Saç Beyazlaması

Saç rengi, saçta melanin adı verilen bir grup pigmentin miktarına ve türüne göre belirlenir. Bu pigmentin yetersiz üretimi saç beyazlamasına neden olur. Saç beyazlamasını önlemek için yeterli melanin üretimine odaklanmak gerekir.

Açıkçası saç ölü bir dokudur ve siz sonradan kimyasal işlem uygulamadıkça var olan bir saç teli kendiliğinden beyazlamaz.

Saç beyazlaması diye tarif ettiğimiz “aynaya baktım saç beyaz olmuş” durumu aslında saç üretimine devam eden saç foliküllerinin bir süredir beyaz renkte saç üretmesi ile ilişkilidir. Gerçek şu ki saçların beyazlaması bir gece içerisinde ansızın olan bir şey değildir.

Saç kökleriniz yaşlandıkça daha az renk üretir. Yaş aldıkça saçlarınızın bazı tellerinin beyaz olması veya buklelerinizin bir kısmının beyazlamış olması muhtemelen olağan bir durumdur.

Nedenleri

Saç beyazlaması genellikle saç telindeki melanin adındaki bir pigmentin eksikliği ile ilişkilidir. Tipik olarak, beyaz saç tellerinin melanin pigmentine sahip saç tellerinizden farklı bir hissi ve dokusu vardır. Beyaz saçın daha kaba, daha ince ve “daha az şekil alan” bir yapısı vardır (1).

Erken yaşta saç beyazlaması şunlarla ilişkili olabilir:

• Stres
• Sigara
• Genetik
• Demir eksikliği
• B12 vitamini eksikliği
• D vitamini eksikliği
• Bakır eksikliği
• Çinko eksikliği
• Otoimmün hastalıklar

Stres

Stres altında olmak tek tek saç tellerinin rengini değiştiremez. Ancak stres saçların normalden yaklaşık üç kat daha hızlı dökülmesine neden olabilir. Bunu, telogen effluvium adı verilen yaygın bir durumu tetikleyerek yapar (2).

Telogen effluvium, genellikle stres, şok veya travmatik bir olaydan sonra meydana gelen geçici bir saç dökülmesi şeklidir. Genellikle kafa derisinin üst kısmında oluşur.

Hayatınızın “yaş 35 yolun yarısı” kısmına geldiyseniz ve stres nedeniyle saçlarınız daha hızlı dökülüyor ve daha çabuk yeni saç telleri çıkıyorsa, uzayan saçların siyah, kahverengi veya sarı gibi orijinal rengi yerine daha beyaz olması muhtemeldir.

Vücudumuz stres altındayken, genellikle kendi sağlıklı hücrelerine zarar verir. 2020 yılında fareler üzerinde yapılan bir araştırma, stresin fare tüylerininin stres altında nasıl beyazlamaya neden olduğunu gösterdi (3).

Hayatımızın belirli dönemlerinde her birimiz stresli günler atlatırız. Uzun süren kronik stres şu durumlara neden olabilir:

• Uyku sorunları
• Anksiyete
• İştah değişikliği
• Yüksek tansiyon

Saç beyazlamasının stres dışında sigara ve dengesiz beslenme gibi genetik olmayan bazı başka nedenleri de vardır.

Sigara

Sigara içmek saçların beyazlamasında önemli rol oynar.

2013 yılında yapılan bir araştırmaya göre sigara içmenin 30 yaşından önce görülen saç beyazlaması ile anlamlı bir ilişkisi olduğu göstermiştir. Bu, sigarayı saç beyazlaması ile ilişkili en önemli değiştirilebilir nedenlerden biri yapar (4).

Siz içmiyor olsanız dahi, sigara dumanına maruz kalan bir pasif içici olmanız zarar görmeniz için yeterli neden olabilir.

Sigara dumanından uzak durmak, egzersiz ve sağlıklı beslenme gibi olumlu yaşam değişiklikleri saçlarınızın beyazlamasını tersine çevirebilir.

Sağlıksız beslenme

Bazı besin maddelerinin eksikliği, erken yaşlarda saç beyazlamasına neden olabilir.

Bir araştırmaya göre, ferritin (demir deposu), kalsiyum ve D vitamininden her birinin eksikliği saç beyazlaması riskini arttırmaktadır (5).

Başka bir çalışma ise bakır, çinko ve demirin her birinin erken yaşlarda saç beyazlamasını ilerlettiği sonucuna varmıştır (6).

Genetik

Kafkasyalıların erken yaşlarda saçlarının beyazlama ihtimali, Afrikalılardan veya Asyalılardan daha yüksektir. Bununla birlikte, 2006 yılında yapılan bir araştırma, 50 yaşına gelindiğinde insanların yarısının, saçlarının %50’ye kadar bir kısmının beyazlayabileceğini iddia ediyor (7).

50 yaşına geldiğinizde saçlarınızın %50’si beyazlamış olabilir.

Genetiğinizi değiştiremezsiniz. Ancak beyazlamış saçınızın görünüşünü beğenmiyorsanız, saçınızı boyayabilirsiniz.

Hastalıklar

Özellikle genç yaşlarda ortaya çıkan saç beyazlaması bazı hastalıkların habercisi olabilir.

• B12 vitamini eksikliği
• Vitiligo: Bu hastalık, saç foliküllerinin tabanındaki renk üreten melanositlerin kaybolması veya yok olması nedeniyle gelişebilir. Ciltte yer yer renk kaybına neden olur. Renksiz alanlar genellikle zamanla büyür. Vitiligo saç ve ağız içi dahil olmak üzere vücudun herhangi bir yerindeki cildi etkileyebilir.
• Nörofibromatoz: Bu hastalık Von Recklinghausen hastalığı olarak da bilinir. Bu kalıtsal hastalık grubu, tümörlerin sinirler boyunca büyümesine ve kemiklerin ve derinin anormal gelişimine neden olur.
• Tüberoz skleroz: Bu hastalık Bourneville hastalığı olarak da bilinir. Birden fazla organda (beyin, kalp, böbrekler, gözler, akciğerler ve cilt dahil) iyi huylu tümörlere neden olan nadir, kalıtsal bir durum.
• Tiroid hastalığı
• Alopesi areata (saçkıran): Kafa derisinin bir veya birkaç bölgesinde hızlı ve tam saç kaybı vardır. Ayrıca kiprikler, kaşlar gibi vücudun diğer kıllı bölgelerinde de ani dökülmelere neden olabillir. Renkli saçların aniden dökülmesine neden olabildiğinden, daha önceden var olan gri veya beyaz saçlar aniden daha belirgin hale gelebilir “bir gecede” beyazlamaya yol açabilir. Saç büyümesi yeniden başladığında, yeni saç telleri beyaz veya gri olabilir, ancak sonunda renkli saçlar geri gelebilir.

Saçınızın ne zaman ve ne kadar sürede tamamen beyazlayacağı, büyük ölçüde ebeveynlerinizden size miras kalan genler ile ilişkilidir.

Stres bu süreçte önemli bir rol oynayabilse de, saçlarınızın ne zaman beyazlayacağı veya ne zaman döküleceğini anlamak için geçmiş nesillerinize bakmak yol gösterici olabilir (8).

Çözümleri

Saç beyazlamasını önlemek için şu önerilere dikkat edin:

• Saç derinize saçın erken beyazlamasını engelleyebilecek antioksidanlar içeren kürler ile masaj yapmak
• Saç sağlığı ve pigment üretimi için gerekli olan vitaminleri, özellikle B12 ve D vitaminini yeterli miktarda almak
• Yeteri kadar omega-3 yağ asitleri almak
• Sigara dumanından uzak durmak
• Stresi kontrol edebilmeyi veya stresten uzaklaşabilmeyi sağlamak
• Demir, bakır ve çinko gibi saç folikülleri için gerekli mineralleri yeteri kadar almak

Tüm bunlara ek olarak eğer nörofibromatoz, tüberoz skleroz, vitiligo veya alopesi areata gibi bir hastalık nedeniyle saç dökülmeleriniz varsa öncelikle bu hastalıkların tedavi edilmesi gerekir.

Sağlıklı beslenme

Diyetinize ceviz, badem, fıstık, balık ve çinko eklemek saç beyazlamasına karşı yardımcı olabilir.

İlk olarak diyetinize ceviz eklemeyi düşünün. Ceviz saç köklerinize pigment vermeye yardımcı olan harika bir bakır kaynağıdır.

Saç sağlığınızı daha iyi hale getirmek ve hatta saçlarınızın yeniden eski rengini kazanmasını sağlamak için gerekli olan omega-3 yağ asitleri ve çinko alınmalıdır. Yağlı balıklar ve zeytinyağı omega-3 açısından zengindir. Badem, ceviz ve yer fıstığı gibi tohumlar da çinko ve bakır açısından genel olarak zengindir.

Kırmızı et (özellikle karaciğer), istiridye başta olmak üzere deniz ürünleri, kümes hayvanları, yumurta, süt ve süt ürünleri, baklagiller, yeşil yapraklı sebzeler, nohut ve fasulye gibi tohumlar en iyi doğal B vitamini kaynaklarıdır.

Dana karaciğeri veya tavuk karaciğeri B vitamini açısından son derece zengindir. B vitamini, saçlarınızın beyazlamasını önleme yeteneğini artırmaya yardımcı olur. Sağlıklı saç büyümesini destekler. Eğer besinlerle yeterli B vitamini alamıyorsanız, B vitamini takviyesi almayı düşünün.

Kahvaltılık gevrekler gibi bazı hazır ürenler de B vitamini ilave edilerek iyi birer B vitamini kaynağı olabilirler.

B12 Vitamini Kaynakları

Diğer taraftan doğal ve iyi bir D vitamini kaynağı olarak güneşlenmeyi ihmal etmeyin. Eğer bulunduğunuz iklim, iş ve yaşam şartlarınız ya da giyim şekliniz cildinizin yeteri kadar gün ışığına temas etmesine engel oluyorsa D vitamini takviyesi almayı düşünün.

D vitaminini doğal besinlerle almak güçtür. Yağlı balıklar, yumurta sarısı, karaciğer, mantar, süt ürünleri ve tahıllar D vitamini içerir.

Spor

Saç foliküllerinin sağlıklı şekilde saç üretimine devam edebilmesi için, yeterli kan akışının saçlı deriye günün her saati ve her dakikası düzenli olarak ulaşması gerekir. Bu sağlıklı bir kalp-damar sistemi ile mümkündür.

Genel sağlık durumunuzu daha iyi hale getirecek düzenli spor ve egzersiz, saçlarınızın daha az dökülmesine ve daha az beyazlamasına yardımcı olabilir.

Saç Dökülmesinin Nedenleri ve Çözümleri

Temizlik

Cildimiz hava nefes alır ve ter atar. Saç uzamasından ve saç tellerine renk veren pigmentin üretilmesinden sorumlu saç foliküllerinin sağlığı için doğru ve düzenli saç bakımı yapılması önemlidir.

Beyaz saçlar UV ışınlara karşı daha dayanıksız

Melanin, saçı UV ışınları gibi serbest radikallere karşı korumaya yardımcı olur. Beyazlamış saçlarda melanin pigmenti yetersiz olduğundan, bu aynı zamanda beyaz saç tellerinin UV hasarına karşı çok daha hassas olduğu anlamına gelir.

Melanin pigmentinin sağladığı bu koruma olmadan, UV ışığı korteksi eriterek saçı daha kırılgan ve kolay hasar alan bir hale getirir.

Tıpkı beyaz ten rengine sahip cilt gibi beyazlamış saçların da güneşten daha dikkatli korunması gerekiyor.

Saç beyazlamasına çözüm olabilecek tüm sağlıklı yaşam önerilerini öğrenmenize ve uygulamanıza rağmen, saçlarınızın beyazlamaya devam etmesi insan hayatının doğal bir parçasıdır. Yine de aynaya baktığınızda beyaz ve gri saç telleri görmek sizi rahatsız ediyorsa onları gizleme ihtiyacı hissediyor olabilirsiniz.

Dalgalı ve uzun saçlar arasında kaybolmalarını sağlayacak bir saç tasarımı veya onları boyamak için kuaförünüzle fikir alış-verişinde bulunabilirsiniz.

Soru Cevap