Premenstrüel Sendrom (PMS)

Regl olan her 4 kadından 3’ünün premenstrüel sendrom yaşadığı tahmin edilmektedir. Tedaviler ve yaşam tarzı değişiklikleri ile premenstrüel sendromun belirti ve semptomlarını hafifletebilirsiniz. PMS nedir ve kendiliğinden geçer mi?

Semptomlar öngörülebilir bir düzende tekrarlama eğilimindedir. Premenstrüel sendrom nedeniyle yaşadığınız fiziksel ve duygusal değişiklikler çok yoğun olabilir veya neredeyse hissedilemeyecek kadar hafif olabilir.

Belirtiler

Premenstürel sendrom (PMS) için çok sayıda çok sayıda belirti vardır. Ancak birçok kadın bu belirtilerden sadece bazılarını yaşar.

Duygusal ve davranışsal PMS belirtileri:

• Gerginlik veya kaygı (anksiyete)
• Depresif ruh hali
• Duygudurum dalgalanmaları ve sinirlilik veya öfke
• İştah değişiklikleri ve yemek istekleri
• Uykuya dalmada sorun (uykusuzluk)
• Sosyal izolasyon
• Ağlama atakları
• Dikkat eksikliği, konsantrasyon zayıflığı
• Libido değişimleri

Fiziksel PMS belirtileri:

• Eklem veya kas ağrısı
• Baş ağrısı
• Yorgunluk
• Sıvı tutulmasına bağlı kilo alımı
• Karın şişkinliği
• Memelerde hassasiyet
• Sivilce hassasiyetleri
• Kabızlık ya da ishal
• Alkol intoleransı

Kimi kadınlar için fiziksel rahatsızlıklar ve duygusal stres gündelik yaşamı olumsuz etkileyecek kadar şiddetlidir.

Premenstrüel sendromun belirti şiddeti ne olursa olsun, çoğu kadın için belirti ve semptomlar genellikle regl döneminin başlamasından sonraki dört gün içinde kaybolur.

Premenstrüel Disforik Bozukluk (PDB)

Az sayıda kadının premenstrüel sendrom (PMS) belirtileri son derece şiddetlidir ve hayatlarını durma noktasına getirebilir. Bu şiddetli PMS formu, Premenstrüel Disforik Bozukluk (PDB) olarak adlandırılır.

Premenstrüel disforik bozukluk (PDB), kadınların küçük bir yüzdesini etkileyen ciddi bir PMS türüdür.

Seçici serotonin geri alım inhibitörleri (SSRI’lar) olarak adlandırılan ilaçlar, bazı kadınlarda PDB’nin tedavisine yardımcı olabilir. Bu ilaçlar depresyonu tedavi etmek için kullanılır.

Selective Serotonine Reuptake Inhibitor (SSRI) = Seçici serotonin geri alım inhibitörleri

Bazı PDB belirtileri:

• Depresyon
• Duygudurum dalgalanmaları
• Öfke
• Anksiyete
• Bunalmış hissetmek
• Konsantrasyon güçlüğü
• Sinirlilik ve gerginlik

Nedenleri

Premenstrüel sendroma tam olarak neyin neden olduğu bilinmemektedir, ancak aşağıdaki durumlar PMS gelişmesine katkı sağlayabilir:

• Hormon düzeylerinde değişiklikler: PMS belirti ve semptomları hormonal dalgalanmalarla değişir, hamilelik ve menopozla birlikte kaybolur.
• Beyindeki kimyasal değişiklikler: Seratonin ruh hali üzerinde etkileri olan önemli bir beyin kimyasalıdır (nörotransmiter). Seratonin miktarındaki değişim PMS semptomlarını tetikleyebilir. Yetersiz serotonin seviyesi, regl öncesi depresyonun yanı sıra yorgunluk, yemek isteği ve uyku problemlerin şiddetlendirebilir.
• Depresyon: Şiddetli PMS belirtileri olan bazı kadınlarda henüz tespit edilmemiş depresyon vardır. Ancak Tüm PMS belirtilerinin nedeni depresyon değildir.

Tanı

PMS’yi teşhis etmek için, spesifik bir test ya da fizik muayene bulgusu yoktur. Belirtilerinizin kaydını tutmak, hekiminizin PMS olup olmadığınıza karar vermesine yardımcı olabilir.

PMS belirtilerini ilk fark ettiğiniz günü ve bu belirtilerin ortadan kalktığı günü not edin. En az 2-3 ay boyunca her gün, hissettiğiniz belirtileri ve şiddetlerini not alın. Regl dönemlerinizi de tarihleriyle not edin.

• Regl döneminden önceki 5 gün içinde arka arkaya en az üç regl döngüsü boyunca yaşanan
• Regl başladıktan sonra 4 gün içinde biten
• Normal hayat aktivitelerine engel olabilen

belirtiler PMS olarak tanımlanabilir.

PMS’yi taklit edebilen rahatsızlıklar

• Kronik yorgunluk sendromu
• Tiroid bozuklukları
• İrritabl bağırsak sendromu
• Perimenopoz
• Depresyon ve anksiyete gibi duygudurum bozuklukları

dahil olmak üzere bazı durumlar PMS’yi taklit edebilir. Hekiminiz, net bir teşhis sağlamaya yardımcı olmak için tiroid fonksiyon testi veya ruh hali tarama testleri gibi testler isteyebilir.

PMS’nin şiddetlendirdiği hastalıklar

PMS; depresyon ve anksiyete gibi duydudurum bozukluklarının daha kötü hale gelmesine neden olabilir. Ayrıca PMS, nöbetlerinizi, alerjinizi, astımınızı ve migreninizi olumsuz etkileyebilir.

Tedavi

Çoğu kadın için yaşam tarzı değişiklikleri PMS semptomlarını hafifletmeye yardımcı olabilir. Ancak belirtilerinizin ciddiyetine bağlı olarak, doktorunuz premenstrüel sendrom için bir veya daha fazla ilaç reçete edebilir.

İlaçların tedavideki başarısı her kadında farklı olabilir. PMS tedavisinde kullanılabilen bazı ilaçlar şöyledir:

• Antidepresanlar: Seçici serotonin geri alım inhibitörleri (SSRI’lar) duygudurum belirtilerini azaltmada başarılı olmuştur. SSRI’lar şiddetli PMS veya PMDD için ilk basamak tedavidir. Bu ilaçlar genellikle günlük olarak alınır. Ancak PMS’li bazı kadınlar için antidepresan kullanımı reglin başlamasından önceki iki hafta ile sınırlı olabilir. Bazıları:
  • Fluoksetin: Prozac, Fulsac, Sarafem
  • Paroksetin: Paxil, Xetanor, Paxera, Pexeva, Zoxapar
  • Sertralin: Lustral, Misol, Selectra, Zoloft, Zeleft
• Steroid olmayan antiinflamatuar ilaçlar (NSAİİ): Reglinizin başlangıcında veya öncesinde alınan NSAİİ’ler krampları ve göğüs rahatsızlığını hafifletebilir. Bazıları:
  • İbuprofen: Brufen, Suprafen, Advil
  • Diklofenak: Dolorex, Diclomec, Dicloflam
  • Naproksen: Aleve, Apranax, Aprol, Naprosyn
  • Ketoprofen: Arveles, Dex-Forte
• Diüretikler: Egzersiz yapmak ve tuz alımını sınırlamak kilo alımını azaltmak için yeterli olmadığında, PMS nedeniyle oluşan ödem ve şişkinliği azaltmak için idrar söktürücü olarak bilenen diüretik ilaçlar kullanılabilir. Bu ilaçlar böbreklerden daha fazla idrar oluşmasını sağlar.
  • Spironolakton (Aldactone, Spylacton…), PMS’nin bazı semptomlarını hafifletmeye yardımcı olabilecek bir diüretiktir.
• Hormonal kontraseptifler: PMS semptomlarını azaltmak için kadınlara kontraseptif haplar önerilmelidir. Yeni çıkan düşük dozlu kontraseptiflerin (desogestrel, levonorgestrel, drospirenon) premenstrüel sendromda görülen ruhsal ve fiziksel sorunları hafiflettiği bildirilmiştir.

Öneriler

Premenstrüel sendrom nasıl geçer? PMS için ne yemeli? Regl öncesi gerginlik için ne yapmalı?

Beslenme

• Şişkinliği ve tokluk hissini azaltmak için az az ve sık sık yemek yiyin. Ayrıca daha küçük ama daha sık öğünlerle beslenmek kan şekerini kontrol altında tutmanıza yardımcı olur.
• Ödem ve şişkinliği azaltmak için tuz ve tuzlu yiyeceklerin tüketimini sınırlandırın.
• Meyveler, sebzeler ve kepekli tahıllar gibi lif oranı yüksek yiyecekleri tercih edin.
• Süt ve süt ürünleri ile yeşil yapraklı sebzeler gibi kalsiyum yönünden zengin yiyecekleri tercih edin. Süt ürünlerini sindirmekte güçlük çekiyorsanız veya diyetinizde yeterli kalsiyumu alamıyorsanız, günlük kalsiyum takviyesi kullanabilirsiniz.
• Yağ, tuz ve şeker alımınızı azaltın.
• Alkolden uzak durun.
• Kafein tüketimini sınırlayın.

Egzersiz

Hareket etme ve egzersizin ruh halini iyileştirdiği ve stres, depresyon ve endişe gibi olumsuz duyguları azalttığı araştırmalarla gösterilmiştir. (kaynak, kaynak)

Spor ve fiziksel aktiviteler beyninizi serotonin ve norepinefrin hormonlarına daha duyarlı hale getirerek yapar. Bu hormonlar depresyonu hafifletir ve mutluluk hormonu olarak bilinen endorfin salınımını uyarır. Böylece daha mutlu hissedersin. (kaynak)

Haftanın çoğu günü en az 30 dakika tempolu yürüyüş, bisiklete binme ve yüzme gibi aerobik egzersizler yapın. Düzenli günlük egzersiz, genel sağlık durumunuzu daha iyi hale getirir. Yorgunluk ve depresif ruh hali gibi belirli semptomları hafifletmeye yardımcı olabilir.

Hızlı yürüyüş, koşma, bisiklete binme ve yüzme gibi aerobik egzersizler, kalp atış hızınızı ve akciğer fonksiyonunuzu artırır. Sadece PMS belirtilerinin olduğu günlerde değil, düzenli olarak egzersiz yapmalısınız.

Stresi azaltın

Stresi azaltmak PMS belirtilerinizi hafifletebilir. Bunun için yeteri kadar ve kaliteli uyumaya özen gösterin. 7 ila 8 saat kadar uyku önerilmektedir.

Hafta sonları da dahil olmak üzere her gün aynı saatlerde uyandığınız ve uyuduğunuz düzenli uyku alışkanlıkları, huysuzluğu ve yorgunluğu azaltmaya yardımcı olabilir.

Kaliteli Uyku için “Kanıtlanmış Bilgiler”

Derin nefes egzersizleri uygulayın. Gevşeme tekniklerini öğrenin. Rahatlamak ve stresi azaltmak için yoga veya masaj yapmayı deneyin.

Kendinizi tanıyın

PMS belirtilerinizi nelerin tetiklediğini anlamak ve belirtilerin zamanlamasını belirlemek için kayıt tutun. Ayrıca nelerin iyi geldiğini de listeleyin. Nelerin sizi ne zaman etkilediğini anlamak PMS belirtilerinizi kontrol altında tutmak için bireysel strateji geliştirmenize olanak tanır.

Takviyeler

Kalsiyum, magnezyum, E vitamini ve B6 vitamininin PMS belirtilerini yatıştırdığı bildirilmiştir, ancak kanıtlar sınırlıdır veya yoktur.

• Günde 1.200 mg kalsiyum almak, PMS’nin bir parçası olan fiziksel ve ruh hali semptomlarını azaltmaya yardımcı olabilir.
• Magnezyum takviyeleri almak ödem (“şişkinlik”), göğüs hassasiyeti ve ruh hali belirtilerini azaltmaya yardımcı olabilir.
• Bir çalışma, E vitamininin PMS semptomlarını azaltmaya yardımcı olabileceğini göstermiştir.

Bazı kadınlar, ginkgo, zencefil, chasteberry (Vitex agnus), çuha çiçeği yağı ve sarı kantaron gibi bitkisel alternatif tedavilerin PMS semptomlarını hafiflettiğini belirtiyor. Ancak yine bunlarla ilgili bilimsel kanıtlar sınırlıdır.

Yan etkileri olabileceğinden veya aldığınız diğer ilaçlarla etkileşime girebileceğinden, herhangi bir bitkisel ürün kullanmadan önce doktorunuza danışın. Örneğin sarı kantaron, doğum kontrol haplarının etkinliğini azaltır.

Akupunkturda vücudun belirli noktalarında deriye sterilize edilmiş paslanmaz çelik iğneler yerleştirilir. Bazı kadınlarda, akupunktur tedavisinden sonra PMS belirtilerinde rahatlama yaşanır.

Hangi doktora gidebilirim?

Premenstrüel sendrom (PMS; adet öncesi gerginlik) belirtileriniz var ise öncelikle aile hekiminize gidebilirsiniz. Aile hekiminiz sizi Kadın Hastalıkları ve Doğum uzmanına yönlendirebilir.

Regl döngülerinizi takip edin. Doktor ziyareti öncesinde yaşadığınız belirtileri alakasız görünüyor olsa bile not edin. Doktorunuz belirtilerinizin zamanlamasını ve şiddetini merak edebilir. Ne kadar gün belirtileriniz var ve ne kadar süre belirtileriniz yok?

Tedavi gördüğünüz diğer durumlar ve aldığınız ilaçların, vitaminlerin veya takviyelerin adları da dahil olmak üzere temel tıbbi bilgilerinizin bir listesini yapın. Ayrıca aşağıdaki soruların cevabını merak ediyor olabilirsiniz:

• PMS nedir?
• PMS belirtileri kendiliğinden geçer mi?
• Yaşadığım belirtiler daha ciddi bir tıbbi duruma işaret ediyor olabilir mi?

PMS’ye yardımcı olması için reklamı yapılan birçok ürün var. Bu ürünlerin çoğu ya test edilmemiştir ya da etkili olduğu kanıtlanmamıştır.

PMS için faydalı olduğunu tecrübe ettiğiniz ya da işe yaramadığını düşündüğünüz takviye ürün ve önerileri aşağıda yorumlara yazarak tecrübelerinizi paylaşın.

Kaynak:

1. ncbi.nlm.nih.gov
2. pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
3. pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
4. pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
5. acog.org
6. nhs.uk/conditions/
7. mayoclinic.org/