin prematüre bebek kuvözünde de yaşayabileceği anlamına gelir. Ancak yine de erken doğan bebeklerde birçok sağlık problemi görülebiliyor. Bu nedenle bebeğin anne karnında 40 haftaya kadar ne kadar uzun süre kalırsa o kadar sağlıklı olacağı düşünülür.

Üçüncü üç aylık dönem (üçüncü trimester)

Üçüncü üç aylık dönemde (28 ila 40. haftalar) kilo artışınız hızlanır ve kendinizi daha yorgun hissedebilirsiniz.

Bebeğiniz artık ışığı hissedebiliyor, gözlerini açıp kapatabiliyor. Kemikleri de oluşur.

Doğum yaklaştıkça pelvik ağrı yani leğen kemiğiniz ile karın çevresinde kramp tarzı ağrı hissedebilirsiniz. Ayaklarınız da şişebilir.

Doğumdan önceki haftalarada doğum sancısı olmayan ve doğumu başlatmayan kasılmalar hissedebilirsiniz. (Braxton-Hicks kasılmaları olarak bilinir)

Gebelik testleri

Temel gebelik bilgileri, temelde gebe kalıp kalmadığınızı anlamanıza yardımcı olacak gebelik testleri hakkındaki bilgilerle başlar.

Eğer adetiniz normal başlaması gerekti günde başlamadıysa evde gebelik testi yapabilirsiniz. Bu testi adet tarihiniz bir gün geciktiğinde dahi yapabilirsiniz. İdrar ile yapılan basit bir testtir.

Eğer evinizde yaptığınız gebelik testi pozitif çıkarsa derhal aile hekiminize danışın. Beta-HCG (human chorionic gonadotropin) hormonunuzu ölçmek için kan tetkiki isteyebilir.

Kan tetkikinde de gebe olduğunuz sonucu çıkar ise gebelik izlemlerinizi başlatacaktır. Hamileliğinizin kaçıncı haftasında olduğunu anlamak için ultrason tetkiki isteyebilir.

HCG hormonu erkek sperm hücresi ile kadın yumurta hücresinin döllenmesinden sonra oluşan döllenmiş yumurtanın anne rahmine yapışması (implantasyon) sonrasında üretilir. Ancak bir periyot (bir adet dönemi) geçinceye kadar kan değeri yükselmeyebilir. Ancak bir adet dönemi kaçırdığınızda, diğer bir ifade ile adet görmeniz gerekirken adet görmediyseniz ve bunun sebebi gebe kalmış olmanız ise HCG hormonunuz oldukça yükselmiş olacaktır. HCG idrar veya kan testi ile tespit edilir.

Gebelik testleri bir adet dönemi kaçırıldığında yani adet olmanız gerekirken adet olmadığınızda ve sonrasında yapılabilir. Özel günlerinize hala zaman varsa, hiç adet kaçırmamışsanız, gebe kalmış olsanız bile HCG hormonu ile yapılan gebelik tesetleri doğru sonucu veremez.

Gebelikte vajinal akıntı

Vajinal akıntıdaki artış, gebeliğin en erken belirtilerinden biridir. Vajinal akıntı, gebe kaldıktan bir ila iki hafta sonra artabilir. Gebelik ilerledikçe vajinal akıntı miktarı artacaktır. Ayrıca vajinal akıntı daha yoğun kıvamlı ve daha sık meydana gelme eğilimi gösterir. Genelde hamileliğin sonlarında en şiddetli halini alır.

Hamileliğinizin son haftalarında, vajinal akıntı kalın mukus çizgileri ve kan içerebilir. Bu doğumun yaklaştığına işaret eden erken belirtilerden biridir. Herhangi bir kanamanız varsa doktorunuza bildirmelisiniz.

Normal vajinal akıntı veya lökore (leukorrhea; vaginadan gelen beyazımtrak akıntı) ince ve berrak veya süt beyazıdır. Ayrıca hafif kokuludur.

Eğer vajinal akıntınız sarı, yeşil veya gri renkte ise güçlü, hoş olmayan bir kokuya sahipse, anormal kabul edilir. Gebelikte anormal akıntı, özellikle eşlik eden vulva şişmesi, kızarıklık ve kaşıntı var ise enfeksiyon belirtisi olabilir. Anormal vajinal akıntı geçirdiğinizi düşünüyorsanız, derhal doktorunuza bildirin.

Gebelikte idrar yolu enfeksiyonu (İYE)

İdrar yolu enfeksiyonları (İYE), kadınların hamilelik sırasında yaşadığı en yaygın sağlık sorunlarından biridir. Kadınlarda üretra daha kısadır ve üretra ağzı enfeksiyonlara daha açıktır. Bakteriler bir kadının üretra veya idrar yoluna girebilir ve mesaneye doğru hareket edebilir.

Fetüs (anne karnındaki bebek), mesaneye ek baskı uygulayarak bakterilerin sıkışmasını ve enfeksiyon oluşmasını kolaylaştırabilir.

İdrar yolu enfeksiyonu belirtileri şöyledir:

• İdrar yaparken yanma ve ağrı hissi (dizüri)
• İdrar yapmak için güçlü, kalıcı bir istek
• Sık sık ancak az az idrar yapma
• İdrar yaparken kan gelmesi (hematüri): Pembe, kırmızı veya koyu kırmızı renkte idrar
• İdrar renginde değişiklik
• İdrar kokusunda artış, kötü idrar kokusu
• Pelvik ağrı, kadınlarda – özellikle pelvisin (leğen kemiği) merkezinde ve kasık kemiği çevresinde ağrı

Gebe kadınların yaklaşık yüzde 18’inde idrar yolu enfeksiyonları (İYE), gelişir.

Bol bol su içmek, hem cinsel ilişkiden önce hem de cinsel ilişkiden sonra idrar yapmak, büyük tuvalet sonrası temizliği arkadan öne doğru yapmak ve kadın cinsel organının temizliğini yüksek pH’lı sabunlarla yapmamak İYE gelişme riskini düşürür.

Gebelik esnasında vajina veya idrar yollarındaki enfeksiyonlar daha tehlikelidir ve erken doğuma neden olabilir.

Kadınlarda İdrar Yaparken Yanma ve Ağrı

İdrar yolu enfeksiyonu, erken tespit edildiğinde anneye ve bebeğe zarar vermeyecek güvenli antibiyotiklerle tedavi edilebilir. Bu nedenle idrar yolu enfeksiyonu belirtileriniz varsa gecikmeden doktorunuza bildirin.

Premenstrüel sendrom (PMS)

Gebeliğin erken dönem belirtileri premenstrüel sendrom belirtilerine çok benzerdir.

Bir kadının hamile olup olmadığını veya başka bir adet döneminin başlangıcını deneyimlediğini bilmesi zor olabilir. Ancak kadının gebelik süresince en iyi takibi alabilmesi için en kısa sürede gebe olup olmadığını bilmesi önemlidir.

Hamilelik testi yapmak, PMS mi yoksa erken hamilelik belirtileri mi olduğunu belirlemenin en iyi ve en kolay yoludur. Şu belirtiler hem PMS de hem de gebeliğin erken döneminde görülebilir.

• Meme ağrısı
• Kanama
• Ruh hali değişiklikleri
• Yorgunluk
• Gıda duyarlılıkları
• Kasılma

Gebelikte sağlıklı beslenme

Gebelikte sağlıklı beslenme, temel gebelik bilgileri için önemlidir. Sadece öncesine nazaran günlük ek 350 ila 450 kalori gerekir. Zaten sağlıklı besleniyorsanız sadece küçük değişiklikler yapmanız yeterlidir.

Daha fazla sıvı tüketmek, daha fazla lif içeriği yüksek besin tercih etmek ve demir açısından zengin besinlere ağırlık vermek gebelik süresince önemlidir.

Vitaminler ve mineraller

Hamile kadınların, hamile olmayan kadınlardan daha fazla miktarda vitamin ve mineral ihtiyacı vardır. Buna iki önemli örnek olarak folik asit ve çinkoyu sayabiliriz.

Gebe olduğunuzu öğrendikten sonra, özellikle folik asit takviyesi almak önemlidir. Diğer vitamin ve mineral takviyeleri de gebeliğin daha sağlıklı geçmesine yardımcı olabilir.

Nadiren de olsa takviye kullanmak, vitamin toksisitesi veya aşırı doz gibi durumlara neden olabilmektedir. Ancak gebelerin kullanımı için hazırlanmış pronatal vitaminler gebelik sürecinde daha güvenli olabilir. Bazıları:

• Magadyn Pronatal
• Elevit Pronatal
• Decavit Pronatal

Egzersiz

Egzersiz, formda kalmak, rahatlamak ve çalışmaya hazır olmak için gereklidir. Özellikle yoga gibi germe/gerilme hareketi içeren egzersizler esnek olmanıza yardım eder. Yine de germe/gerilme hareketleri yaparken yaralanmamaya dikkat edin ve egzersizi abartmayın.

Gebeler için yürüyüş, pilates ve yüzme iyi seçeneklerdir. Gebelik ilerledikçe yaptığınız hareketlere daha fazla dikkat etmeniz gerekecektir.

Gebelik sürecini etkileyen hastalıklar

20’li yaşlarında olan gebelerin sorunsuz bir gebelik süreci geçirme şansları daha yüksektir.

Özellikle 30’lu yaşların sonlarında yaş ilerledikçe gebelikle ilgili karşılaşılabilecek sorunlar artar. 35 yaş sonrası gebelerde gebelik süresince ve doğacak bebekte sağlık problemi yaşanması riski artmıştır.

Yüksek tansiyon, diyabet veya kardiyovasküler hastalık gibi altta yatan sağlık koşulları, gebelik süresince sağlık problemleri yaşama riskinizi artıracaktır. Anne adayının epilepsi hastası olması, böbrek hastalıklarına sahip olması veya kanser hastası olması gibi durumlar gebelik süresince sağlık sorunu yaşanma riskini arttıracak diğer durumlardır. Eğer bunlar benzer bir sağlık durumunuz var ise gebe kaldığınızı öğrendiğinizde doktorunuza mutlaka belirtin.

Sağlıklı bir hamileliği etkileyebilecek diğer bazı faktörler şöyledir:

• İkiz veya üçüz bekliyor olmak
• Cinsel yolla bulaşan hastalıklar
• Enfeksiyonlar
• Şişman veya obez olmak
• Anemi

Gebelik komplikasyonları

Hamilelik komplikasyonları bebeğin sağlığını, annenin sağlığını veya her ikisinin sağlığını olumsuz etkileyebilecek durumlardır. Hamilelik veya doğum sırasında ortaya çıkabilirler. Bazıları;

• Yüksek tansiyon
• Gestasyonel diyabet
• Preeklampsi
• Erken doğum (premature)
• Erken gebelik kaybı (düşük)

Gebelik komplikasyonları ne kadar erken farkedilirse anne ve bebek sağlığını korumak o kadar kolaylaşır.

Doğum

Gebeliğin dördüncü ayından sonra zaman zaman Braxton-Hicks kasılmalarını ve yalancı doğum sancılarını deneyimleyebilirsin. Bunlar tamamen normaldir ve vücudunuzu gerçek doğuma hazırlar.

Braxton-Hicks kasılmalarının ne zaman yaşanacağı belli değildir. Düzenli aralıklarla ortaya çıkmaz ve şiddeti artmaz.

37. haftadan önce düzenli olarak kasılmalar yaşarsanız, bu erken doğumun habercisi olabilir. Bu durumda doktorunuza danışın.

Doğum başlarken

Doğum kasılmaları genel olarak doğum öncesi kasılmaları ve aktif doğum kasılmalar olarak sınıflandırılır. Bu kasılmalar, 30 ila 45 saniye arasında sürer. İlk başlarda seyrek olsalar da erken doğum kasılmaları sonlara doğru 5 dakikada bir görülecektir.

Doğum suyunuz doğumun başlangıcında kendiliğinden gelebilir veya doğum esnasında doktorunuz suyun boşalması için müdehale edebilir.

Rahim ağzı (serviks) açılmaya başladığında, mukoza tıkacıyla kaplanmış kanlı bir akıntı görünecek.

Doğum esnasında

Doğum esnasında rahim ağzı (serviks) genişler ve kasılmalar sık aralıklarla gerçekleşir ve daha yoğun hale gelir. Bu esnada doğumunuza yardımcı olması için bir sağlık profesyoneline ulaşmalısınız.

Doğum ağrısı

Doğum ağrısı, muhtemelen annenin hayatında yaşadığı en şiddetli ağrı olacaktır. Bu şiddetli doğum ağrısı için ağrı kesici kullanmak isteyebilirsiniz ancak bunu doktorunuza belirtmelisiniz. Ağrı kesici (analjezi) iyi uygulandığında anne ve bebek için faydalı olabilir.

Genellikle aktif doğum başladıktan sonra meperidin, morfin, fentanil gibi ağrı kesici ilaçlar tercih edilir. Meperidin doğum analjezisinde en yaygın kullanılan ilaçtır. Ancak her ilaç bu ilaçlarında yan etkileri vardır. Epidural yapılan anestezilerde ise ağrı duyusu tamamen kaybolur.

Öneriler

Temel gebelik bilgileri ile ilgili öneriler: Gebelik süresince vücudunuzda birçok değişiklik olur, ancak bu değişikliklerin sağlığınız üzerinde her zaman ciddi bir etkisi yoktur.

Bununla birlikte, bazı yaşam tarzı seçimleri bebeğinizin sağlıklı gelişimine yardımcı olabilir veya aktif olarak zarar verebilir.

Sizi ve bebeğinizi sağlıklı tutabilecek bazı öneriler şunlardır:

• Multivitamin alın
• Yeteri kadar uyuyun
• Güvenli seks yapın
• Grip aşısı olun

Uzak durmanız gereken bazı öneriler şöyledir:

• Sigara ve tütün kullanmayın
• Alkol kullanmayın
• Çiğ et (çiğ köfte gibi) veya pastorize edilmemiş süt tüketmeyin
• Spa küveti veya saunada oturmayın
• Çok fazla kilo almayın