Kadınlarda İdrar Yaparken Yanma ve Ağrı

Kadınlarda idrar yaparken vajinada yanma ve ağrı hissi idrar yollarınaki enfeksiyona işaret eden belirtilerden biridir. Kadınlarda idrar yaparken yanma neden olur? Buna ne iyi gelir?

Basit bir idrar yolu enfeksiyonunun ilk belirtisi idrar yaparken yanma ve ağrı olabilir. Mesanede enfeksiyon gelişmesi (sistit), böbreklerin enfekte olması (pyelonefrit), mesane tümörü gibi birçok hastalıkta da vajina bölgesinde idrar yaparken yanma ve ağrı hissi görülebilir.

Kadın cinsel organı yani vajina, idrar yollarınının çıkışına yani üretra ağzına çok yakındır. Birbirlerine yakınlıkları nedeniyle, kadın idrar yollarındaki enfeksiyona sıklıkla vajina enfeksiyonu eşlik eder. Vajina çevresinde yanma, akıntı, kaşıntı, kötü koku veya ağrı varsa vajinit düşünülür.

Kadınlar için yazılan bu yazının hedefi; bilgilendirmek ve basit önerilerle sık görülen bu hastalık gruplarından ideal korunmayı sağlamaktır.

Nedenleri

Vajina arkasında dışkının atıldığı rektum bulunur ve buradan E.coli gibi mikroorganizmaların olduğu dışkı atılır. Vajina önünde ise mesaneden idrarın boşaltıldığı ve uzunluğunun sadece 4cm kadar kısa olan üretra vardır.

Üriner sistem enfeksiyonlarının en sık nedeni (%60-90) E.coli ismindeki bakteridir. Özellikle bahar aylarında, cinsel olarak aktif olan genç kadınların üriner sistem enfeksiyonlarına en sık neden olan ikinci etken ise S.saprophyticus‘tur.

E.coli‘nin birçok türü vardır. İnsan ve hayvan bağırsaklarında doğal olarak bulunur. Dışkıya çıkabilir. E.coli bakterisi vücutta selülozun parçalanmasına ve K vitamininin emilimine yardımcı olmaktadır. Ancak bazı E.coli çeşitleri oldukça zararlıdır. E. coli O157:H7 çeşidi bilinen en zararlısıdır.

Vücudun sıvı (çiş) ve katı (kaka) atıklarının atıldığı bölgenin arasında olan vajinana dışardan gelen mikroplara karşı oldukça açık bir organdır.

Vajinanın kendi özel asidik florası vardır. Vajinanın doğal asidik florası, dışarıdan gelen mikropların öldürülmesini sağlar. Benzer savunma sistemi midede de vardır. Yediğimiz yemeklerde eğer mikrop varsa, midenin asit salgılarıyla öldürülür.

Vajinada; virüsler, bakteriler, parazitler ve mantarlar enfeksiyon nedeni olabilir. Enfeksiyon kaynağının etkenine göre vajinal akıntı, vulvada kızarıklık, kaşıntı, kötü koku gibi belirtiler görülebilir.

Vajinanın doğal asidik yapısının bozulması

Rahminizin (vajina) doğal asidik yapısının bozulması ve vajina pH’sının yükselmesi, mikropların vajinada üremelerini, çoğalmalarını ve hastalık yapmalarını kolaylaştırır.

Vajinanın sabunlu sularla yıkanması bir temizlik olarak zannedilse de, sabunların bazik olması ve vajina pH’sını yükseltmeleri nedeniyle mikroplara yaşama şansı verir ve hastalık oluşmasını kolaylaştırır.

Vajinal temizliğin düşük pH’lı intim temizleyicilerle veya sadece su ile yapılması önerilir.

Lütfen kız çocuklarınızın cinsel organını sabun, duş jeli veya diğer bazik karakterli temizleyicilerle temizlemeyiniz!

Tuvalet sonrası temizliğin yanlış yapılması

E.coli‘ nin birçok türü vardır. E.coli, insan ve hayvan bağırsaklarında doğal olarak bulunur. Dışkıya çıkabilir. Bu nedenle arkadan öne doğru yapılan tuvalet sonrası temizlikte, dışkıdaki E.coli, vajinaya ve üretra ağzına taşınabilir.

Kadın üretrası yaklaşık 4 cm kadardır. Erkek üretrası ise yaklaşık 18-20cm kadardır. Arkadan öne yapılan temizlikte E.coli’nin bu kısa üretrayı aşması durumunda mesaneye ulaşabilir ve sistite (mesane iltihabı) neden olabilir.

Üretra ağzına kadar gelen E.coli, idrar yaparken yanma ve ağrıya neden olabilir. Tuvalet sonrası temizlik önden arkaya doğru yapılmalıdır.

Diğer bazı durumlar

Böbrek taşı ya da kum düşürmek, daha önceden geçirilmiş idrar yolu enfeksiyonu, bazı kemoterapi ilaçları ve sonda takmak gibi müdahaleler idrar yollarını tahriş edecektir ve idrar yolları enfeksiyonuna daha yatkın hale getirecektir.

Koruyucu hekimlik

Alt üriner sistemde enfeksiyon gelişebilmesi için mikrobun tutunacağı bir bölgeye ihtiyacı vardır. İdrar mesaneden üreta ile dışarıya doğru belli bir akımla akarak mikrobun tutunmasını ve çoğalmasını zorlaştıracaktır. Mesane, prostat ve böbrek pelvislerinde idrar akım kuvveti daha azdır. Bu nedenle mikrop idrar akımının daha az olduğu mesane, prostat ve böbrek pelvislerinde daha kolay ürer ve enfeksiyon oluşturur.

Vajinada enfeksiyon gelişebilmesi için ise vajinanın asidik yapısnının bozulması ve vajinanın daha fazla mikroba maruz kalması gerekir. Yanlış yapılan temizlik asidik yapıyı bozacağı için, özensiz yapılan her cinsel ilişki ise daha fazla mikrop getireceği için vajinada enfeksiyon sebebidir.

Bol su için

İdrar yolları enfeksiyonundan korunmanın basit bir yolu bol su içmektir. İçilen su miktarı arttıkça sistemden boşalan idrar miktarı ve idrar akım kuvveti artacak ve mikrobun içeriye doğru ilerlemesine mani olacaktır.

Benzer şekilde, cinsel ilişki sonrası beklemeden idrar yapmak partnerinizden aldığınız mikrobun idrar akım kuvvetiyle dışarıya atılmasını sağlayacaktır ve sağlığınız için koruyucudur.

Aynı şekilde cinsel ilişki öncesi idrar yapmakta idrar akımı kuvvetiyle basit bir temizlik yaparak partnerinizi korumanızı sağlar.

Nasıl ki kirli bir hortumu temizlemek için, içinden su geçiririz, aynı şekilde üretra da idrarınızın geçişiyle temizlenecektir.

Tuvalet temizliğini “önden arkaya doğru yapın”

Kadınlarda kakanın atıldığı rektum, idrar çıkışı olan üretranın arkasındadır. Tuvalet temizliği esnasında arkadan öne doğru yapılan temizlik işlemleri esnasında rektum çevresindeki mikroplar öne, yani üretra yakınlarına, taşınmış olur. Kadınlarda arkadan öne doğru yapılan temizlik işlemleri üriner sistem enfeksiyonlarını arttıracaktır.

Kadınların tuvalet sonrası, silme, yıkama vb temizlik işlemlerini önden arkaya doğru yapması üriner sistem enfeksiyonlarından koruyucudur. Tamamen aynı şekilde arkadan öne doğru yapılan temizlik işlemleri vajinal enfeksiyonların da artışına neden olur. Önden arkaya yapılan temizlik işlemleri vajinal enfeksiyonlardan da koruyucudur.

Doğru tuvalet alışkanlığı kazanın

Kadınlar doğru tuvalet alışkanlığı edinmelidir. Her sabah kahvaltıdan sonra evden çıkmadan temizliğinden emin oldukları kendi evlerinde büyük tuvaletlerini yapmalılardır.

Gündelik hayatın hengamesinde ise küçük tuvaletleri için temiz tuvaletler seçmeye gayret etmeliler. Yanlarında ıslak ve kuru peçete taşımaları faydalarına olacaktır.

Gerçekten kirli, enfeksiyon kaynağı olan klozetler bir takım vajinal hastalıklara sebep olabilir.

Cinsel ilişki konusunda özen gösterin

Eğer dışkınızdaki mikrobu vajinanızı ya da üretranıza taşırsanız vajinanızda ya da üriner sistem yollarınızda enfeksiyon gelişebilir. Benzer şekilde bir erkek penisindeki mikrobu da vajinanızı ya da üretranıza taşırsanız vajinanızda ya da üriner sistem yollarınızda enfeksiyon gelişebilir.

Erkek üretrası uzun penis nedeniyle, kadın üretrasına nazaran oldukça uzundur. Erkekte hastalık belirtisi oluşturamayan mikroplar cinsel ilişki esnasında kadına kolaylıkla bulaşabilir.

Kadınlar! Partneriniz hasta olmasa, ağrısı, sızısı, yüksek ateşi bulunmasa dahi kondom kullanmayı ihmal etmeyin. Lüzumsuz partnerler edinmeyin. Tek eşli olgun hayatı tercih edin ya da olası sağlık problemlerine karşı dikkatli ve hazırlıklı olun. 

Kondom kullanmak cinsel ilişki ile bulaşabilecek hastalıklarda korunmanın iyi bir yoludur.

Sağlam bir üretra korur

İdrar yolları enfeksiyonu gelişebilmesi için mikrobun üretra ucundan mesaneye kadar (idrar akımına ters yönde) ilerlemesi gerekir.

Üretra; içerisinden belli bir hız ve debide idrar geçen hortum gibi bir yapıya sahiptir. Üretra içerisinden dışarıya doğru akan idrarın akım gücü, mikrobun akıma ters yönde ilerleyerek iç tarafa yani mesaneye ulaşmasını önleyecektir. Bu nedenle taş düşürmemiş, daha önce idrar yolu enfeksiyonu geçirmemiş ve epitel dokusu sağlam bir üretra idrar yolları enfeksiyonundan korur.

Yaban mersini suyu (cranberry juice) için

Yaban mersini suyunun metabolitlerinin, E. coli‘nin büyüme ve çoğalma yeteneğini sınırlandırır. İdrar yolu enfeksiyonlarından korur. (1)

Çalışmalar yaban mersini suyunun (Cranberry juice) İYE’leri önlediğini göstermektedir. İYE için faydaları kesin olmasa da, muhtemelen zararlı değildir.

Tahriş edici ürünler kullanmayın

Üretranıza zarar verme ihtimaline karşı, vajina veya penisinize tahriş edici deodorant gibi spreyler sıkmayın. Genital bölgenizde kullanacağınız ürünlere karşı dikkatli olun.

Doğum kontrol yönteminizi değiştirin

Vajina içerisine yerleştirilen diyaframlar, yağlanmamış veya sperm öldürücü özelliği bulunan prezervatifler bakteriyel enfeksiyonlara zemin hazırlayabilir.

Doktora ne zaman gitmeliyim?

Şu durumlarda idrar yolları enfeksiyonu sebebiyle Üroloji (bevliye) doktoruna başvurabilirsiniz:

• Kum veya taş düşürmenizle beraber ateşiniz yükseldiğinde
• İdrar yaparken yanma ve ağrı hissettiğinizde
• İdrar yaparken kan geldiğinde
• Yüksek ateş ve böğür ağrısı eşlik ediyorsa
• Kadında, idrar yaparken yanma ve ağrı hissiyle beraber vajinal akıntı varsa

Hangi doktora randevu almalıyım?

• Böbrek taşı veya kum düşürüyorsanız ve ateşiniz yükseliyorsa: Üroloji hekimine
• 24 saatten daha uzun süren idrar yaparken vajinada yanma ve ağrı ile birlikte vajinal akıntı var ise: Kadın Hastalıkları ve Doğum hekimine
• İdrar yaparken kan geliyorsa: Üroloji hekimine
• İdrar yaparken vajinada yanma ve ağrı hissi ile beraber ateş, titreme, sırt ağrısı, karın ağrısı veya kusma görülüyorsa üriner sistem enfeksiyonunun böbrekleri etkilediğinden şüphelenilir. Bu durumda: Üroloji hekimine
• Vajina etrafında kaşıntı, akıntı, renk değişikliği veya kötü koku gibi şikayetleriniz var ise: Kadın Hastalıkları ve Doğum hekimine
• Gebeyseniz: Kadın Hastalıkları ve Doğum hekimine

randevu almalısınız.

Üriner sistem enfeksiyonları nelerdir?

• Üretrit: Mesanedeki idrarın boşaltılmasını sağlayan hortum benzeri kanalın enfeksiyonudur. İdrar yaparken ağrı ve yanma ön plandadır.
• Prostatit (prostat enfeksiyonu): Sadece erkeklerde bulunan prostat bezinin enfeksiyonuna prostatit denir ve erkeklerde idrar yanmasına neden olabilir.
• Rahim ağzı(vulva) ve vajina enfeksiyonu: Genellikle kadınlardaki idrar yanmasına kaşıntı, kötü kokulu akıntı ve ağrılı cinsel ilişki eşlik eder.

Vajinit (vajinal akıntılar)

• Sistit (mesane enfeksiyonu): Ateş genellikle olmaz veya çok hafiftir. İdrar yaparken yanma, ağrı ve sık sık idrara çıkma ön plandadır. Gram-negatif çomaklara etki eden ve idrara geçen neredeyse tüm anti-mikrobik ajanlar akut basit sistit tedavisinde etkilidir. Akut basit sistit tedavisi 3 gündür.
• Böbrek enfeksiyonları: İdrar yanmasına genellikle yüksek ateş, bulantı, kusma ve böğürde ağrı eşlik eder. Normal idrar kesesi enfeksiyonuna göre daha ateşli ve ağır bir durumdur.
• Cinsel yolla bulaşan hastalıklar: Bel soğukluğu (gonore), genital herpes ve klamidya enfeksiyonları idrarda yanma ve ağrıya neden olabilirler.

Tedavi

Üriner sistem enfeksiyonlarının tedavisi antibiyotik tedavisidir. Üriner sistem enfeksiyonlarının en sık nedeni (%60-90) E.coli ismindeki bakteridir. Bu nedenle verilecek antibiyotiğin E.coli bakterisine karşı etkili olması gerekmektedir.

Atibiyotik seçiminde ilk olarak trimethoprim-sulfamethoksazol veya siprofloksasin kullanılabilir.

Basit İYE’ler için yaygın olarak önerilen ilaçlar şunlardır:

• Trimetoprim / sülfametoksazol (Bactrim, Metoprim, Sulfaprim Septra …)
• Fosfomisin (Monurol, Uromisin, Uroday …)
• Nitrofurantoin (Uriseptin, Piyeloseptyl, Macrodantin, Macrobid …)
• Sefaleksin (Sef, Maksipor, Bilfasin, Keflex)
• Seftriakson (Forsef, Cefaday, Triaxon …)

Antibiyotik kullandıktan sonra İYE belirtileriniz 2-3 günde kaybolabilir. Ancak idrar yollarınızda bakterilerin tamamen temizlenmesi ve İYE’nin tekrarlamaması içi reçetenizdeki antibiyotikleri tamamen doktorunuzun reçete ettiği şekilde kullanın.

İdrar yolları su kanallarına sahip bir havuz gibidir ve kıyıda köşede belirti vermeyen bakteriler kalmaması için antibiyotik tedavinizi yarım bırakmayın!

Doktorunuz ayrıca idrar yaparken yanma ve ağrı hissini hafifletmek için mesanenizi ve üretranınızı uyuşturan bir ağrı kesici ilaç (analjezik) reçete edebilir, ancak ağrı genellikle bir antibiyotiğe başladıktan hemen sonra rahatlar. İyi haber, ağrılarınız hafiflediğinde ağrı kesicilerinizi kullanmayı bırakabilirsiniz.

Taş düşürme veya kum dökme gibi bir durumdan kaynaklı idrar yanmasının tam olarak iyileşmesi için bol su içmek ve hareketli olmak gerekmektedir. Kum tamamen dökülmeden, taş düşmeden veya cerrahi operasyon ile taş alınmadan idrar yanması geçmeyecektir.

Vajinal akıntılar, kötü koku veya vajina etrafında kaşıntı ile kendini belli eden vajina enfeksiyonları durumunda ise oral kullanılan haplar, vajina haznesine yerleştirilen fitiller ve kremler akıntılarınızın tedavisinde kullanılabilir. Verilecek ilacın etken maddesi vajinitin neden olduğu mikroba göre seçilmelidir.

Gebe kadınlarda idrar yaparken yanma

Gebelikte idrar yolları enfeksiyonu daha önemlidir. Enfeksiyon gebede erken membran rüptürüne ve istenmeyen başka durumlara neden olabilir.

Hamileyseniz ve idrar yaparken yanma ve ağrı şikayetleriniz varsa, erken membran rüptürü gelişmemesi adına hızlıca hekiminize başvurunuz.

Erken membran rüptürü, anne karnında bebeği muhafaza eden membranların doğumdan (37. haftadan önce) yırtılmasıdır.

Gebeyken takip amaçlı idrar tahlillerinizi yaptırmayı ihmal etmeyiniz ve idrar yaparken yanma ve ağrı hissi duyduğunuzda mutlaka doktorunuza belirtiniz.